Το έχουμε ξαναπεί: Η μόδα είναι εφαρμοσμένη τέχνη. Συνδυάζει την ανάγκη για ένδυση με την αέναη εναλλαγή τάσεων και αντιλήψεων στη σχεδίαση. Λειτουργεί ως ζωντανό εργαστήριο εικαστικών απόψεων, όπου αυτές εφαρμόζονται σε συνεχή αλληλεπίδραση με τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές αναπροσαρμογές και τα αισθητικά προτάγματα κάθε εποχής. Η μόδα εξάλλου ως όρος δεν αφορά μόνο την ένδυση, αλλά όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας. Μήπως δεν υπάρχουν «τάσεις» στη φιλοσοφία, στην αρχιτεκτονική, στο θέατρο, στην οικονομία;
Η μόδα όμως είναι πάνω από όλα παράσταση. Η παράσταση του συνεχώς μεταβαλλόμενου σώματος μέσα από το ύφασμα, το σχέδιο και το χρώμα. Παράσταση ύφους, κοινωνικών συμπεριφορών, οικονομικών προταγμάτων, ιδεολογικών τάσεων. Η μόδα και η παράσταση υπάρχουν με ποικίλες μορφές εντός κάθε χωρικού και πολιτισμικού περικειμένου. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η μόδα είναι ένα πολυεργαλείο με το οποίο μπορείς να διερευνήσεις πλήθος δραστηριοτήτων και γνωστικών πεδίων. Μόδα και θέατρο, μόδα και αρχιτεκτονική, μόδα και ανάδειξη πολιτισμικής κληρονομιάς, με την τελευταία διάδραση να έχει αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις τελευταίες μέρες και στη χώρα μας, χωρίς όμως την απαραίτητη ψυχραιμία....
Κοινή συνιστώσα σε κάθε συνδυαστικό εγχείρημα στο χώρο της μόδας είναι η ηγεμονία του βλέμματος. Με το βλέμμα και τη διέγερσή του, ο καταναλωτής θα διαμορφώσει επιθυμία και στη συνέχεια θα επενδύσει στο αντικείμενο της επιθυμίας του. Η διαδικασία κατά την οποία η επιθυμία πρέπει να επενδυθεί με την αισθητική, να παρασταθεί και στη συνέχεια να μεταφραστεί σε χρηματική και παραγωγική πράξη έχει ως βασικό διαμεσολαβητή το βλέμμα.
Η νέα τάση που συγκεραννύει την παρουσίαση τάσεων στη μόδα με τα παραστασιακά σενάρια και συγχρόνως το marketing προϊόντων, σε μια κοινή πλατφόρμα θέασης αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη δυναμική διεθνώς. Πρόκειται για παραστάσεις σε δεδομένους χώρους (site-specific performances) κατά τις οποίες γίνεται ταυτόχρονη παρουσίαση σύγχρονων αλλά και μελλοντικών τάσεων στη μόδα, παρουσίαση συνδυαστικών εκφάνσεων σε επίπεδο ενδυματολογικού στυλ, ύφους κατοίκησης και κατανάλωσης, αστικής συμπεριφοράς, όλα μέσα στα πλαίσια ενός καλοστημένου σκηνικού σεναρίου.
Tο θεατρικό - παραστασιακό fashion marketing απάδει τόσο από τις κλασικές όσο και από τις πιο «αιρετικές» παρουσιάσεις μόδας, μια και συνδυάζει πλήθος πρακτικών με έμφαση στην άμεση διαφήμιση και προώθηση προϊόντων με την καθοριστική χρήση των θεατρικών πρακτικών.
Στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Αθήνα, η τάση που περιφραστικά θα μπορούσε να αποδοθεί ως performative fashion marketing, έχει κάνει ενδιαφέροντα βήματα και αποτελεί σημείο σύμπτωσης τόσο της παραστασιακής τέχνης και της μόδας, όσο και μιας πιο υλικής διάστασης. Ήδη από το 2014 το εγχείρημα με την ονομασία Plan B trends studio της Αθηνάς Ματίς και των συνεργατών της έχει φέρει κοντά τη θεατρική πρακτική με τη μόδα, την παρουσίαση μελλοντικών τάσεων και καταναλωτικών πρακτικών. Κάθε παρουσίαση που επιμελείται η Ματίς (αρχιτέκτων, σχεδιάστρια, εικονογράφος μόδας και στυλίστρια) διαθέτει σενάριο, σκηνογραφία, την επιλογή κατάλληλου χώρου με την ανάλογη αρχιτεκτονική, την παρουσίαση δημιουργιών υψηλή ραπτικής αλλά και pret a porter, σε συνδυασμό με την παρουσίαση αξεσουάρ και προϊόντων ευ ζην που προέρχονται κυρίως από Έλληνες δημιουργούς.
Το Plan B μπορεί να ιδωθεί ως μια πολυσυλλεκτική περφόρμανς, ως μια ευφυής κίνηση marketing, αλλά και ως μια μεταμοντέρνα πασαρέλα, όπου αρχιτεκτονική, σκηνογραφία, ενδυματολογία, αντικείμενα, αισθητική, υποκριτική και αφήγηση συνεπικουρούν για την αισθητηριακή εγρήγορση του θεατή - καταναλωτή. Στα σκηνικά περιβάλλοντα του Plan B εφαρμόζεται η μεταμοντέρνα θεώρηση του Charles Jencks για τη «διπλή κωδικοποίηση» (double coding). Το θέαμα απευθύνεται με μελετημένες κινήσεις σε ένα «διπλό κοινό», εκείνο των ειδικών και εκείνο που περιλαμβάνει όλους τους υπόλοιπους ενδιαφερόμενους, συνδυάζοντας στοιχεία ετερόκλητα και διαμορφώνοντας ένα διακοσμητικό και εμπορικό μίγμα.
Η παρουσίαση μόδας με τη χρήση των θεατρικών πρακτικών, όπως εν προκειμένω γίνεται στο Plan B, αποτελεί μια παραδοξολογική μυθιστορία που στόχο έχει να εντάξει τον θεατή μέσα στη δράση του. Οι πρακτικές απηχούν ευθέως το μεταμοντέρνο, μεταδραματικό θέατρο, το θέατρο του Richard Foreman και τη βασική του επιδίωξη να στρέφει τον υποψιασμένο θεατή στο «εδώ και τώρα», στην παρατήρηση, στην έννοια του ενεστώτα χρόνου.
Η μόδα και οι τάσεις της με τον ενεστωτικό τους χαρακτήρα αλλά και η περφόρμανς που αφορμά ακριβώς από την ίδια λογική, συναντώνται με την εξίσου ενεστωτική παραφορά της καταναλωτικής επιθυμίας σε ένα θέαμα σπονδυλωτό και περιοδικό.
Έτσι παραστάσεις μόδας όπως η Maria Callas: “La Torta Paradiso”, η «Romeo and Juliet: the happy end» στο Θέατρο Βαφείο, αλλά και το «Tradition» που παρουσιάστηκε στη Βαρβάκειο Αγορά, εγκαινιάζουν ένα πρωτότυπο πεδίο παραστασιακής πρακτικής, το οποίο παρακάμπτει ευφυώς πολλά στεγανά περί της διασύνδεσης και διάδρασης μέσων έκφρασης και δημιουργίας, ενώ απαντούν με τρόπο διαφορικό σε ερωτήματα περί των χρήσεων του αρχιτεκτονικού τοπίου στη μόδα και την οικονομία.
Το Plan B εισηγείται τελικά τη θεατρική προσέγγιση της κατανάλωσης. Και αυτό καθίσταται πολύ ενδιαφέρον όταν σήμερα στα πεδία του θεάτρου, της μόδας και της αγοράς χρειαζόμαστε εργαλεία ανασημασιοδότησης και κυρίως ανανέωσης.
