Τα πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα, τα δικαιώματα δηλαδή που έχουν πάνω στην εμπορικότητα του έργου τους οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές, έχουν στοιχειώσει χρόνια τώρα, ταλαιπωρώντας δημιουργούς, ερμηνευτές, αυτούς που κάνουν χρήση των έργων τους (ραδιόφωνα, τηλεοράσεις, χώρους όπου ακούει κανείς μουσική, από τα αεροδρόμια έως τις καφετέριες) κ.λπ. Η ανώνυμη εταιρεία (ιδιωτική δηλαδή) που διαχειρίζεται τις εισπράξεις από όλους τους παραπάνω για να τους αποδώσει μέρος τους, είναι η Ανώνυμη Εταιρεία Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΑΕΠΙ) που ιδρύθηκε το 1935.
Ξεκινώντας μετά τις εκλογές του 2015 η νέα κυβέρνηση να οργανώσει το χάος, βρέθηκε μπροστά σε ένα σταυρόλεξο για απίστευτα δυνατούς λύτες. Όσοι ασχοληθήκαμε με τη σύνταξη του «Νομοσχεδίου για τα Πνευματικά και συγγενικά Δικαιώματα» (υπουργοί, βουλευτές, νομικοί κ.λπ.), συζητήσαμε με τους πάντες. Συνθέτες, στιχουργούς, τραγουδιστές μεμονωμένα, αλλά και με τις συλλογικότητές τους, με την ίδια την ΑΕΠΙ, με όποιον τέλος πάντων είχε σχέση με το θέμα. Ξέραμε ήδη πολλά. Ακούσαμε και μάθαμε ακόμα περισσότερα. Υπήρχαν καταγγελίες ότι ενώ η ΑΕΠΙ εισπράττει μεγάλα ποσά αποδίδει ελάχιστα. Ότι κάποια μέλη του Δ.Σ. της αμείβονται πλουσιοπάροχα. Το ίδιο και η διοίκηση που ανήκει σε μια οικογένεια. Εισπράτταμε οργή για τις πρακτικές της, αλλά και την αγωνία των δημιουργών και των κληρονόμων τους να μην κλείσει η στρόφιγγα που τροφοδοτεί αναιμικά έστω τη μεγάλη τους πλειοψηφία. Όλα αυτά όμως ήταν στη σφαίρα της αναπόδεικτης πληροφορίας. Έως ότου ήρθε το πόρισμα του ειδικού διαχειριστικού ελέγχου για την ΑΕΠΙ, τον οποίο είχε παραγγείλει ως υπουργός Πολιτισμού ο Ν. Ξυδάκης από την «EΡΝΣΤ & ΓΙΑΝΚ (ΕΛΛΑΣ)» για την περίοδο 2011 - 2014.
Όντως είναι μεγάλες οι αμοιβές των μελών του Δ.Σ. Ο πρόεδρος εισέπραξε γι’ αυτό το διάστημα ποσά που κυμαίνονται από 514.061 - 625.565 ευρώ κατά έτος! Τέσσερα άλλα μέλη του Δ.Σ. (και της οικογένειάς του) ποσά από 44.109 έως 466.266. Το σύνολο των αμοιβών των μελών του Δ.Σ. (της ίδιας οικογένειας) για όλα αυτά τα χρόνια, ανέρχεται στο ποσόν των 7.434.976 ευρώ, εν μέσω οικονομικής κρίσης! Βεβαίως θα αντιτείνει κάποιος πως ανώνυμη εταιρεία είναι, βγάζει χρήματα, όπως θέλει τα διαθέτει. Ας απαντήσει (σε ηθικό πεδίο μόνο - δυστυχώς) σε όλους αυτούς που αντιπροσωπεύει και των οποίων την έμπνευση, το ταλέντο και την εργασία διαχειρίζεται αν είναι δίκαια απέναντί τους.
Εκεί όμως που δεν έχει δικαίωμα να συμπεριφερθεί παρά τον νόμο, είναι ως προς άλλες παροχές προς τα μέλη του Δ.Σ. (της ιδίας οικογενείας), υπό μορφή δανειακών συμβάσεων. Ο νόμος περί ανωνύμων εταιρειών απαγορεύει κάτι τέτοιο. Και όμως μεγάλα ποσά εκταμιεύονταν ως δάνεια.
Θα περίμενε κανείς, μια εταιρεία που μοιράζει αυτά τα αστρονομικά ποσά στη διοίκησή της στη χειμαζόμενη Ελλάδα της κρίσης, θα ήταν μια υγιής εταιρεία. Μαθαίνουμε όμως πως είναι μέσα! Έχει 19,9 εκατομμύρια αρνητικά κεφάλαια, πράγμα που σημαίνει πως αδυνατεί να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις της προς τους δημιουργούς και εκτελεστές. Την ίδια στιγμή, έχει συγκεντρώσει 46.000.000 ευρώ «αδιανέμητα κεφάλαια». Αυτά είναι χρήματα για δικαιώματα των οποίων οι δικαιούμενοι δεν βρέθηκαν ή αναζητούνται.
Σωστά η νυν υπουργός Πολιτισμού Λ. Κονιόρδου έστειλε το πόρισμα αυτό στον οικονομικό εισαγγελέα. Η Δικαιοσύνη θα κάνει το καθήκον της και η πολιτεία πρέπει να κάνει το δικό της. Το υπουργείο Πολιτισμού έχει έτοιμο το νομοσχέδιο περί Πνευματικών και Συγγενικών Δικαιωμάτων. Είναι ένα ισορροπημένο νομοσχέδιο, που φέρει τη σφραγίδα του Α. Μπαλτά, (επί υπουργίας του) και ενσωματώνει την ευρωπαϊκή οδηγία όσον αφορά τις εταιρείες διαχείρισης αυτών των δικαιωμάτων. Ταυτόχρονα, προστατεύει, δίνει φωνή και δυνατότητες ελέγχου στους δημιουργούς και εκτελεστές. Ακόμα σε περίπτωση πτώχευσης των εταιρειών, φροντίζει για την ασφαλή διαχείριση τους.
Η ΑΕΠΙ συνεχίζει τη λειτουργία της και αφού εισπράττει κανονικά, θα πρέπει να αποδίδει καθημερινά τις αμοιβές στους δικαιούχους. Αδιάλειπτα και με θρησκευτική ευλάβεια.
Η ΑΕΠΙ το πόρισμα και το πρόβλημά της είναι ένα πράγμα και το νομοσχέδιο της κυβέρνησης, αυτό που την παρούσα στιγμή βρίσκεται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, είναι άλλο. Το περιμένουμε στη Βουλή των Ελλήνων, ώστε στις επιτροπές και στην ολομέλεια να το επεξεργασθούμε, προσφέροντας για πρώτη φορά μετά από ογδόντα χρόνια, ουσιαστική προστασία και λόγο στους καλλιτέχνες που περνούν τη ζωή τους κυριολεκτικά στο έλεος αυτών που φροντίζουν γι’ αυτούς, χωρίς αυτούς.
Ενδιαφέρον θα έχει να μάθουμε τα ονόματα καλλιτεχνών που πέρασαν από το Δ.Σ., καθώς και τα ποσά που εισέπραξαν από αυτή την παροχή υπηρεσιών τους.
Ένας στίχος, μια νότα, ένα τραγούδι, μπορεί να επιδρά ως βάλσαμο στην ψυχή του ανθρώπου, πίσω του όμως μπορεί να κρύβει και μια ιστορία αδικίας και εκμετάλλευσης.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής στην Περιφέρεια Αττικής
