Της Πόλυς Χατζημανωλάκη
Η Κάρεν Μπλίξεν είχε γράψει στο « Πέρα από την Αφρική» για τους ευγενείς πρωτοπόρους, τους αριστοκράτες φίλους της που βρίσκονταν εκτός εποχής, ζώντας περιπλανώμενοι σε ένα κόσμο χωρίς πατρίδα, αλλά με αισθήματα αξιοπρέπειας και τιμής που όμοιά τους αναγνώριζε μόνο στους αυτόχθονες Μασάι και Κικούγιου - σε καμία περίπτωση δηλαδή στους αστούς της βιομηχανικής επανάστασης...
Μια τέτοια αίσθηση συνάντησης με την «ευγένεια», τηρουμένων των αναλογιών ένιωσα συναντώντας την Margaret Drabble με αφορμή τη μετάφραση του βιβλίου της «Μωρό από ατόφιο χρυσάφι» που κυκλοφόρησε σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά από τις εκδόσεις Πόλις. Μια λαίδη, μια γυναίκα της αριστοκρατίας λόγω του γάμου της, αλλά και της αριστείας του πνεύματος χάρη στις λαμπρές σπουδές και τη συγγραφική της σταδιοδρομία, που δεν διστάζει να καταδικάσει δημοσίως τις ΗΠΑ για την εισβολή τους στο Ιράκ και να παραδεχτεί τον «τοξικό» αντιαμερικανισμό της την αποστροφή της για την πολιτική του προέδρου Μπους καταδικάζοντας και τις πρακτικές τύπου Γκουαντάναμο.
Το «Μωρό από ατόφιο χρυσάφι» είναι το 18ο μυθιστόρημά της - στην πλήρη ωριμότητα της συγγραφικής της καριέρας τη γνωρίζω, ίσως αργά. Ωστόσο και άλλα της έργα είναι μεταφρασμένο στα ελληνικά, τα Φωτεινά μονοπάτια από τη Νεφέλη και ο Καταρράκτης που κυκλοφορεί από την Εστία. Το ένα έκτο της συγγραφικής παραγωγής της ίσως είναι ακόμα διαθέσιμο, δεν είναι λίγο για μια χώρα με τόσο μικρά - συγκριτικά αναγνωστικά μεγέθη.
Το θέμα είναι μια μητέρα που μεγαλώνει μόνη της ένα ιδιαίτερο κορίτσι με νοητική υστέρηση. Βασίζεται σε μια πραγματική ιστορία ανθρώπων που τους γνωρίζει, όπως παραδέχεται. Αυτό την έκανε να καθυστερήσει την έκδοση του βιβλίου μέχρι να αποφασίσει να το εκδώσει, να πάρει την άδεια από τα πρόσωπα στα οποία βασίζονται οι χαρακτήρες. Μια σχέση με την πραγματικότητα που ανακαλεί την περίπτωση Αλεξίεβιτς, την περίπτωση της γραφής - μαρτυρίας. Στην περίπτωση της Drabble, αυτό μεταμορφώνεται σε ένα αριστοτεχνικό αφηγηματικό τέχνασμα: η φίλη που αφηγείται την ιστορία, η φίλη που ζει από κοντά μια εποχή, ένα Λονδίνο της δεκαετίας 1960 - 1970, ένα Λονδίνο της κοινωνικής αφθονίας των μπένεφιτς, μια κοινωνία μητρική -όπου η συγγραφέας ξεδιπλώνει τις προσωπικές αφηγήσεις, τις αποχρώσεις από τις ζωές των άλλων- αλλά και τη λαμπρή επιστήμη της Ανθρωπολογίας - παλινδρομώντας από την Αφρική, τις κοινότητες των λεπρών και των παραμορφωμένων, στην ανοίκεια ιστορία των ασύλων. Κάποτε θαρρείς πως γλιστράς στις σελίδες του Sebald, περιδιαβαίνοντας στην επικράτεια των πρώην εγκλείστων, στα συντρίμμια των άλλων ζωών που βλασταίνουν στο περιθώριο των κοινωνιών της κανονικότητας...
Ένα λαμπρό βιβλίο, από ατόφιο χρυσάφι, κι ας την γνωρίζουμε την Drabble αργά, ανοίκειο το θέμα, μα καθόλου ανοίκεια η γραφή -«λέει, δεν δείχνει», με πρόλαβε σε ένα σημείωμά του ο Νίκος Καζάζης, παραβιάζει τους τρέχοντες κανόνες της συγγραφής, αποδεικνύοντας πως για έναν σπουδαίο συγγραφέα δεν υπάρχουν κανόνες.
Εξαιρετικά βοηθούν οι σημειώσεις της Κατερίνας Σχινά -ένας πανδέκτης- που καλύπτει την απόσταση ανάμεσα στους δύο πολιτισμούς, μεγάλη προσφορά στον αναγνώστη πέραν από τη γλωσσική διαμεσολάβηση.
Ένας φόρος τιμής στο διαφορετικό, στη συνύπαρξη μαζί του, όπου παρελαύνουν αναφορές και εμβληματικές μορφές αλαφροΐσκιωτων εγκλείστων -όπως η Καμίλ Κλωντέλ- που στοιχειώνουν τη συγγραφέα, πέρα από τους χαρακτήρες της μυθοπλασίας αλλά και τόσα θέματα - η σωματική φθορά, η γοητεία τού να γερνάς μια ζωή εκπληρωμένη από τη δημιουργία, όπως οι περσόνες από την τέχνη που εμπλέκει στους αναστοχασμούς της η εβδομηνταπεντάχρονη ήδη συγγραφέας.
Info:
Margaret Drabble "Μωρό από ατόφιο χρυσάφι"
μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
Πόλις, 2015
426 σελ.
Τιμή 17,70 ευρώ
