Τα ενενήντα χρόνια από τη γέννηση του Ρόι Λιχτενστάιν (1923-1997), που εορτάζονται στην Ευρώπη, συμπίπτουν με τα πενήντα χρόνια (1963) από την εμφάνιση της Ποπ-Αρτ. Ο εορτασμός αυτός παίρνει τα χαρακτηριστικά ενός γενικότερου απολογισμού. Η ιδέα της Ποπ-Αρτ είναι απλή. Χρησιμοποιεί τις μορφοπλαστικές δυνατότητες που προσέφεραν οι διαφημιστικές εικόνες καθώς και τα έντυπα της λαϊκής εικονογραφίας, όπως τα κόμικς. Αυτό γινόταν, κυρίως, με την επιλογή του καθαρού, αδιαμεσολάβητου χρώματος, που αποτελούσε το χαρακτηριστικό τόσο της διαφήμισης όσο και των κόμικς.
Η απομόνωση και στη συνέχεια η αναπαραγωγή σκηνών από τα κινούμενα σχέδια χαρακτηρίζει το έργο του Λιχτενστάιν. Υπήρξε ο χαρακτηριστικός εκπρόσωπος της Ποπ-Αρτ. Παρέμεινε πάντα απόλυτα σαφής ως προς την πρόθεσή του. Απουσιάζει σ' αυτόν το προμελετημένα αινιγματικό στοιχείο που βρίσκουμε στον Γουώρχολ. Το έργο του είναι, σχεδόν αποκλειστικά, οι μεγεθυσμένες εικόνες από κόμικς. Με μία προκλητική ένταση μας το υπενθυμίζει διαρκώς. Στις μεγεθυσμένες εικόνες πρέπει να φαίνονται εξίσου οι τυπογραφικοί κόκκοι που με αυτόν τον τρόπο γίνονταν μέρος του έργου και μορφολογικό στοιχείο του. Ο Λιχτενστάιν αποτίει φόρο τιμής απέναντι στις γραφικές τέχνες, όπως άλλωστε κάνουν οι περισσότεροι καλλιτέχνες της Ποπ-Αρτ. Θέμα του αποτελούν συνήθως οι εικονογραφημένες femmes fatales που με σειριακή εμμονή τις παρουσιάζει. Με έντονα κίτρινα και κόκκινα, σαν να αποτελούν, σε μεγέθυνση, την εμφάνιση των παιδικών αναμνήσεων από την ανάγνωση των λαϊκών αναγνωσμάτων. Γι' αυτό άλλωστε οι εικόνες του έχουν αυτήν την έντονη οικειότητα. Το τέχνασμα της Ποπ-Αρτ είναι να θυμηθείς μια ακίνδυνη παιδικότητα, στο όνομα της οποίας παράγεται το έργο. Τα χαρακτηριστικά που, σύμφωνα με τον Χάμιλτον, έπρεπε να υπάρχουν σε αυτό το εικαστικό ρεύμα, όπως να είναι σέξι, λαϊκό, νεανικό και πονηρό, συναντώνται και σ' αυτόν. Υπάρχει στο έργο του μια ηθελημένη έλλειψη πρωτοτυπίας. Ακόμη και τα ίδια τα κόμικς θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν περισσότερο πρωτότυπα. Προφανώς, αυτή η έλλειψη είναι συνειδητή απόφαση όχι μόνο στον Λιχτενστάιν, αλλά και σε όλη την Ποπ-Αρτ.
Τι σημαίνει αυτή η έλλειψη πρωτοτυπίας, η κριτική στις υποκειμενικές δυνάμεις του καλλιτέχνη; Η αναγόρευση του νεοντανταϊσμού σε mainstream κουλτούρα, τις δεκαετίες του πενήντα-εξήντα στην Αμερική, συνοδεύτηκε από την αποδοχή της αρνητικότητας ως κάτι το απόλυτα φυσιολογικό. Όμως, πρόκειται για αποδοχή που είχε εξαντλήσει κάθε κριτική διάσταση. Η Ποπ-Αρτ διακηρύττει με κάθε τρόπο ότι το κοινότοπο μπορεί να είναι επαναστατικό. Δεν υπάρχει λοιπόν τίποτα πίσω από αυτά που βλέπετε, υιοθετώντας με αυτόν τον τρόπο τη φωνή του καθημερινού καλλιτέχνη που δεν διατείνεται ότι υπήρξε μια βαθύτερη έννοια ή "κάτι περισσότερο". Η απλουστευμένη κριτική στη μεταφυσική καθώς και τα ψήγματα μιας εξίσου απλουστευμένης ειρωνείας συνέθεταν το μωσαϊκό. Η ειρήνευση με τον εμπειρικό κόσμο γινόταν τελικά το αιτούμενο. Εξάλλου, μέσα στην ιστορία της ζωγραφικής, η Ποπ-Αρτ αποτελεί την απάντηση στις αρχές της μεταπολεμικής ζωγραφικής, τη σχολή της Νέας Υόρκης, τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό και τη φορμαλιστική κριτική.
"Roy Lichtenstein". Centre Pompidou, Galerie 2, Παρίσι μέχρι τις 4 Νοεμβρίου.
