Έχουν γραφτεί πάμπολλα βιβλία θεωρήσεων και προσεγγίσεων της κρίσης, που μαστίζει την Ελλάδα και, όπως βλέπουμε πρόσφατα, τον κόσμο ολόκληρο. Στη χώρα μας, οι μέχρι πρότινος μυθοπλαστικές αντιδράσεις εμπεριέχουν κυρίως πότε μια αυτοθαυμάζουζα ενοχή, πότε μια χαρμoλύπη που περικυκλώνεται από το τρίπτυχο: βλέπε-άκου-σώπα.
Αντίθετα, η Μαρία Κουγιουμτζή επιτίθεται στην παθητική εντρύφεια των δρώμενων και με μια αιχμηρή πρόζα, δραματουργικής ευκρίνειας, ανατέμνει την εσωτερική κατάρρευση που απειλεί τον καθένα από εμάς. Σημαδεύει με την πένα της τον φενακισμό που μας περιβάλλει, κοιτώντας στα ίσια το πολιτισμικό άδειασμα που επιφέρει η κρίση σήμερα. Μια αιμάσουσα πληγή, που συνεχώς διογκώνεται και δεν λέει να κλείσει. Σε μια πόλη που εισπνέει δακρυγόνα, εκπνέει απογοήτευση και που τη νύχτα μετατρέπεται σε υπαίθριο κρεβάτι αστέγων. «Ωραία, μαζί τα φάγαμε. Αλλά, για πες μου, γιατί δεν πεινάμε κι όλοι το ίδιο;» - μια ενδεικτική φράση από το βιβλίο.
Η προικισμένη αφήγηση τοποθετείται στο εγγύς μέλλον. Μήπως όμως αυτό δεν είναι το δυσβάσταχτο παρόν; Οι βασικοί ήρωες του βιβλίου είναι τρεις άνδρες. Τρεις ξένες αναμεταξύ τους ψυχές, τρεις εργαλειοποιημένοι αναχωρητές που παίζουν ζάρια με τον θάνατο. Υπηρετούν στην πανίσχυρη Ακαδημία Πολέμου. Ένα ίδρυμα που έχει αντικαταστήσει το σύστημα διακυβέρνησης. Ο πρώτος είναι ένας ευνουχισμένος από αγάπη νέος. Γι' αυτό επιδεικνύει πρωτόφαντη σκληρότητα σε κάθε του κίνηση. Ο δεύτερος, αμέτοχος και αδρανής, κυκλοφορεί στους δρόμους σαν χαμένος. Κάθε βήμα τον οδηγεί στην αποξένωση από τον εαυτό του. Ο τρίτος αφυπνίζεται απότομα και δρα με στόχο την ανατροπή της εξουσίας. Η χώρα σε αναβρασμό. Άνθρωποι-σκιές πηδούν από τα μπαλκόνια, άλλοι τριγυρίζουν στα σκουπίδια, άλλοι μετατρέπονται σε απορρίμματα. Απορριφθέντες μιας κοινωνικής δομής που ράγισε. Άποροι, έτοιμοι να τα βάλουν με τον οποιονδήποτε τους χαλάσει το τραγικό τους μοιρολόι.
Πρόσωπα με αδρά χαρακτηριστικά, που κατεργάζονται σε μια αέναη πάλη με τον αφανισμό. Ένας φορέας που μαγνητίζει τους εξουσιαστές. Ο λόγος της Κουγιουμτζή ποτέ δεν ξεπέφτει στην ευκολία του μελό ή του φτηνιάρικου συνθήματος. Ένας λόγος αριστερής πνοής και οικουμενικού διαμετρήματος. Η συγγραφέας γεννήθηκε το 1945 στη Θεσσαλονίκη, όπου και διαμένει μέχρι σήμερα. Η φρεσκάδα της αφήγησής της, όμως, βάζει κάτω πολλούς νεότερους. Ένα κοφτερό σαν ακονισμένο μαχαίρι πεζογράφημα, που δεν χαρίζεται σε κανέναν και σε τίποτε. Μόνο στο πεπρωμένο μιας χώρας, που αναζητά έναν μπούσουλα για να αναστηθεί.
Μια λογοτεχνική φωνή που δεν είναι συγκυριακή. Είναι επίκαιρη, διότι αναμετριέται με τη Λερναία Ύδρα του ολοκληρωτισμού. Κρύβει εντός της τον αέρα της ανατροπής, προσδοκώντας μια ευρύτερη συνειδητοποίηση του τι ζούμε. Η Μαρία Κουγιουμτζή σκαλίζει τον ιερό βράχο της αξιοσύνης των αγώνων όλων μας, με σκοπό να μη χαραμιστούν και να αποτελέσουν την κινητήριο δύναμη για το αύριο όπως κι αν έρθει. Ακροβατεί στις συμπληγάδες των ψυχικών κενών και των φονικών ενστίκτων, αναστυλώνοντας στο ακέραιο έναν σμπαραλιασμένο μύθο της Ιστορίας, που «ζητά» από τα υποκείμενα να μη λυγίσουν κάτω από το βάρος των αδηφάγων μαστροπών τους.
info:
Μαρία Κουγιουμτζή
«Κι αν δεν ξεμερώσει;»
εκδ.: Καστανιώτη
σελ.: 263, τιμή: 14,91 ευρώ
