Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.1°C25.3°C
3 BF 46%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.2°C24.2°C
2 BF 48%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C21.0°C
3 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
19.3°C21.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
24.5°C24.5°C
3 BF 40%
Η νομοτέλεια της ποίησης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η νομοτέλεια της ποίησης

Της Ευσταθίας Δήμου

Με τον πολύσημο τίτλο «Βράχια», ο Γιώργος Βέης συστήνει τη 14η, κατά σειρά, ποιητική του συλλογή, που αποτελείται από 53 ελευθερόστιχα, κατά κανόνα και με την εξαίρεση ενός σονέτου, ποιήματα. Η θεματική και μορφολογική ποικιλία τής συλλογής δεν αναιρεί, ούτε θολώνει την κεντρική γραμμή που συνέχει τα ποιήματα, μια γραμμή που εκκινεί από μια φιλοσοφική διάθεση και τάση, μια βιοθεωρητική ενατένιση του ανθρώπου και του κόσμου.

Στη βάση αυτής της κοσμοαντίληψης στέκεται η βαθιά πίστη του ποιητή στη δύναμη και τη δυναμική τής φύσης -δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι στους στίχους του παρελαύνουν συχνά φυσικά στοιχεία και όντα της δημιουργίας- που έχει την ιδιότητα να εναγκαλίζεται, να απορροφά και να μεταλλάσσει οτιδήποτε εισέρχεται στη σφαίρα και τη δικαιοδοσία της με κυριότερο το ανθρώπινο στοιχείο, την ανθρώπινη παρουσία και, μάλιστα, στην εξέλιξή της. Η φύση, βεβαίως, δεν συλλαμβάνεται από τον ποιητή μονάχα στην πραγματολογική της διάσταση, σε ό,τι απτό και χειροπιαστό δηλαδή αυτή εκδηλώνεται, αλλά και ως νομοτέλεια, ως η αναπότρεπτη εκείνη πορεία που χαράσσεται και ακολουθείται κατά τρόπο απαρέγκλιτο και σταθερό.

Στενά συνυφασμένη με αυτήν τη δεύτερη αντίληψη για τη φύση είναι και η λειτουργία του θεμελιώδους αρχαιοελληνικού σχήματος της «ύβρεως» που ακολουθείται από την «τίσιν», ως σημείου αναφοράς του τρόπου με τον οποίο ενεργοποιείται και εξελίσσεται η ανθρώπινη συνθήκη. Στο ζήτημα αυτό, ωστόσο, παρουσιάζεται μια διαφοροποίηση στο μέτρο που ο Βέης αντιλαμβάνεται και προσδιορίζει συχνά την «τίσιν» ως εκκρεμότητα ή ζητούμενο και όχι ως κάτι βέβαιο και τετελεσμένο. «διότι εκεί που δείχνουν όλα ατιμώρητα / όλο αυθάδεια κι υπερηφάνεια φούσκα / εκεί χτυπάει δυνατά η καρδιά / η οργή του αδικημένου («Προαύλισμα»).

Το δίπολο αυτό, η νομοτέλεια δηλαδή της φύσης που αντικατοπτρίζεται και αποτυπώνεται στον τρόπο με τον οποίο τα στοιχεία της διεκδικούν και κατακτούν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στη μεταστοιχείωση και τη μετεξέλιξη του σύμπαντος κόσμου, μαζί με τη νομοτέλεια που συνέχει και προσδιορίζει την ανθρώπινη πράξη και τάξη, προσλαμβάνει τη μορφή των δύο άκρων ανάμεσα στα οποία κινείται, σαν εκκρεμές, η ποιητική σκέψη και έκφραση του Βέη. Ιδωμένη από αυτήν την άποψη, η ίδια η ποίηση καθίσταται το κέλυφος μέσα στο οποίο τεχνουργείται και λειτουργεί αυτή η νομοτέλεια, ενώ ο ποιητής μετατρέπεται ταυτόχρονα σε εργάτη και εργαλείο της ποίησης, αποτέλεσμα ακόμη μίας νομοτέλειας που θέλει την τέχνη προϊόν και προϋπόθεση της γνώσης και της νόησης. «ένα βότσαλο εκεί / στο κέντρο του νου θυμίζει τώρα / όχι μόνο ότι κάποτε μιλούσα / κι έγραφα διαρκώς για σένα / αλλά και το πώς πέρασα με τόση ευκολία / και τόλμη βέβαια / μέσα στο άπειρο της σοφίας σου / σώμα («Τα επινίκια»).

Μέσα στο πλαίσιο αυτό είναι ξεκάθαρο ότι η ποίηση και η ποιητική του Βέη έχουν ως πρωταρχή τους τον άνθρωπο, την ανθρώπινη υπόσταση και τη σχέση της με τη φύση, νοούμενη με την έννοια της πλαστουργού δύναμης, της τέχνης δηλαδή της «Ποίησης». «γιατί τα καλοδουλεμένα γλυπτά του αέρα / είμαστε εντέλει εμείς». Η ανθρώπινη ύπαρξη και ζωή, λοιπόν, υπόκειται στη δημιουργική δύναμη της τέχνης και, ως τέτοια, δεν έρχεται αντιμέτωπη με τον θάνατο, αλλά με τη μεταστοιχείωση, τη μετουσίωση του ανθρώπου σε άλλα στοιχεία ή καταστάσεις της φύσης. Αυτό συνιστά και την υπέρτατη κατάφαση στην καταλυτική επενέργεια της τέχνης και, συγκεκριμένα, της ποίησης στην ανθρώπινη συνθήκη, ως γενεσιουργού δύναμης που δεν καταλύει, βέβαια, τον θάνατο, αλλά τον εμποδίζει να λειτουργήσει ως το οριστικό τέλος. Μια γενναία δήλωση της πίστης του ποιητή στη μεταμορφωτική δύναμη που κρύβει μέσα της η ίδια η ζωή, στην προοπτική μιας εξελικτικής πορείας του ανθρώπου σφραγισμένης από την αρετή, την αλήθεια και τη γνησιότητα, όπως τη θέλει και την οραματίζεται πάντα η ποίηση και, γενικότερα, η τέχνη.

Γιώργος Βέης, ποιητική συλλογή «Βράχια»
Εκδόσεις  Ύψιλον / βιβλία, Αθήνα, 2020

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL