Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
20.2°C23.8°C
3 BF 42%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
19.1°C22.7°C
2 BF 55%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.0°C19.9°C
4 BF 60%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
20 °C
18.8°C20.8°C
5 BF 45%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
22.9°C22.9°C
3 BF 31%
Β. Βασιλικός: Πρώτα οι φτωχοί ή θα είναι το τέλος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Β. Βασιλικός: Πρώτα οι φτωχοί ή θα είναι το τέλος

«Οι Γερμανοί, οι Γερμανοί. Τι κάνουν στην Ευρώπη; Εμείς οι Έλληνες αισθανθήκαμε στο πετσί μας τη στάση τους στην κρίση του 2008. Δεν έχουν συναίσθηση και συμπόνια (Empatia). Είναι σκληροί και οπορτουνιστές. Φαίνεται ότι οδηγούνται από τον εγωισμό και την αλαζονεία. Όταν όμως το χρέος ήταν ανεξέλεγκτο, γνωρίζανε ποιοι έκλεψαν και ποιοι είχαν παραποιήσει τα δημοσιονομικά στοιχεία.

Στη συνέχεια οι Γερμανοί έδειξαν με το δάκτυλο την πολιτική ηγεσία μας. Σήμερα δεν είναι δυνατόν. Ο εχθρός δεν έχει πρόσωπο. Ο ιός μπορεί να είναι τόσο στο Νέο Δελχί όσο και στο Βερολίνο. Η ενοχή, μια ιδέα που αρέσει πολύ στη βόρεια Ευρώπη, είναι ότι είμαστε εύθραυστοι και ανθρώπινοι. Θα ήταν αρκετό να το αποδεχτούμε αυτό για να αποφύγουμε να σύρουμε την Ευρώπη στην άβυσσο της ύφεσης.

Τι κάνει αντίθετα η Γερμανία; Κρυμμένη πίσω από μια χούφτα χωρών όπως η Ολλανδία, οι χώρες της Βαλτικής και μερικές άλλες χώρες, αντιδρά με τις νοητικές κατηγορίες του 2008: είμαστε καλύτεροι από εσάς, λοιπόν αυτομαστιγωθείτε, αμαρτωλοί. Δεν συνειδητοποιούν ότι η ειρήνη, τυχερή και γόνιμη, που απολαμβάνει η ήπειρός μας εξαρτάται από την απόφαση να είμαστε μαζί; Αν διασπαστούμε, εάν ο Νότος βυθιστεί στη δυστυχία, τη μιζέρια, όπως συνέβη στην Ελλάδα μετά το 2008, η Ευρώπη θα κατακερματιστεί».

Με το «Ζ», «Το όργιο της Εξουσίας», ο Βασίλης Βασιλικός ήταν προφητικός. Ήταν σε θέση να πει πώς μια δημοκρατία χάνει τον εαυτό της μέχρι να μετατραπεί σε δικτατορία. Το περιέγραψε με τη μορφή ενός μυθιστορήματος προτού πραγματικά συμβεί. Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1966, έναν χρόνο πριν από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών. Υπήρχε ο Ψυχρός Πόλεμος και ο αντικομμουνισμός λειτουργούσε ως πυροκροτητής. Σήμερα η αμερικανική ηγεμονία βρίσκεται σε παρακμή, αλλά ο ιός ξέρει πώς να σηκώνει σύνορα μεταξύ ανθρώπων και χωρών.

* Πιστεύετε ότι η ελευθερία θα θυσιαστεί με τη δικαιολογία της υγείας;

Στην αρχή της πανδημίας θα μπορούσε να υπάρχει πρόβλημα πανικού, ικανού ίσως να πλήξει ορισμένες δημοκρατικές εγγυήσεις. Τώρα καταλαβαίνουμε λίγο - πολύ τι πρέπει να κάνουμε και είμαστε λιγότερο πρόθυμοι να κάνουμε παραχωρήσεις στο επίπεδο των δικαιωμάτων. Η αξία της ελευθερίας και του κράτους δικαίου δεν δέχονται επίθεση, τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης. Μάλλον θα πρέπει να ανησυχούμε για εκείνους που δεν εργάζονται πλέον και δεν έχουν μισθό. Όπως κάναμε πάντα. Ακόμη και πριν από τον ιό.

