Δύο σημαντικές εκθέσεις πραγματοποιούνται αυτό το διάστημα στο Παρίσι. Η πρώτη έχει τίτλο «Bianco Italia» και αποτελεί μία μικρή αναδρομή στους μονοχρωματικούς πίνακες του Lucio Fontana και της πειραματικής ομάδας Αzimuth, η οποία λειτούργησε καταλυτικά για την arte povera· η δεύτερη είναι αυτή με τις μονόχρωμες φωτογραφίες του Hiroshi Sugimoto. Και οι δύο προτάσσουν, -η πρώτη ιστορικά, η δεύτερη στο σημερινό παρόν- την επερώτηση πάνω στην ύπαρξη του μη απεικονίσιμου σαν το αποτέλεσμα του εικαστικού έργου. Και οι δύο αποτελούν μία κριτική απέναντι σε κάθε είδος θριαμβεύοντος λειτουργισμού στην τέχνη που -ούτως ή άλλως- επικράτησε μετά το '60. Οι λευκοί πίνακες του Lucio Fontana, την ίδια δεκαετία, έφερναν ακόμη το ίχνος μίας μελλοντικής ουτοπίας. Οι λευκοί καμβάδες του υπογράμμιζαν τους πειραματικούς χώρους που καλούμασταν να κατακτήσουμε. Τα table rase, όπως αποκαλούσε τα έργα του ο Fontana, σε καμία περίπτωση δεν αποτελούσαν μία tabula rasa, δηλαδή ένα κενό. Αλλά μέσα στα ίχνη που σημειώνονταν μπορούσες ακόμα να μιλήσεις για τη δύναμη της σύνθεσης, αλλά και τη δύναμη του μη χρώματος. Τα Ambienti spaziali του συνιστούν τον κατεξοχήν χώρο της εμπειρίας. Αποτελούν έρευνες πάνω στη χρήση του φωτός, διερευνούν τη σχέση της ζωγραφικής με τη γλυπτική ή την αρχιτεκτονική. Οι σχισμένοι μουσαμάδες του αποτελούσαν μεν μία χειρονομιακή ζωγραφική, αλλά μέσα σε αυτήν το αίτημα δεν ήταν τόσο η καταστροφή του υλικού, όσο η επέκταση του χώρου που ανοίγεται και πολλαπλασιάζεται. Στην ίδια κατεύθυνση με τον Fontana κινούνται και οι Piero Manzoni και Enrico Castellani, που αποτέλεσαν τους ιδρυτές του Azimuth. Οι μονόχρωμες επιφάνειες που συναντάμε στην arte povera και στα έργα των Pier Paolo Calzolari, PinoPascali και Γιάννη Κουνέλλη ακολούθησαν την ίδια χειρονομία και εμπνεύστηκαν από τους Azimuth. Η κίνηση αυτή, καθώς και η arte povera στη συνέχεια, πρέπει να ενταχθούν σε αυτό το ρεύμα της μετωνυμίας που χαρακτηρίζει την πρωτοπορία της εποχής και επιδιώκει να εκτοπίσει από τη μία πλευρά την εικόνα της διαφήμισης και από την άλλη τις εύκολες συμβολικές σημασίες που γρήγορα και απλά έπρεπε να αναγνωρίσει ο θεατής. Η κριτική της αναγνώρισης γινόταν, ακόμη μία φορά, το ζητούμενο σε αυτές τις προσπάθειες και με αυτόν τον τρόπο, θα πρέπει να ερμηνευτούν. Κατά παράδοξο τρόπο οι καλλιτέχνες αυτοί πίστευαν ότι ο ανταγωνισμός των σημασιών βρίσκεται περισσότερο στις μονόχρωμες επιφάνειες παρά στις ιλουστρασιόν εικόνες. Το διακυβευόμενο στην τέχνη, για να παραλλάξω τα λόγια του Λιοτάρ, είναι το να βιώσουμε ετερογένειες, διαφορές, ασυμφωνίες, βρίσκοντας εικαστικούς ιδιωματισμούς γι' αυτές.
Οι καλλιτέχνες της ύστερης πρωτοπορίας το '60 εργάζονταν στην παραγωγή μίας μετωνυμίας που αρνείται να αποκατασταθεί σε μία παράσταση, ακόμα και αν αυτή ήταν αφηρημένη. Γι' αυτούς το αναπαραστάσιμο δεν θα αποτελούσε την «τελευταία λέξη» στη διαδικασία παρουσίασης των σημαινόντων.
info:
Γκαλερί Tornabuoni Art. Av. Matignon, Παρίσι.
Μέχρι 13 Ιουλίου
