Για τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη ο λόγος και για την παράσταση που σκηνοθέτησε σε δική του διασκευή ο Γιώργος Κιμούλης στην Επίδαυρο.
Κριτική θεάτρου στην “Αυγή”, κατέθεσε ήδη ο Λέανδρος Πολενάκης. Μακριά από την παρούσα στήλη, λοιπόν, φιλοδοξίες κριτικής αποτίμησης.
Η φιλία με τον Κιμούλη πάει πίσω πολλές, πολλές δεκαετίες (φευ!). Τον γνωρίζω και τον έχω παρακολουθήσει σε όλα του τα βήματα. Συνυπήρξαμε συμφοιτητές, αλλά και συμπαίκτες αργότερα στο σανίδι. Η σχέση μου με το έργο είναι βιωματική, μιας και έχω παίξει τον «Χρεμύλο» σε παράσταση του αείμνηστου Κώστα Μπάκα, και ακόμα ήταν μια από τις κωμωδίες που δούλευα πάντα με τους φοιτητές μου στο πανεπιστήμιο, αλλά και με τους σπουδαστές στη Δραματική Σχολή.
Για να είμαι ειλικρινής, από την αρχή θεωρώ πως ο Κιμούλης είναι ένας πολυμήχανος, ευφυέστατος θεατρίνος. Εδώ, είχε άλλους δύο σπουδαίους ομότεχνους τον Μπέζο και τον Φιλιππίδη. Αλλά και τους Γιαννόπουλο και Φάις και ακόμα μια σπουδαία ομάδα νέων ηθοποιών και μουσικών. Είχε την εικαστική συνεισφορά του Γιώργου Πάτσα, τον ήχο του Γιώργου Ανδρέου και τέλος τη μετάφραση του Κ.Χ. Μύρη, που χρησιμοποίησε για να στήσει τη δική του εκδοχή πάνω στο κείμενο.
Εδώ ο Κιμούλης, οργανώνει την πιο απροσδόκητη έναρξη παράστασης αριστοφανικού έργου. Σε ένα τοπίο μπεκετικό, εμφανίζονται οι πρωταγωνιστές με όψη και στήσιμο που παραπέμπει στο «Περιμένοντας τον Γκοντό», στήνοντας έναν διάλογο κατ' αναλογίαν των διαλόγων του Σάμουελ Μπέκετ. Με την προτροπή του «χορού - θεατών», ο θίασος αποφασίζει να παραστήσει τον «Πλούτο».
Λέμε πάντα πως ο Αριστοφάνης είναι αενάως επίκαιρος. Σωστό. Ήταν και στην εποχή του, αλλά μπορεί να είναι και σε οποιαδήποτε άλλη εποχή μιας και τα θέματά του είναι διαχρονικά και πανανθρώπινα. Αλλά στους αρμούς των έργων του, πάντα υπάρχουν πρόσφορα σημεία όπου κανείς μπορεί να εντάξει την άμεση, την τρέχουσα επικαιρότητα της εποχής του, πράγμα νόμιμο. Το επιτρέπει, το επιβάλλει, θα έλεγα ο ίδιος ο συγγραφέας. Το θέμα λοιπόν είναι τι ακριβώς επικαιροποίηση θα επιχειρήσει ο σκηνοθέτης. Στην όψη; Μεταφέροντας δηλαδή μηχανιστικά τις ενδυμασίες και το πολιτισμικό - κτηριακό περιβάλλον της εποχής του; Τοποθετώντας στους αρμούς επίκαιρες ατάκες πιασάρικες που λίγη ή επιδερμική σχέση έχουν με την ουσία του έργου με το άλλοθι του «πάντα επίκαιρου Αριστοφάνη»; Νομίζω πως μια επιλογή σαν αυτές που προανέφερα, αδικούν και το έργο και την όποια προσπάθεια. Και στην παράσταση για την οποία συζητούμε, οι όποιες επίκαιρες παρεμβάσεις έχουν σχέση κατ' αρχήν με την ουσία του έργου. Σαν να μην έρχονται ως «πρόσθετες», αλλά σαν να πηγάζουν από αυτήν.
Δύο πρόσωπα σε αυτήν την κωμωδία συγκρούονται μετωπικά. Ο «Πλούτος» (που είναι τυφλός και πάει στους φαύλους αντί να καταφύγει στους τίμιους) και η «Πενία», η Φτώχεια δηλαδή, που έχει ακλόνητα επιχειρήματα για την ανάγκη ύπαρξής της ανάμεσα στους ανθρώπους. Στην παράσταση αυτή, λοιπόν, η Πενία, ερμηνευμένη από τον Κιμούλη, εμφανίζεται ως Κριστίν Λαγκάρντ. Επιλογή δηλαδή, της άκρως τρέχουσας επικαιρότητας. Ο ηθοποιός την απέδωσε χωρίς σουσούμια, ακισμούς ή οτιδήποτε θα παρέπεμπε σε φθηνό θέαμα. Τα λόγια της Πενίας είναι από τα κομμάτια εκείνα που μεταφέρθηκαν με ιδιαίτερη προσοχή από τη μετάφραση του Κ.Χ. Μύρη. Και πραγματικά σήμερα αυτό το εγκώμιο της φτώχειας βρήκε στην περσόνα της γενικής διευθύντριας του ΔΝΤ, τον πιο αντιπροσωπευτικό της εκφραστή.
Θεωρώ πως στην έναρξη των φετινών «Επιδαυρείων», στήθηκε μια παράσταση ποιοτική και ταυτόχρονα λαϊκότροπη. Κατατέθηκε η στάση εκείνου του ανθρώπου που γνωρίζει πως όλα του τα όνειρα δεν θα ευοδωθούν, αλλά αυτός παλεύει για να αποτρέψει τα χειρότερα, βάζοντας μικρές ψηφίδες στον μεγάλο πίνακα των ονείρων της ανθρωπότητας για δίκαιη ζωή, δίκαιη διανομή του πλούτου, για ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη και στο βάθος το πολυπόθητο εκείνο σύστημα όπου δεν επιτρέπει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Το κοινό της πρεμιέρας στην Επίδαυρο διασκέδασε με την ψυχή του. Νομίζω πως το ίδιο γλέντησαν και οι θεατρίνοι επί σκηνής. Κι όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, ε τότε έχουμε μια καλή παράσταση!
Πάνος Σκουρολιάκος, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής της Περιφέρειας Αττικής
