Της Πόλυς Χατζημανωλάκη
Οι ιστορίες, οι εικόνες, η ατμόσφαιρα στα κείμενα των Άλλων αμφισβητούν τη μοναδικότητα αυτού που αποτελεί τον κόσμο μας, βοηθούν να ανοίξουν οι καρδιές που σήμερα έχουν τρομάξει από τα συνθήματα της απειλής, του τρόμου, της φρίκης του πολέμου και είναι περισσότερο απαραίτητες από ποτέ. Αντίδοτο στο δηλητήριο της ιδεοληψίας και του φόβου η επικοινωνία, το ανοιχτό πνεύμα, ο διάλογος, η αλληλεπίδραση. Πολύτιμη η συνεισφορά του εκδοτικού οίκου Μαΐστρος με το βιβλίο του σπουδαίου Αιγύπτιου συγγραφέα Γιαχία Χάκι «Το καντήλι της Ουμ Χάσιμ», σε μετάφραση Ελένης Καπετανάκη, με τις εξαιρετικές ακουαρέλες της Εύης Πισίνα - Βουλγαράκη προνόμιο αποκλειστικά της Ελληνικής έκδοσης.
Μυθιστόρημα μαθητείας, όπου ο νεαρός Ισμαήλ από το Κάιρο μεγαλώνει στην πλατεία όπου βρίσκεται το Τέμενος της Ουμ Χάσιμ, της εγγονής του Μωάμεθ, στη γνωστή πλατεία Ελ Σαγιέντα Ζάνεμπ. Η πλατεία είναι θέατρο ενός μικρόκοσμου μόχθου, παθών, φτώχειας, εξωτισμού, θρησκευτικής πίστης όπου το θαυματουργό λάδι από το καντήλι της «Κυράς» του τόπου συνδέει ψυχικά, θεραπεύει, καταπραΰνει, παρηγορεί ταπεινούς και πλούσιους. Τούτο σε μια κοινωνία που αργότερα στα μάτια του που έχουν «ανοίξει» από την επαφή με τη Δύση θα του φανεί πλανημένη και απλοϊκή. Ο Ισμαήλ ξενιτεύεται για να σπουδάσει Ιατρική στην Αγγλία, με την οικογένειά του να στερείται τα στοιχειώδη γιατί εναποθέτει κάθε ελπίδα στο μέλλον του. Η μαθητεία του στη δυτική επιστήμη, η ερωτική αφύπνιση, από το εξωτικό αντικείμενο της επιθυμίας μια πόρνη που ζητά εξιλέωση στο τέμενος της Ουμ Χάσιμ, την ερωτική απελευθέρωση χωρίς δεσμεύσεις με τη Βρετανή συμφοιτήτρια. Υπάρχει πάντα η δέσμευση και το καθήκον απέναντι στην άρρωστη εξαδέλφη που τον λατρεύει και που ο ίδιος επιστρέφοντας μετά από επτά χρόνια θα απορρίψει, προσβάλλοντας τη θεραπεία των ματιών της με το θαυματουργό λάδι προκαλώντας την «θαυματουργή» της τύφλωση. Επιτυγχάνει δηλαδή αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό όταν ασκεί πάνω της τη δυτική μέθοδο θεραπείας, περιφρονώντας τη μέχρι τώρα ελπίδα, την προσήλωση στο λάδι του καντηλιού.
Το αδιέξοδο της βίαιης επαφής των δύο πολιτισμών Ανατολής και Δύσης, το αιώνιο τραύμα της επιστροφής, η ταυτότητα αυτού που είναι στη μέση, ο συμβιβασμός αποδίδονται μέσω εξαιρετικών μεταφορών φωτός και σκότους, όρασης και τύφλωσης -αλλά και η τελική μύηση, η διεύρυνση της συνείδησης, όπου περιλαμβάνεται και χώρος για την πίστη.
Ο χώρος με τις ιστορίες του Άλλου, αν του επιτραπεί να επικοινωνήσει, δεν είναι τόσο ανοίκειος. Η λεκάνη της Μεσογείου, τα ταξίδια -οι γονείς του συγγραφέα έχουν μεταναστεύσει τον 19ο αιώνα στην Αίγυπτο μετά από μετακινήσεις στην Τουρκία και την Ελλάδα-, οι ωσμώσεις, οι αλληλεπιδράσεις, οι συγγένειες, φέρνουν τους λαούς κοντά. Πόσο μοιάζουν τα επτά χρόνια απουσίας του Ισμαήλ με το «Όταν επανήλθες μετά επτά έτη» του αφηγητή στο "Ολόγυρα στη λίμνη". Και όλα τα «δεν ήτο» του Παπαδιαμάντη, ότι «δεν εσώζετο» -ο σικυών του Παρρήση, η καλύβα του Θανασούλα, δεν ήτο πλέον ίτσια- πόσο αντηχούν το παρελθοντικό «ανήκε» που με έμφαση ερμηνεύει ο Χάκι όταν μιλά για το «σοκάκι της Κάθαρσης» και τη συνοικία των Βακουφίων κοντά στο αγαπημένο Τζαμί που είχε αποφασίσει να κατοικήσει ο παππούς του Ισμαήλ, και τα γύρω κτήρια που είχε πέσει πάνω τους "ο πέλεκυς της υπηρεσίας κατεδάφισης της πόλης". «Όσο για το πνεύμα της πλατείας, εκεί ο πέλεκυς έχασε το στόχο του: παρέμεινε αλώβητο καθώς δεν γίνεται να κατεδαφιστούν όσα δεν αποτελούνται από πέτρα και τούβλο».
info
Γιαχία Χάκι
"Το καντήλι της Ουμ Χάσιμ"
Μετάφραση: Ελένη Καπετανάκη
Εκδόσεις Μαΐστρος
Σελίδες 160, τιμή: 9,80 ευρώ