Μπορούμε να πάρουμε αυταρχικές αποφάσεις που να ωφελήσουν τους λίγους ή να κάνουμε δημοκρατικές επιλογές για να υπερασπιστούμε τους πολλούς. Να καταφέρουμε να υποστηρίξουμε το κοινωνικό κράτος και συνεπώς την ικανότητα να στηρίξουμε μια οικονομικά άνιση κοινωνία ή να ιδιωτικοποιήσουμε  έτσι ώστε οι διαφορές να γίνουν μεγαλύτερες. Φυσικά, ο ιός κάνει την επιλογή πιο αναγκαία, αλλά είναι η ίδια επιλογή που είχαμε πριν αγωνιστούμε να επιβιώσουμε από την  ασθένεια.

* Θα μπορούσατε να φανταστείτε ποτέ μια τέτοια κατάσταση;

Όχι. Στα 85 χρόνια μου νόμιζα ότι είδα αρκετά εξαιρετικά γεγονότα, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα, τη δικτατορία των συνταγματαρχών, την πολιτική εξορία στην Ιταλία, την επιστροφή της δημοκρατίας, τη γέννηση της Ευρώπης και την οικονομική κρίση. Όλα αυτά τα δύσκολα γεγονότα, που κόστισαν τη ζωή πολλών φίλων και πολλών γνωστών.

Ωστόσο, σε κάθε μια από αυτές τις καταστάσεις, ήξερα σε ποια πλευρά να σταθώ: υπήρχε ένας εχθρός και υπήρχαν εκείνοι που είχαν το θάρρος να αντισταθούν. Εάν μπορούσα, εάν τα κατάφερνα, δούλευα σκληρά για να συμμετάσχω στην αντίσταση. Εγώ, όπως ο καθένας. Τώρα, εκτός από τους επαγγελματίες του τομέα της Υγείας και τους επιστήμονες, ο μόνος τρόπος για να πολεμήσεις είναι να μείνεις στο σπίτι σου.

* Λυπάστε γι' αυτό;

Νιώθω σαν να είμαι σε κλουβί, όπως νομίζω και όλοι οι άλλοι.

* Δεν υπάρχει καμία θετική πλευρά;

Ξεκίνησα ξανά τη ζωή μου σαν συγγραφέας: διαβάζω, γράφω, συζητώ, στο τηλέφωνο. Έγραψα επίσης ένα διήγημα για αυτή την περίοδο: αυτή είναι έγκυος, θα ήθελε να κάνει το γάμο στην εκκλησία πριν αρχίσει να φαίνεται η κοιλιά, αλλά τα εκκλησιαστικά μυστήρια απαγορεύονται. Οι συγγενείς, ο παππάς, όλοι αντιδρούν με τον δικό τους τρόπο. Διασκεδάζω να το γράφω...

* Μιλάτε σαν να έχετε ήδη μετανιώσει που δεχτήκατε, πριν από λίγους μήνες, να είστε υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ;

Αυτή η φυλάκιση είναι μια παρένθεση, αλλά δεν λυπάμαι καθόλου για την πολιτική υποψηφιότητα. Την περίμενα πολύ καιρό. Θυμάμαι όταν ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ αποφάσισε να βάλει υποψήφιο στα ψηφοδέλτια του Κομμουνιστικού Κόμματος τον Αλμπέρτο Μοράβια, που ήταν λίγο - πολύ στην ηλικία μου. Είμαι περήφανος που ακολούθησα εκείνα τα βήματα και επίσης που ξεπέρασα το ταμπού που με εμπόδισε να συμμετάσχω σε εκλογές.

* Ταμπού;

Μεγάλωσα βλέποντας τον πατέρα μου να συμμετέχει στο φιλελεύθερο (κεντρώο) κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου, να πραγματοποιεί συγκεντρώσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, συναντήσεις τη νύχτα και μετά να χάνει για μερικές ψήφους. Έγραψα τα πρώτα ποιήματά μου στο πίσω μέρος των προεκλογικών φυλλαδίων που είχαμε στο σπίτι. Ήταν ο ήρωάς μου και κάθε φορά ήταν ένα τραύμα να παρακολουθήσω την αποτυχία του.

Έτσι, όταν πέρσι ο Αλέξης Τσίπρας μου πρόσφερε τη θέση του επικεφαλής του εθνικού ψηφοδελτίου, δέχτηκα αμέσως. Ήταν μια ασφαλής θέση, όπου η κατάρα των Βασιλικών δεν θα έφτανε σε μένα. Νιώθω ένα χρέος στο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ και στους ψηφοφόρους, γι' αυτό έπεσα με όλες μου τις δυνάμεις στην κοινοβουλευτική δραστηριότητα. Αλλά ξέρετε τι μου είναι πιο δύσκολο; Να καταλάβω τη γλώσσα της πολιτικής.

Τα καταφέρνετε στο τέλος;

Στο τέλος του θητείας μου θα σας στέλνω τον απολογισμό.

* Πώς βλέπετε το μέλλον της Ευρώπης, που φυλακίστηκε από τον κορωνοϊό;

Ο Κορωναίος, όπως εμείς οι Έλληνες αποκαλούμε τον ιό, έχει τη δύναμη να καταστρέψει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντί να «μένουμε στο σπίτι», εμείς στον ΣΥΡΙΖΑ λέμε ότι «μένουμε όρθιοι». Ανησυχούμε για το «μετά». Χρειαζόμαστε ένα σχέδιο για τη στήριξη των εισοδημάτων και της πραγματικής οικονομίας. 

Αν δεν έρθουν τα χρήματα από τις πλουσιότερες χώρες διαμέσου κάποιου είδους ηπειρωτικού χρέους, η ΕΕ είναι έτοιμη να κατακερματιστεί κάτω από την πίεση κοινωνικών εξεγέρσεων. Εάν επικρατήσει ο εγκληματικός εγωισμός, που εμείς οι Έλληνες γνωρίσαμε καλά κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η Ευρώπη δεν έχει καμία ελπίδα. Η ευθύνη θα είναι της Γερμανίας.

* Τον Ιανουάριο, εκδόθηκε από τις εκδόσεις Argo ένα βιβλίο σας από τη δεκαετία του 1960: «Η ιστορία του Ιάσονα». Πώς συνέβη αυτό;

Δεν είχε δημοσιευτεί ποτέ στα ιταλικά και η μεταφράστρια Τζίλντα Τεντόριο επέμενε να το κάνει. Με συγκίνησε. Από την άλλη το είχα γράψει στην ηλικία των 18 επηρεασμένος από τον «Θησέα» του Αντρέ Ζιντ.

* Τότε περιγράφατε τον Ιάσονα που δραπέτευε από τα καθήκοντα του θρόνου. Τώρα, που είστε 85 ετών, η πορεία σας είναι αντίστροφη από αυτή του πρωταγωνιστή: αντί να τρέχει μακριά, συμφωνεί να εμπλακεί πολιτικά. Κλείνετε έναν κύκλο;

Ίσως, αλλά στην πραγματικότητα ήμουν πάντα πολιτικός συγγραφέας. Τα μοντέλα μου ήταν ο Καμύ και ο Σαρτρ. Μετά ο Καλβίνο. Επιπλέον, σε σύγκριση με αυτούς, έχω το πλεονέκτημα να είμαι Έλληνας.

* Γιατί το πλεονέκτημα;

Στα ιταλικά η γιαγιά της εξιστόρησης (romanzo) είναι η διήγηση, la novella. Σε άλλες γλώσσες μιλάμε για novel, novela, nouvelle. Η ρίζα προέρχεται πάντα από το «νέο», την «καινοτομία». Στα ελληνικά αποκαλούμε την εξιστόρηση μιας διήγησης «μυθιστόρημα», που προέρχεται από το άθροισμα της «ιστορίας» και του «μύθου». Για εμάς οι ρίζες είναι πιο σημαντικές από τα... νέα.

Γι' αυτό είμαι σίγουρος ότι ο Κορωναίος δεν θα κάνει τίποτε άλλο από το να απογυμνώσει αυτό που ήταν ήδη μπροστά μας: εάν η Ευρώπη υπάρχει πραγματικά, θα επιβιώσει και θα γίνει ισχυρότερη. Εάν, αντίθετα, ήταν μόνο μια λέσχη επιχειρηματιών, θα εξαϋλωθεί μπροστά στην ασθένεια και θα πρέπει να αρχίσουμε να μαθαίνουνε να συμβιώνουμε ξανά από την αρχή.

* Η συνέντευξη του Βασίλη Βασιλικού στον Αντρέα Νίκαστρο για τις «Αναγνώσεις» (La Lettura) δημοσιεύτηκε στην "Corriere della Sera" στις 19 Απριλίου 2020.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL