Του Αριστείδη Μπαλτά*
Σε όλες τις σχολές μάνατζμεντ, απανταχού της οικουμένης, θεμελιώδη όρο αποτελεί η φράση «υλικοί και ανθρώπινοι πόροι». Το «υλικοί» και το «ανθρώπινοι» έτσι μαζί. Με μια ανάσα. Για να υπογραμμίζεται η ομογένεια των δύο. Ώστε αυτή να εμπεδώνεται κατά την καθημερινή χρήση. Εν τη ρύμη του λόγου. Ως αυτονόητο. Ως κοινός τόπος.
Διότι, από τη σκοπιά του μάνατζμεντ, οι δύο «πόροι» οφείλουν να αντιμετωπίζονται ως εναλλάξιμοι. Εναλλάξιμοι ως αναλώσιμοι. Και μάλιστα αναλώσιμοι με ίδια κατά βάσιν χαρακτηριστικά: και οι δύο κατηγορίες ακμάζουν και φθίνουν, και οι δύο έχουν προσδόκιμο ζωής ή, ορθότερα, ενεργού βίου, και οι δύο κατά καιρούς αχρηστεύονται και μετατρέπονται σε περιττό βάρος. Βάρος προς απαλλαγήν. Πάντα από τη σκοπιά του μανάτζμεντ και σύμφωνα με τις «ανάγκες» του μάνατζμεντ.
Εξειδίκευση αυτής της «ομογένειας» στα καθ' ημάς, στερεότυπο εξίσου εμπεδωμένο, αποτελεί η ευφάνταστη εξίσωση: «πολιτισμός ίσον η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας». Βαριά βιομηχανία: πάγιο κεφάλαιο και μεταβλητό κεφάλαιο. Υποδομές και μηχανήματα από τη μια, αμοιβή της εργασίας από την άλλη.
Έτσι η ομογένεια υλικών και ανθρώπινων πόρων επικυρώνεται. Όχι μόνο στους προϋπολογισμούς και στους ισολογισμούς, που μετρούν χρήμα. Αλλά και στην ίδια τη βαθύτερη σκέψη του «πολιτιστικού», λεγόμενου, μάνατζμεντ. Που απωθεί σαν τον διάβολο τα ειδοποιά γνωρίσματα της πολιτιστικής δημιουργίας. Όσο και την ευρύτερη, απαράκαμπτη λειτουργία της. Ναι, διότι εδώ έχουμε, ακριβώς, δημιουργία. Όχι απλώς ακμή και φθορά, όχι μόνον προσδόκιμο ζωής, όχι μόνον ανάλωση και αχρήστευση.
Δημιουργία. Δημιουργία που σέβεται την παράδοση για να την ανανεώνει και να την ωθεί προς νέες κατευθύνσεις, δημιουργία που σκαλίζει περιεχόμενα και εφευρίσκει διαρκώς νέες μορφές, δημιουργία που ασκεί τα αισθητήρια όργανα ώστε να βλέπουν, να ακούν, να γεύονται, να οσφραίνονται, να αγγίζουν, να κινούνται με όρους πλουσιότερους κάθε φόρα.
Δημιουργία που οξύνει τις αισθήσεις, ενισχύει τη μνήμη, αναπτύσσει την ευαισθησία, καλλιεργεί τον στοχασμό και τον αναστοχασμό. Δημιουργία που διδάσκει και διαπαιδαγωγεί. Δημιουργία που συντάσσει την ιστορική πορεία της χώρας. Δημιουργία που τη θωρακίζει ενόσω την ανοίγει προς τα έξω. Προς άλλες παραδόσεις και άλλους πολιτισμούς. Για να πλουτίσει εκείνους και για να πλουτιστεί η ίδια.
Δημιουργία: μελέτη, έρευνα, ανασκαφή, οργάνωση μουσείων και εκθέσεων, προστασία υλικής και άυλης κληρονομιάς, ανάδειξη και αξιοποίηση μνημείων, αναστήλωση, σεμνή περηφάνια και φιλοξενία κατά κυριολεξία.
Δημιουργία: θέατρο, μουσική έντεχνη, παραδοσιακή, λαϊκή, κατασκευή οργάνων, όπερα, τραγούδι, χορός, ζωγραφική, γλυπτική μαρμαροτεχνία, κεραμεική, φωτογραφία, κινηματογράφος, βιβλίο. Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών. Αυθόρμητη πολυδιάστατη «ανώνυμη» λαϊκή παραγωγή.
Δημιουργία: πολλοί συντελεστές για να φτιαχτεί, να αναδειχθεί, να δοκιμαστεί το νέο έργο. Θυρωροί, καθαριστές, ταξιθέτες, διοικητικοί πολλών κατηγοριών, φροντιστές, τεχνικοί ήχου και φωτισμού, ράφτες και ενδυματολόγοι, ξυλουργοί, σκηνογράφοι, μακιγιέρ, ηθοποιοί, σκηνοθέτες, οπερατέρ, παραγωγοί, συνθέτες, μουσικοί, τραγουδιστές, στιχουργοί, ορχήστρες, χορευτές, χορογράφοι, ζωγράφοι, γλύπτες, χαράκτες, κεραμίστες, φωτογράφοι, εικονογράφοι, συγγραφείς, ποιητές, δοκιμιογράφοι, μεταφραστές, επιμελητές, διορθωτές, εκδότες, τυπογράφοι... Μαθητές, μαθητευόμενοι και δάσκαλοι. Και βεβαίως αρχαιολόγοι, συντηρητές, εργάτες εξειδικευμένοι στον σεβασμό, φύλακες... Γυναίκες και άντρες. Παντού. Όλων των ηλικιών.
Χωρίς αυτές και χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσαμε να αντέξουμε την απομόνωση των ημερών. Ούτε να αναστοχαστούμε το περασμένο ή να μετρηθούμε με το επερχόμενο. Τους χρωστάμε. Γιατί ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος. Διότι αυτοί και αυτές πλήρωναν και πληρώνουν εμάς. Με όλες τις σημασίες. Το βλέπουμε, το ακούμε, το διαβάζουμε, το αισθανόμαστε, το ζούμε κάθε μέρα. Ακόμη και κλεισμένοι στο σπίτι. Καταφανώς. Χωρίς να χρειάζεται να σπαταλήσω εδώ λέξεις για την κυβερνητική πολιτική και την κ. Μενδώνη.
* Ο Αριστείδης Μπαλτάς είναι πρώην υπουργός Πολιτισμού
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
