Καλό ταξίδι, Ντάριο, και καλώς όρισες. Σε αποχαιρετούμε καλωσορίζοντάς σε στο πάνθεον των σπουδαίων του καιρού σου. Σε πρωτοσυνάντησα το καλοκαίρι του ΄74 στο περιοδικό «Θέατρο» του Κώστα Νίτσου. Στην πατρίδα σου, αλλά και σε όλο τον κόσμο, η καλλιτεχνική αλλά και η πολιτική σου δράση ήταν ήδη γνωστές. Σε αυτό το τεύχος όμως του «Θεάτρου» υπήρχε ένα κείμενό σου που έγινε για πολλούς από τη γενιά μου πυξίδα και οδηγός. Τίτλος του: «Το γέλιο, όπλο πολιτικό». Πολλά λες σε αυτό. Κι εμείς πολλά ξεχωρίσαμε. Όπως την παραδοχή σου πως ενώ έγινες διάσημος χάρη στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο και ενώ θα μπορούσες μαζί με τη γυναίκα της ζωής σου, τη Φράνκα Ράμε, να συνεχίσετε ήσυχα ήσυχα σ΄ αυτή την κατεύθυνση παίζοντας μπροστά σε ένα αστικό κοινό, προσφέροντάς του μια κριτική εικόνα του εαυτού του, δεν ησυχάζατε. Διαπιστώνεις πως οι αστοί διαθέτουν μια πνευματική καλλιέργεια που τους επιτρέπει να διακρίνουν την κριτική, να τη δέχονται και να γελάνε. Κατάλαβες πως «είναι μάταιο να πολεμάς όσους σ' έχουν προσλάβει με συμβόλαιο» και ακόμα λες ότι αισθανόσουν πως είχες γίνει «τζουτζές του βασιλιά».
Το σημείο έκρηξης ήταν εκείνη την εποχή για σένα η απονομή στο πρόσωπό σου του βραβείου της Ακαδημαϊκής Επιτροπής για το κλασικό θέατρο. «Ντράπηκα» λες «και αρνήθηκα». Αρνήθηκες, εκτός των άλλων, και οχτώ εκατομμύρια λιρέτες. Και τότε, διέλυσες τον θίασό σου και τον επανίδρυσες με μορφή ανεξάρτητου συνεταιρισμού. Όλοι όσοι συμμετείχαν, ηθοποιοί και τεχνικοί, πληρώνονταν το ίδιο. Μερικοί από τους ηθοποιούς αποχώρησαν θιγμένοι οικονομικά. Εσύ βρήκες δυο λαϊκούς περιπλανώμενους τραγουδιστές, κι έστησες μαζί με τους εναπομείναντες θεατρίνους μια παράσταση που μιλάει για τους προλετάριους του ιταλικού Νότου που καταφεύγουν στα μεγάλα εργοστάσια των βιομηχανικών κέντρων του Βορρά, αναζητώντας δουλειά. Λες ακριβώς πως «Είναι οι άνθρωποι που αφήνουν τα χωράφια για τη φάμπρικα. Μια ιστορία που την ξέρουν όλοι καλά, γιατί είναι δική τους».
Και συνεχίζεις. Σαν γνήσιος διεθνιστής, προσκαλείς έναν παλαιστινιακό θίασο με τον οποίο παρουσιάζεις τους «Φενταγίν». Μια παράσταση εμπνευσμένη από τον αγώνα του παλαιστινιακού λαού για ελευθερία και αυτοδιάθεση. Γράφεις και παίζεις σπουδαία έργα που ταξιδεύουν παντού. «Μίστερο Μπούφο», «Τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού», «Λαϊκός πόλεμος στη Χιλή», «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω» και άλλα πολλά.
Η πένα σου αλλά και η υποκριτική σου δεινότητα σε κάνουν κοσμαγάπητο. Έχεις εκατομμύρια φανατικούς θαυμαστές. Εξασφάλισες όμως και το μίσος της Ακροδεξιάς. Το 1973 ακροδεξιά ομάδα με δεσμούς με υψηλόβαθμα στελέχη της Αστυνομίας απαγάγει, βασανίζει και βιάζει την αγαπημένη σου. Η Φράνκα Ράμε, πληρώνει και για τους δυο σας. Δύο μήνες μετά, η Φράνκα παρουσιάζει τον μονόλογο «Αρκετά πια με τους φασίστες». Μια προειδοποίηση για τον κίνδυνο της Ακροδεξιάς, που σήμερα όχι μόνον στην Ιταλία αλλά και στη χώρα μας και σε όλη την Ευρώπη, επαληθεύεται πλήρως.
Στην Ελλάδα σε πρωτοσυναντάμε στη σκηνή με το έργο « Η Ισαβέλλα, τρεις καραβέλες κι ένας παραμυθάς», που ανέβασε το «Θέατρο Τέχνης» το 1974. Είναι όμως ο Στέφανος Ληναίος και η Έλλη Φωτίου που σε σύστησαν στο ευρύ κοινό με το ανεπανάληπτο «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω» το 1979. Ένα έργο που ανέβηκε πολλές φορές. Με αγαπημένους ομότεχνους το παρουσίασα αργότερα, το 2008, στο «Θέατρο Αλέκος Αλεξανδράκης», και στη συνέχεια σε περιοδεία σε όλη την Ελλάδα. Ήταν τότε που τα πρώτα «ντου» στα σούπερ μάρκετ, δεν άφηναν περιθώρια για αμφιβολίες. Δεν χρειαζόταν να είσαι μάντης, για να καταλάβεις πού πάει κοινωνικά το πράγμα. Κάτι κακό υπήρχε στην ατμόσφαιρα. Μύριζε μπαρούτι... Κι εμείς, πήγαμε πίσω, στο έργο ενός σπουδαίου της συντεχνίας μας, για να ξορκίσουμε τα δικά μας «οικεία κακά»!
Στις ακριβές στιγμές της ζωής μου στο θέατρο συγκαταλέγεται κι εκείνη η καλοκαιρινή βραδιά του 1977 στη Ζάκυνθο, όταν στο πλαίσιο της «Συνάντησης Λαϊκού και Μεσαιωνικού Θεάτρου» χάρισες σε κάποιους νεαρούς σπουδαστές της Δραματικής Σχολής την ευτυχία να μιλούν μαζί σου για το θέατρο και την Αριστερά, ένα ολόκληρο βράδυ! Μέχρι την ώρα τουλάχιστον που από το παράθυρο του «Ξενία», πάνω από τα κεφάλια μας, πρόβαλε η πανέμορφη Φράνκα και ήταν αρκετό ένα απλό και τρυφερά επιτακτικό «Ντάριο», για να μας καληνυχτίσεις ευγενικά.
Πήρες και το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1997. Δεν νομίζω πως το λογάριασες και πολύ. Σου αρκούσε το μεγάλο σου ταξίδι στα θεατρικά πατάρια, όπου παράσταινες πιστεύοντας βαθιά πως το θέαμα δεν είναι ούτε διακήρυξη ούτε προπαγάνδα αλλά, πρώτα απ' όλα, ψυχαγωγία και συγκίνηση. Όταν πετύχαινες αυτούς τους δύο στόχους, είχες επιτελέσει και την πολιτική σου στόχευση. Εσύ, άλλωστε, είχες πει πως «Λαός χωρίς κουλτούρα είναι καταδικασμένος σε θάνατο».
Buon viaggio λοιπόν Dario της Ιταλίας αλλά και του κόσμου ολόκληρου...
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής
