Από την αρχή της υγειονομικής κρίσης και την εξαγγελία των μέτρων για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, οι καλλιτέχνες, οι δημιουργοί, οι εργαζόμενοι και οι επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται σε όλους τους κλάδους του πολιτισμού απευθύνουν με κάθε τρόπο και προς όλες τις κατευθύνσεις μια μεγάλη κραυγή αγωνίας για την επιβίωσή τους και μαζί την αυτονόητη απαίτησή τους από την κυβέρνηση να στηρίξει αποτελεσματικά τον πολιτισμό και τους ανθρώπους του.
Αντιθέτως, από τον Μάρτιο, οπότε επιβλήθηκε η καραντίνα, η κυβέρνηση όχι μόνο «σφυρίζει» αδιάφορα γυρνώντας την πλάτη στις εκκλήσεις για τον πολιτισμό, αλλά διά της αρμόδιας υπουργού Λίνας Μενδώνη προκαλεί το κοινό αίσθημα για αποφάσεις που ανακαλούνται μετά από γενικευμένες αντιδράσεις ή αρέσκεται να παρουσιάζει ως μέτρα στήριξης εφαρμοσμένα έως τώρα προγράμματα από το υπουργείο Πολιτισμού.
Σε αντίθεση με την ελληνική, η πλειονότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, διαφορετικών πολιτικών και ιδεολογικών αποχρώσεων, έσπευσαν να στηρίξουν τους καλλιτέχνες, τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις του πολιτισμού με γενναία οικονομικά μέτρα, φοροελαφρύνσεις και ασφαλιστικές πρόνοιες. Την ίδια ώρα, στη χώρα μας η αξιωματική αντιπολίτευση παρουσίασε δέσμη προτάσεων για την προστασία και τη στήριξη όλου του φάσματος των ανθρώπων που εμπλέκονται με τον σύγχρονο πολιτισμό.
Η λέξη "αδιαφορία" ίσως δεν επαρκεί για να εξηγήσει τη στάση της κυβέρνησης. Είναι όμως ικανή να αιτιολογήσει το σχέδιο που θέλει να εφαρμόσει και στον πολιτισμό. Είναι μια στρατηγική που αποδομεί τον δημόσιο χαρακτήρα του πολιτισμού, αντιλαμβάνεται την τέχνη ως φιέστα, υποβαθμίζει τον πολιτισμό ως δημόσιο αγαθό και μεταφράζει την αναπτυξιακή δυνατότητά του ως «δουλίτσες με τα φιλαράκια». Αυτό άλλωστε απέδειξε το χαριέστατο "πινγκ πονγκ" που έπαιξαν την περασμένη εβδομάδα ο πρωθυπουργός και η υπουργός Πολιτισμού.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, υπό την πίεση των αντιδράσεων, έσπευσε στη Βουλή να αναδιπλωθεί μερικώς για το καλοκαιρινό lockdown των φεστιβάλ και των συναυλιών. Ωστόσο, την ημέρα της Πρωτομαγιάς -τι συμβολισμός...- η υπουργός του επέλεξε, αντί άλλης δημόσιας συζήτησης, να συνομιλήσει με τον ιδρυτή του οργανισμού Νέον και πρώην πρόεδρο του ΣΕΒ επιβεβαιώνοντας και τον κάθε δύσπιστο ότι η κατεύθυνση της κυβέρνησης είναι σταθερά προσανατολισμένη στην αποδόμηση του δημόσιου χαρακτήρα του πολιτισμού, την απαξία της καλλιτεχνικής - δημιουργικής εργασίας, σε μια πολιτιστική πολιτική προσηλωμένη, αν όχι υπαγορευμένη, από τα ιδρύματα και τους ιδιωτικούς πολιτιστικούς οργανισμούς.
Η φωνή των ίδιων των καλλιτεχνών και των εργαζόμενων στον πολιτισμό έχει γιγαντωθεί. Κανείς πια δεν μπορεί να τους γυρίσει την πλάτη. Είναι τόσο δυνατή, που φοβίζει την κυβέρνηση. Την τρομάζει κυρίως γιατί αποδομεί την επικοινωνιακή διαχείριση που έχει επιφυλάξει έως τώρα και στον πολιτισμό και στην κρίση του κορωνοϊού. Αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι ο πολιτισμός είναι η ψυχή ενός έθνους και όχι το "τσαντάκι πολυτελείας" για ιλουστρασιόν εκδηλώσεις και αδιαφανείς συνδιαλλαγές. Ότι οι καλλιτέχνες, οι δημιουργοί και οι εργαζόμενοι του πολιτισμού δεν είναι παρεούλες που κάνουν το κέφι τους, αλλά συμπολίτες μας που καταθέτουν πνευματικό και καλλιτεχνικό μόχθο για να περπατάμε όλοι εμείς τις οδούς του μέλλοντός μας. Ότι η τέχνη και η διανόηση είναι συνθήκη ελευθερίας, άρα δημοκρατίας.
Αναμένεται ο πρωθυπουργός να ανακοινώσει μέτρα στήριξης για τον πολιτισμό και τους ανθρώπους του. Είναι τόσο αργά. Αλλά, έστω κι έτσι, ας ελπίσουμε ότι όσα εξαγγείλει δεν θα είναι τόσο λίγα.
Η "Αυγή" σήμερα και αύριο φιλοξενεί φωνές καλλιτεχνών, δημιουργών, εργαζομένων, ανθρώπων που εμπλέκονται με τον πολιτισμό. Γνωστές και λιγότερο γνωστές φωνές που με τον τόνο και την έντασή τους θυμίζουν ότι ο πολιτισμός μας είναι η ψυχή μας, ότι οι ίδιοι είναι μέρος της κοινωνίας μας.
Πάνος Σκουρολιάκος
Η επικράτεια της αδιαφορίας
Η χαμηλή εκτίμηση της συντηρητικής παράταξης απέναντι στους ανθρώπους του πολιτισμού και στα έργα τους είναι παλιά και αρκετά γνωστή. Ίσως γιατί, αυτονόητα, κάποιος που παράγει έργα καλά δεν μπορεί να γοητεύεται από όσα η συντηρητική παράταξη πιστεύει, επιδιώκει και υλοποιεί. Ο δημιουργός δεν μπορεί παρά να τάσσεται με την πλευρά των πολλών, των αδύνατων, των καθημερινών ανθρώπων και να συντάσσεται με τον αγώνα τους για μια καλύτερη ζωή.
Η συντηρητική παράταξη και βέβαια ανέδειξε μεγάλους δημιουργούς και καλλιτέχνες. Αλλά η απεραντοσύνη των πολλών ανθρώπων θεωρούσαν πως τους εκφράζουν αυτοί οι Άλλοι. Οι «κόντρα» στους δυνατούς του χρήματος και της εξουσίας.
Φιλότιμες προσπάθειες έκανε πάντα η συντηρητική παράταξη να πλησιάσει τους δημιουργούς που αγαπά ο λαός. Περισσότερο ακόμα εκείνους που στέκονται απέναντί της. Δημιουργούς που αφιερώνουν το έργο τους στις ανάγκες και στον αγώνα του λαού. Καμιά φορά καταφέρνει να φέρει κοντά της κάποιους από αυτούς. Κάποιους που καλοπροαίρετα πιστεύουν ότι τα ψέματα, η υστεροβουλία, η φιλαυτία μπορεί να αποτελούν παρελθόν για τον πολιτικό χώρο της συντηρητικής παράταξης.
Όταν όμως έρχεται η δύσκολη στιγμή, η παράταξη των συμφερόντων των ολίγων νίπτει τας χείρας της και αφήνει τους καλλιτέχνες στην τύχη τους, και μάλιστα χαιρέκακα.
Όπως τώρα. Εν μέσω πανδημίας. Δεν γνωρίζει κανέναν, δεν ακούει κανέναν, δεν φροντίζει κανέναν. Αντίθετα, αποφασίζει και διατάσσει την υποχρεωτική αργία επ’ αόριστον για λόγους επιστημονικούς - ή επιστημονικοφανείς. Και όσον αφορά τις ευθύνες απέναντι σε όσους αποφάσισε να θέσει σε υποχρεωτική αργία; Ουδεμία!
Ξεχνά τα ωραία λόγια, ξεχνά τις υποσχέσεις, ξεχνά όλα όσα έταξε.
Αναδιπλώνεται η συντηρητική παράταξη ξανά στο πεδίο της. Στην επικράτεια της αδιαφορίας. Γιατί τώρα οι καλλιτέχνες - δημιουργοί είναι ξανά αιθεροβάμονες, "ψώνια", ανεπάγγελτοι, ενοχλητικοί λαϊκιστές. Εκτός ίσως από αυτούς που κάνουν καντάδες σε καρότσες φορτηγών έξω από το Μέγαρο Μαξίμου ή εκτιμούν τον ενδυματολογικό κώδικα της εξουσίας.
Υπάρχει διέξοδος. Να είμαστε όλοι μαζί, να αγωνιζόμαστε μαζί, να δημιουργούμε μαζί, να μοιραζόμαστε τη λαχτάρα και την αγωνία για τον τόπο και τον λαό και να τα κάνουμε όλα αυτά καλλιτεχνικό έργο, να το μοιραζόμαστε με όλους από τη σκηνή και στους κοινούς μας αγώνες. Αγώνες που και σ’ αυτήν τη δύσκολη περίοδο του εγκλεισμού δεν σταμάτησαν. Δεκάδες καλλιτέχνες και δημιουργοί συμμετείχαν στις -δυστυχώς- διαδικτυακές εκδηλώσεις συντονισμού των επόμενων κινήσεων. Που θα είναι τόσο δυναμικές, ώστε να σπάσουν τον τοίχο της αδιαφορίας.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι ηθοποιός, βουλευτής Ανατολικής Αττικής, τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ
Γιάννης Ψυχοπαίδης
Εκπλήρωση πολιτειακού χρέους και όχι αγαθοεργία
Στους πάντα δύσκολους καιρούς η τέχνη και ο πολιτισμός στάθηκαν και στέκονται βοήθημα και ζύγι γι’ αυτούς που έχουν ανάγκη για κουράγιο, συντροφιά και στήριγμα. Διαρκής και μόνιμη αναζήτηση μέτρου και αλήθειας, απόλυτη αξία σε καιρούς σχετικότητας, ματαίωσης, ακύρωσης. Πολύτιμο και σπάνιο δίδαγμα ήθους, συνέπειας, αναζήτησης και δημιουργικού πείσματος. Και πολύτιμη συνεύρεση του ατομικού μέσα στο συλλογικό και του δημόσιου μέσα στο ιδιωτικό. Η τέχνη, ένας κραδασμός ψυχής που αμφισβητεί το προφανές και το αυτονόητο και προσκαλεί τους αποδέκτες της να γίνουν συνοδοιπόροι στους δύσβατους δρόμους προς τα μέσα και προς την έξω ελευθερία. Η τέχνη, που η ίδια της η φύση διδάσκει τις μεγάλες κοινωνικές, ηθικές και αισθητικές αξίες, είναι αυτή που κρατά με τον τρόπο της ζωντανές τη δημοκρατία, τη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη, τη δικαιοσύνη, τη μέριμνα για τον πλησίον, τη συμμετοχή στα κοινά, την κοινωνική προστασία αλλά και τον ρεαλισμό της ουτοπίας ενός καλύτερου κόσμου. Στους εφιαλτικά πρωτόγνωρους καιρούς που ζούμε, η κοινωνία και η πολιτική της εκπροσώπηση καλείται επιτακτικά, σήμερα και όχι αύριο, να εκπληρώσει το χρέος της και όχι την αγαθοεργία της και να καλύψει την ηθική και υλική της υποχρέωση στηρίζοντας αποφασιστικά και σταθερά τον πολιτισμό και όλους τους φανερούς και αφανείς ανθρώπους του σε μια παραγωγική, πνευματική, κοινωνική ανασύνταξη.
* Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης είναι εικαστικός
Βασίλης Βασιλικός
Πόλις - πολίτης - πολιτική - πολιτισμός
Σ’ αυτή τη δύσκολη περίοδο που περνάμε, με μια πανδημία που προέρχεται από άγνωστο έως τώρα ιό, το να αφήσεις τόσες χιλιάδες ανθρώπους του πολιτισμού ακάλυπτους από μια στοιχειώδη οικονομική ενίσχυση αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, έγκλημα χωρίς τιμωρία. Αν αληθεύει («Καθημερινή», 3.5.2020) ότι ο πρωθυπουργός τώρα επεξεργάζεται κάτι σχετικά με αυτό το θέμα, θυμίζει την «αγωνία του τερματοφύλακα μπροστά στο πέναλτι». Διότι το «πέναλτι» (η τιμωρία) αργά ή γρήγορα θα 'ρθει. Στη χώρα μας, όπου η δημοκρατία γέννησε τον πολιτισμό, τώρα η «δημοκρατία» τον θάβει χωρίς να ντρέπεται.
* Ο Βασίλης Βασιλικός είναι συγγραφέας, βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ
Άννα Χατζησοφιά
Support art and art workers
Κάποτε ρωτήθηκε η Μπίλι Χόλιντεϊ, όταν ήδη είχε γίνει η "μεγάλη κυρία που τραγουδάει τα μπλουζ", πώς είχαν βιώσει στην οικογένειά της το κραχ του '29. "Δεν το καταλάβαμε", απάντησε, "στην οικογένειά μου πάντα είχαμε κραχ". Την ίδια απάντηση θα μπορούσαν να έχουν δώσει σειρά Ελλήνων καλλιτεχνών σε ερώτηση «πώς βίωσαν την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας». Γιατί, πέρα από μια μειονότητα προνομιούχων, τυχερών, ταλαντούχων, καλά αμειβόμενων καλλιτεχνών, υπάρχει μια μεγάλη πλειονότητα μη προνομιούχων, λιγότερο τυχερών, αλλά καθόλου λιγότερο ταλαντούχων συναδέλφων τους. Τα χρόνια της κρίσης η δεύτερη κατηγορία αυξήθηκε δραματικά. Η μαύρη και ανασφάλιστη εργασία, από παρέκκλιση, έγινε κανόνας. Δεν ήταν μόνο η ανάγκη της επιβίωσης που θα οδηγούσε έναν καλλιτέχνη να προσφέρει την τέχνη με τέτοιους όρους, είναι και (ίσως και περισσότερο) υπαρξιακή ανάγκη, αλλά και ανάγκη προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Ειδικά όταν υπάρχουν κρίσεις, ο πολιτισμός και η τέχνη συμβάλλουν στην κοινωνική συνοχή και την ανόρθωση του ηθικού. Δεν είναι τυχαίο που για την καμπάνια Μένουμε_Σπίτι η Πολιτεία επέλεξε ως επί το πλείστον καλλιτέχνες. Το σύνολο των καλλιτεχνών, όμως, και των αφανών ηρώων που εργάζονται στον χώρο του πολιτισμού και της δημιουργικής οικονομίας τους αφέθηκαν στην τύχη τους. Η πανδημία του SARS-CoV-2 έπληξε άγρια μια είδη πληττόμενη εδώ και μια δεκαετία, όπως προαναφέρθηκε, κοινότητα.
Για την κυβέρνηση της Ν.Δ. ο πολιτισμός και οι άνθρωποί του αποδείχθηκαν αόρατοι. Στα πρώτα μέτρα οικονομικής στήριξης η συντριπτική πλειονότητα έμεινε απέξω και οι διορθωτικές κινήσεις που έγιναν, μετά από ένα τσουνάμι διαμαρτυριών, ήταν επικοινωνιακού χαρακτήρα, αφού άφησαν πάλι τους περισσότερους εκτός. Ο δε «σχεδιασμός» της επόμενης ημέρας επεφύλασσε σοκ και δέος. Ο πολιτισμός για τον πρωθυπουργό ήταν περιττός. Η κοινωνία έχει ανάγκη από «νύχια - μαλλιά και Νίκο Χαρδαλιά», όπως ευφυώς γράφτηκε στο Twitter, αλλά δεν χρειάζεται Αισχύλο, Αριστοφάνη, Σαίξπηρ και μουσική κάθε είδους. Άραγε οι επιστήμονες αποφάσισαν ότι ο ιός μεταδίδεται στην Επίδαυρο, στο Θέατρο Βράχων και στους ανοιχτούς χώρους συναυλιών και παραστάσεων, αλλά όχι στα πολυσύχναστα κλειστά εμπορικά κέντρα; Προφανώς και όχι. Είναι αδιαφορία στα όρια της αναλγησίας, είναι περιφρόνηση, είναι απαξίωση του αγαθού του πολιτισμού και των λειτουργών του. Το Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ πολύ νωρίς διατύπωσε μα δέσμη προτάσεων για την άμεση αλλά και τη μακροχρόνια στήριξη του πολιτισμού και των ανθρώπων του. Για άλλη μια φορά καλούμε το υπουργείο Πολιτισμού και την κυβέρνηση να προχωρήσουν σε έναν σοβαρό και άμεσο σχεδιασμό για την επιστροφή του χώρου του πολιτισμού στην κανονικότητα με όρους ασφάλειας για τους ίδιους τους εργαζόμενους και το κοινό και να λάβει μέτρα στήριξης για όλους αυτούς τους ανθρώπους, μέτρα πραγματικά και οριζόντια, ειδάλλως η γέφυρα ασφαλείας θα αποδειχθεί Γέφυρα των Στεναγμών.
* Η Άννα Χατζησοφιά είναι συντονίστρια Τμήματος Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ
Κώστας Κεγαγιόγλου
Τα 800 ευρώ σε όλους και για όσο διαρκεί η κρίση
Το πλαίσιο και οι συνθήκες εργασίας καθορίζουν την έναρξη των προβλημάτων μας. Η κατάσταση για όλους τους εργαζόμενους στον πολιτισμό και την ψυχαγωγία είναι τραγική, γι’ αυτόν τον λόγο οδηγηθήκαμε στη πραγματοποίηση συμβολικής κινητοποίησης την Πέμπτη 7 Μαΐου. Τηρώντας όλους τους κανόνες υγιεινής, θα συγκεντρωθούμε στις 12 το μεσημέρι στην πλατεία Συντάγματος, μήπως αυτή τη φορά ακουστεί η φωνή μας. Την ίδια ημέρα θα υπάρξουν και άλλες δράσεις. Με νέες ανακοινώσεις μας θα γνωστοποιήσουμε τις ακριβείς λεπτομέρειες και τον τρόπο της κινητοποίησης έτσι που να μην τεθεί κανείς μας σε κίνδυνο.
Οι ενιαίοι κανόνες στα εργασιακά, δηλαδή η ύπαρξη συλλογικών συμβάσεων εργασίας που να καθορίζουν τους ορούς εργασίας και αμοιβής με ταυτόχρονη υποχρεωτική επέκταση σε όλο τον κλάδο κρίνονται επιτακτικοί, αφού ουσιαστικά δεν υπάρχουν.
Η τακτοποίηση όλης της πολυπλοκότητας των εργασιακών σχέσεων καθώς και η έλλειψη κωδικών ενσήμων στις τεχνικές ειδικότητες στο ζωντανό θέαμα δημιουργούν ένα θολό τοπίο στις εργασιακές σχέσεις, με την εφευρετικότητα και την αυθαιρεσία στη σύναψη ατομικών συμβάσεων να έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις.
Εργαζόμενοι δηλώνονται άλλοτε με διαφορετική ειδικότητα, άλλοτε με τίτλους κτήσης, άλλοτε ως αυτοαπασχολούμενοι (μπλοκάκι), πλασματικά ωρομίσθιοι και φυσικά παραμένει το μεγάλο πρόβλημα με την αδήλωτη εργασία και ειδικότερα με τις απλήρωτες πρόβες.
Τώρα βρισκόμαστε μετά από δύο μήνες αναγκαστικής ανεργίας και, απ’ ό,τι φαίνεται, αυτό θα κρατήσει για πολύ καιρό ακόμα.
* Η συντριπτική πλειονότητα των εργαζόμενων στο θέαμα - ακρόαμα, δηλαδή πάνω από 12.000 εργαζόμενοι, ΔΕΝ έχουν συμπεριληφθεί στο μέτρο στήριξης ειδικού σκοπού των 800 ευρώ.
* Εντάσσονται μόνο όσοι είχαν την τύχη να βρίσκονται σε παραγωγές που ήδη πραγματοποιούνταν και όσοι πήραν το εποχικό επίδομα τον Οκτώβριο 2019.
* Όσοι, όμως, περίμεναν να ξεκινήσουν μια κινηματογραφική, θεατρική, μουσική παραγωγή. Όσοι συζητούσαν για μουσικές παραγωγές, (συναυλίες) του καλοκαιριού. Όσοι, δούλευαν με ολιγοήμερες συμβάσεις (πολύ συνηθισμένη πρακτική και στα θέατρα, αλλά και στον χώρο του κινηματογράφου και της τηλεόρασης). Οι μουσικοί που παίζουν σε ξενοδοχεία το καλοκαίρι καθώς και ο τομέας των συνεδρίων δεν εντάσσονται στα μέτρα στήριξης.
* Η εξαίρεση από τα μέτρα των φορέων Γενικής Κυβέρνησης, δηλαδή του συνόλου των εποπτευόμενων οργανισμών και δημοτικών πολιτιστικών επιχειρήσεων, έχει ως αποτέλεσμα να μην δικαιούνται τα μέτρα προστασίας ούτε οι συμβασιούχοι, ούτε οι ωρομίσθιοι των οργανισμών αυτών. Όπως οι μονωδοί της Λυρικής Σκηνής, οι ταξιθέτες του Μεγάρου Μουσικής, αλλά και οι ωρομίσθιοι καθηγητές σε δραματικές σχολές, σε δημοτικά ωδεία και σε σχολές χορού.
Γι' αυτούς τους λόγους θα πρέπει κατ' αρχάς να συμπεριληφθούν όσοι δεν έχουν ενταχθεί στο μέτρο στήριξης ειδικού σκοπού των 800 ευρώ έως το τέλος Απριλίου και να γίνεται ανανέωση της στήριξης αυτής για όλη τη διάρκεια της κρίσης. Σ΄αυτή πρέπει να συμπεριληφθούν και οι καθηγητές καλλιτεχνικών σχολών. Εξίσου σημαντικό είναι να λυθούν με νομοθετική παρέμβαση ζητήματα ερμηνείας που έχουν προκύψει για τις περιπτώσεις των συναδέλφων όπως ταξιθέτες του Μεγάρου Μουσικής, μονωδοί της Λυρικής Σκηνής, συμβασιούχοι στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
* Ο Κώστας Κεγαγιόγλου είναι πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος
Βαγγέλης Ραπτόπουλος
Και οι λογοτέχνες είναι εδώ
Ο πιο ασφαλής δείκτης του ότι η κοινωνία έχει γίνει συντηρητική δεν είναι μόνο η νίκη της Δεξιάς στις τελευταίες εκλογές. Παρά τα τόσα χρόνια οικονομικής κρίσης και Μνημονίων, το αναγνωστικό κοινό αρνείται να διαβάσει λογοτεχνία που μιλάει για τη σύγχρονη πραγματικότητα και προτιμάει αναγνώσματα φυγής. Στη σύγχρονη Ελλάδα, αναγνώσματα φυγής είναι όχι μόνο τα αισθηματικά μυθιστορήματα αλλά και τα ιστορικά. Καθόλου τυχαία και οι δύο κατηγορίες είναι αυτές από τις οποίες προκύπτουν τα μπεστ σέλερ. Επομένως, δεν είναι περίεργο που αρκετοί νεοέλληνες συγγραφείς σήμερα αποτελούν τον ορισμό του συστημικού διανοούμενου. Αντί να στέκονται τουλάχιστον κριτικά απέναντι στην εξουσία, τη στηρίζουν ολόψυχα. Από κει και πέρα, δίκαια οι καλλιτέχνες και οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό, απαιτούν τη στήριξή τους από την Πολιτεία λόγω κορωνοϊού. Αλλά γιατί δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται κανείς για τους λογοτέχνες; Ούτε καν οι ίδιοι; Να φταίει άραγε το γεγονός ότι τόσοι πολλοί από αυτούς συμπλέουν με την εξουσία, όπως προαναφέραμε; Ή μήπως ότι η πλειονότητα των συγγραφέων, κατά κανόνα, δεν βιοπορίζεται από το γράψιμο; Θα μπορούσε να αναφέρει κανείς κι έναν τρίτο λόγο. Το γεγονός ότι τα ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία δεν έκλεισαν ποτέ και τα συμβατικά ανοίγουν με το τέλος της καραντίνας. Στη φτωχοποιημένη Ελλάδα, όμως, με τι λεφτά θα αγοράζουν βιβλία οι αναγνώστες; Κανονικά θα έπρεπε και οι λογοτέχνες να προστεθούν στη λίστα των ανθρώπων του πολιτισμού που χρειάζονται στήριξη. Είτε μιλάμε για φοροελαφρύνσεις στα πνευματικά δικαιώματα είτε για ουσιαστική ενίσχυση των βιβλιοθηκών.
* Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος είναι συγγραφέας
Μάρω Δούκα
Γιατί πρέπει να στηριχθεί ο πολιτισμός
Τι ακριβώς σημαίνει, πώς ορίζεται, πώς ευδοκιμεί, πώς συντηρείται ο πολιτισμός το έχουμε πει και ξαναπεί. Από δεκαετία σε δεκαετία, με τις ίδιες αγωνίες πάντα, απορίες, κοινοτοπίες. Ας το τονίσουμε για άλλη μια φορά. Πολιτισμός δεν είναι μόνο η σχέση μας με την τέχνη, είναι και η σχέση μας, πρωτίστως, με τη ζωή. Τέχνη και ζωή όμως («είναι η ζωή με τ’ όνειρο δεμένη» έγραψε ο Νίκος Γκάτσος) είναι αλληλένδετες. Χωρίς την τέχνη κοινωνία ανθρώπων δεν μπορεί να εννοηθεί. Από την αρχή της ανθρωπότητας ο άνθρωπος είχε την ανάγκη να αφηγηθεί και να αναπαραστήσει. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να παρηγορηθεί, να διασκεδάσει, να διδαχτεί, να περάσει την ώρα του, να ξεφύγει από τη θλίψη; Πώς αλλιώς θα μπορούσαμε κι εμείς σήμερα, σ’ αυτές τις δύσκολες, δυστοπικές μέρες, να σταθούμε στα πόδια μας; Μ’ ένα τραγούδι, μια ταινία, μια παράσταση, ένα βιβλίο. Μην το ξεχνάμε όμως. Τέχνη χωρίς τους εργάτες της τέχνης είναι αδύνατον να υπάρξει. Φορέας πολιτισμού, καλλιτέχνης δεν είναι μόνο αυτός που είναι αναγνωρίσιμος, αυτός που είναι μπροστά στους προβολείς, στο προσκήνιο. Κι αν δεν το ξέρουμε, ας το μάθουμε: κάθε δημόσια πράξη (εκδήλωση) πολιτισμού προϋποθέτει δεκάδες εργαζομένους που σ’ αυτή τη δύσκολη στιγμή, σ’ αυτή τη συγκυρία δεν μπορούν (ούτε τους επιτρέπεται) να εργαστούν. Τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτούς; Ούτε ελεημοσύνη, ούτε ειδική χάρη. Μπορούμε μόνο να απαιτήσουμε το αυτονόητο: μια επιδοματική κρατική υποστήριξη, όπως και για κάθε άλλο εργαζόμενο, άλλωστε, που βρίσκεται τούτες τις ημέρες σε οικονομική δυσχέρεια. Για το οποίο (αυτονόητο) καλούμαστε τώρα κι εμείς οι περίφημοι πνευματικοί άνθρωποι να μιλήσουμε όχι για να «σώσουμε» την ανθρωπότητα με τις απόψεις μας, αλλά για να αναδείξουμε το τεράστιο και επείγον πρόβλημα επιβίωσης των ανεκτίμητων εργατών - καλλιτεχνών.
* Η Μάρω Δούκα είναι συγγραφέας
Στέλιος Μάινας
Εθνικό Μητρώο Δημιουργών Θεάτρου για κάθε ειδικότητα
Οι καλλιτέχνες είμαστε απειλούμενοι με εξαφάνιση κι έχουμε υποχρέωση να είμαστε ακτινωτά συγκεντρωμένοι στις διεκδικήσεις μας - και όχι κάτω από την ομπρέλα κάποιου. Αυτό που επείγει και δεν το κάναμε τόσα χρόνια με δική μας ευθύνη, και τώρα είναι μια πολύ καλή ευκαιρία μέσα στην ατυχία που μας έτυχε, είναι να δημιουργήσουμε κατ' αρχάς το Πρωτόκολλο Δημιουργών και Καλλιτεχνών. Πρέπει επιτέλους να λειτουργήσει το Εθνικό Μητρώο Δημιουργών Θεάτρου για κάθε ειδικότητα εργαζομένων. Ειδικά ο χώρος του θεάτρου είναι παντελώς αχαρτογράφητος και επομένως ανεξέλεγκτος. Για να έχουμε διεκδικήσεις, πρέπει να αποκτήσουμε ταυτότητα απέναντι στο κράτος και στους φορείς. Κάτι τέτοιο υπάρχει σε όλη την Ευρώπη.
Οι νεότεροι ηθοποιοί έχουν καταλήξει να δουλεύουν με εργατοώρες, ως ημερομίσθιοι εργάτες, με αποτέλεσμα να μην μπορούν οι περισσότεροι να συγκεντρώσουν τα ένσημα που χρειάζονται.
Ένα ταμείο αλληλοβοήθειας θα μπορούσε να στηρίξει όλους τους κλάδους εργαζομένων, πέρα από την Πολιτεία που είναι υποχρέωσή της.
Σ’ αυτή τη μη κανονικότητα πρέπει να ανακαλύψουμε νέους τρόπους για ένα διάστημα, ίσως φιλμογράφησης παραστάσεων που θα μεταδίδονται τηλεοπτικά ή online έναντι εισιτηρίου που θα καταλήγει να πληρώνονται τα πνευματικά δικαιώματα όσων εργάστηκαν. Και πάρα πολλά άλλα που πρέπει να μπουν στο τραπέζι άμεσα.
* Ο Στέλιος Μάινας είναι ηθοποιός
Ακτίνα Σταθάκη
Οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό διεκδικούν μέτρα και προτάσεις
Το διάγγελμα του πρωθυπουργού στις 28 Μαρτίου πυροδότησε την οργή των εργαζόμενων στον πολιτισμό, καθώς παρέλειψε οποιαδήποτε αναφορά σε μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης στον κλάδο μας και οποιοδήποτε σχέδιο επανεκκίνησης. Στην πρώτη αυτή απαξίωση ήρθε να προστεθεί και η συνέντευξη της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη σε διαδικτυακή εφημερίδα που κυκλοφόρησε την Κυριακή το μεσημέρι, όπου ούτε λίγο ούτε πολύ κατέστη σαφές ότι το ΥΠΠΟΑ δεν είχε εκπονήσει απολύτως κανέναν σχεδιασμό για τη στήριξη του πολιτισμού. Για μια πανδημία που μας έγινε γνωστή τον Ιανουάριο, που μας έκλεισε στα σπίτια μας τον Μάρτιο, το ΥΠΠΟΑ περίμενε μέχρι τον Μάιο (και την μαζική αντίδραση του καλλιτεχνικού κόσμου) για να πει ότι θα διαβουλευτεί προκειμένου να εκπονήσει κάποιο πλάνο.
Η πανδημία κατέδειξε αφενός χρόνιες παθογένειες στις εργασιακές συνθήκες των καλλιτεχνών, αφετέρου την επιδεικτική απαξίωση μιας κυβέρνησης που μεταχειρίζεται τον πολιτισμό ως εμπορεύσιμο προϊόν, περιφερόμενο τσίρκο ή εργαλείο για την εμπέδωση εθνικοπατριωτικού φρονήματος στη χειρότερη των περιπτώσεων. Σ’ αυτές τις συνθήκες, η κοινότητά μας έχει κινητοποιηθεί με πρωτοφανή δυναμισμό και έχει προτείνει πολύ συγκεκριμένες λύσεις, όπως απαλλαγή από το τέλος επιτηδεύματος, απαλλαγή από την καταβολή πληρωμών στις ΔΕΚΟ, καθολικό μηνιαίο επίδομα για έξι μήνες κ.ά. Έχουμε δε προτείνει και συγκεκριμένη πηγή χρηματοδότησης -την επενδυτική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού- απ’όπου θα μπορούσαν, καθ' υπόδειξιν και του Ευρωκοινοβουλίου, να αντληθούν οι πόροι για τη στήριξη των επαγγελματιών του πολιτισμού. Γνωρίζουμε ότι χρήματα υπάρχουν. Είναι θέμα πολιτικής βούλησης το πώς θα αξιοποιηθούν.
* Η Ακτίνα Σταθάκη είναι θεατρολόγος, καλλιτεχνική διευθύντρια του "1927 art space"
Άγγελος Φραντζής
Μέτρα που να αφορούν όλους χωρίς εξαίρεση
Κατ’ αρχάς πρέπει να σταματήσει η κοροϊδία με τα 800 ευρώ, γιατί δεν τα παίρνουν όλοι, αλλά ένα πάρα πολύ μικρό ποσοστό, κι αυτό γιατί για κάθε επάγγελμα υπάρχουν παράμετροι που δεν επιτρέπουν σε πάρα πολύ κόσμο να έχει πρόσβαση στο ποσό. Και μιλάμε για απόλυτα ενεργούς επαγγελματίες.
Το πιο απλό που θα μπορούσε να κάνει το υπουργείο Πολιτισμού είναι να βάλει ένα οριζόντιο μέτρο που να αφορά όλους, χωρίς εξαίρεση, φτάνει να υπάγονται στους κλάδους. Ταυτόχρονα, τα πάγια αιτήματα για το σινεμά παραμένουν άλυτα και επιδεινώνονται. Υπάρχουν από τους φορείς πάρα πολλές και συγκεκριμένες προτάσεις και μ’ αυτές έχουν συνασπιστεί και τα σωματεία.
Αρκεί το υπουργείο να ακούσει τους ανθρώπους της τέχνης, κάτι που δεν κάνει.
Βλέποντας ταυτόχρονα ότι όλο αυτό θα συνεχιστεί, και ειδικά για όσους ασχολούνται με το ζωντανό θέαμα, είναι λάθος να κλείσουν οι χώροι παραστάσεων τη στιγμή που άλλοι, εμπορικά κέντρα κ.λπ., είναι ανοιχτοί. Μπορούν να μπουν μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, καθώς η απαγόρευση μας ετοιμάζει και για έναν πολύ δύσκολο χειμώνα.
Τεράστιο κενό υπάρχει και σε σχέση με όλες τις σχολές, δραματικές και κινηματογραφικές, καθώς δεν ξέρουμε τι και πότε θα γίνει κάτι.
* Ο Άγγελος Φραντζής είναι σκηνοθέτης κινηματογράφου
Ρέα Γαλανάκη
Αν δεν ληφθούν μέτρα, οι επιπτώσεις θα είναι μη αναστρέψιμες
Αυτή την περίοδο έχουν προκύψει δραματικά προβλήματα για τα επαγγέλματα των καλλιτεχνών, των εικαστικών, των μουσικών, των ηθοποιών, των συγγραφέων και άλλων κλάδων, όσων εργάζονται στους τομείς του πολιτισμού. Στον χώρο του βιβλίου είναι αυτή τη στιγμή οξυμμένα επειδή οι εκδότες και τα βιβλιοπωλεία μόλις είχαν καταφέρει να ορθοποδήσουν από την τεράστια και μακρόχρονη οικονομική κρίση. Μια δεύτερη κρίση θα κατέστρεφε πάρα πολλά σ’ αυτόν τον ευαίσθητο χώρο. Χαίρομαι που η μεγάλη σημασία του βιβλίου αναγνωρίζεται από το γεγονός ότι τα πρώτα καταστήματα που ανοίγουν είναι τα βιβλιοπωλεία, χαίρομαι επίσης που η Πρόεδρος της Δημοκρατίας επισήμανε την πολύ τεράστια σημασία του βιβλίου και της ανάγνωσης για τις σύγχρονες κοινωνίες στο διάγγελμά της για την Παγκόσμια Ημέρα του Βιβλίου. Ωστόσο, αν δεν ληφθούν μέτρα πρόνοιας για την οικονομική ενίσχυση του χώρου αυτόν τον καιρό που έχει ξεσπάσει μια δεύτερη οικονομική κρίση, οι επιπτώσεις και στον χώρο του βιβλίου, και στον πολιτισμό του βιβλίου θα είναι μη αναστρέψιμες. Γι’ αυτό ελπίζω να ενισχυθεί και ο συγκεκριμένος χώρος που αφορά το βιβλίο και ένα πλήθος επαγγελμάτων που εξαρτάται απ’ αυτό.
* Η Ρέα Γαλανάκη είναι συγγραφέας
Νίκος Μωραΐτης
Ο πρωθυπουργός έστειλε 100.000 οικογένειες "στον πάγκο"
Ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι «πολιτισμός» είναι οι δέκα τραγουδιστές και οι δέκα ηθοποιοί που βλέπει στην τηλεόραση. Πρέπει να φωνάξουμε ότι ο πολιτισμός της χώρας μας είναι πάνω από 100.000 άνθρωποι που ασχολούνται με τις τέχνες, τα θεάματα, την έμπνευση, την οργάνωση και την υλοποίηση ενός συλλογικού ονείρου που χωρίς αυτό δεν ζει ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος.
Ο πρωθυπουργός έστειλε 100.000 οικογένειες "στον πάγκο" με μία φράση: «κλειστό». Ας μην κοροϊδευόμαστε. Τους ξέχασε γιατί το ενδιαφέρον τέτοιου είδους πολιτικών είναι για άλλες δραστηριότητες και όχι για τον πολιτισμό.
Μόνο η κατακραυγή τον ανάγκασε να πει ότι θα ξανακοιτάξει το θέμα. Έστω κι έτσι, ας πάρει τις αποφάσεις που πρέπει. Πεποίθησή μου είναι ότι τελικά θα δείξει την ίδια σπουδή που έδειξε για τα ΜΜΕ της χώρας, επιδοτώντας τη λειτουργία και το... περιεχόμενό τους. Τι, όχι;
* Ο Νίκος Μωραΐτης είναι στιχουργός
Ευγενία (Τζένη) Αρσένη
Συνάδελφοι όλων των τεχνών, η αγωνία μας, αγώνας
Επιτέλους, ας γίνει κατανοητό ότι ο καλλιτέχνης είναι εργαζόμενος και συχνά με συνθήκες που δεν διασφαλίζουν τα βασικά δικαιώματά του. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες κάνουμε πρόβες μηνών, ενώ αμειβόμαστε και ασφαλιζόμαστε μόνο για τις ημέρες και τις ώρες που παίζουμε. Τα κριτήρια λοιπόν που έχουν τεθεί για το επίδομα δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα της καλλιτεχνικής πράξης. Ποτέ δεν θα θέσουμε σε κίνδυνο την υγεία των συμπολιτών μας, υπάρχει όμως μια παράδοξη αντίφαση που μας κάνει να αναρωτιόμαστε ποιος είναι ο πραγματικός λόγος που η Πολιτεία ακυρώνει εντελώς τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, ενώ διατηρεί άλλες σε κλειστούς χώρους με μεγαλύτερη επικινδυνότητα. Αλήθεια, πόσους μήνες φανταζόμαστε ακόμα χωρίς πολιτισμό; Πώς θα επιβιώσουν όλοι οι άνθρωποι που εργάζονται στα καλλιτεχνικά επαγγέλματα; Συνάδελφοι, δεν θα σταματήσουμε τις διεκδικήσεις μας προς την Πολιτεία, που πάντα ξέρει να μας καλεί στα δύσκολα, χωρίς όμως ουσιαστική μέριμνα για τις δικές μας δυσχέρειες, ώστε να στηρίξει συνολικά και ουσιαστικά τους εργαζόμενους στα επαγγέλματα τεχνών. Επιπλέον, πρέπει να εκτιμήσουμε συλλογικά της στάση μας σε σχέση με την ελεύθερη παρουσίαση της δουλειάς μας σε μια νέα επερχόμενη κατάσταση. Εμείς είμαστε πάντα κοντά στον κόσμο και η παρουσία του είναι άρρηκτο κομμάτι της τέχνης μας. Οι ιθύνοντες όμως δεν πρέπει να αναζητήσουν ξανά στο πρόσωπό μας την εύκολη λύση, καταλύοντας αυτομάτως κάθε μας δικαίωμα, γεμίζοντάς μας λόγια εκτίμησης, διότι μ’ αυτά μονάχα δεν μπορούμε να ζήσουμε. Η συνέπεια στο έργο μας και σε κάθε μας συνάδελφο μας καλεί να αγωνιστούμε και να διεκδικήσουμε το αυτονόητο για κάθε εργαζόμενο, διότι η τέχνη είναι εργασία για εμάς που την ασκούμε.
* Η Ευγενία (Τζένη) Αρσένη είναι σκηνοθέτις - δραματουργός, δρ Αισθητικής Φιλοσοφίας
Υρώ Μανέ
Να συσπειρωθούμε γύρω από ένα κοινό όραμα
Ο κορωνοϊός ήρθε να αναδείξει, εκτός όλων των άλλων, και το βαθύτερο πρόβλημα του κλάδου μας. Σαν να έχει ένα πολύ σκληρό “υποκείμενο νόσημα”, όπου ο ιός το φέρνει στην επιφάνεια. Ή που θα μας εξοντώσει γιατί δεν επιδέχεται γιατρειάς, ή που υπεύθυνα θα αντιμετωπιστεί και θα μας δώσει το έναυσμα για να θα ξαναγεννηθούμε. Μας δίνεται λοιπόν η ευκαιρία, κατά τη γνώμη μου, να πάμε προς το φως. Να ξεπεράσουμε τις χρόνιες παθογένειες που μας βασανίζουν, όπως φυσικά και όλη την καλλιτεχνική κοινότητα, και ενωμένοι να οδηγηθούμε σε κάτι εξ ολοκλήρου νέο. Ίσως ήρθε η στιγμή να κάνουμε πέρα το εγώ και μαζί να γεννήσουμε καινούργιες προτάσεις και ιδέες ώστε ο πολιτισμός να προσπεράσει τον φόβο μιας πιθανής παύσης και, γιατί όχι, να ανθίσει.
Με όλη αυτή τη διαδικασία φάνηκε το μέγεθος του κατακερματισμένου κλάδου μας και πόση ανάγκη έχει από μια συλλογικότητα, μια εκπροσώπηση που θα υποστηρίζεται από τη συντριπτική πλειονότητα των ηθοποιών. Πρέπει να συσπειρωθούμε γύρω από ένα κοινό όραμα και, όπως ιστορικά σε τέτοιες δύσκολες συγκυρίες αναζητούμε ηγέτες όπου δίνουν την ώθηση, έτσι και ο χώρος της τέχνης μας έχει ανάγκη τη συνθήκη του «εμείς».
* Η Υρώ Μανέ είναι ηθοποιός, πρώην πρόεδρος ΣΕΗ
Πένυ Ξενάκη
The Plot Against America
Τραγουδιστές, ηθοποιοί, μουσικοί, χορευτές, συνθέτες, στιχουργοί, ενορχηστρωτές, σκηνοθέτες, ενδυματολόγοι, σκηνογράφοι, μακιγιέρ, ηχολήπτες, φωτιστές, παραγωγοί έχουμε μπει σε παύση. Όμως θα επικεντρωθώ καθαρά στον δικό μου τομέα, του τραγουδιού.
Εδώ και μία δεκαετία είμαστε οι πρώτοι που μας πήρε το κύμα. Κάποιοι επώνυμοι συνάδελφοι με μεγάλη οικονομική επιφάνεια και κάποιοι που τυχαίνει να εργάζονται και σε άλλα επαγγέλματα είναι ελάχιστοι αναλογικά. Η συντριπτική μας πλειονότητα ήμασταν έωλοι με δυο-τρία μεροκάματα τον μήνα σε μουσικές σκηνές, άλλοι με εργόσημο, οι πιο πολλοί χωρίς. Οι περισσότεροι χώροι δουλεύουν με ποσοστά «φέρνεις κόσμο, παίρνεις κάτι. Δεν φέρνεις, ακυρώνεται ή δεν παίρνεις μία» και αναγκαζόμασταν να πάμε γιατί η ΔΕΗ, το τηλέφωνο, η εφορία, οι ρυθμίσεις τρέχανε κι ένα πιάτο φαΐ ήταν απαραίτητο. Με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να μην πληρούμε τις προϋποθέσεις για το επίδομα των 800 ευρώ. Με ή χωρίς τα 800 ευρώ όμως, οι παραπάνω υποχρεώσεις τρέχουν κι ακόμα και οι πολύ λίγοι που θα πάρουν το επίδομα θα το δώσουν αμέσως εκεί. Το καλοκαίρι, με τις συναυλίες, μας έδινε τη δυνατότητα να βιοποριστούμε σχετικά αξιοπρεπώς. Αλλά τώρα έχει ανοίξει ένας λάκκος και μας καταπίνει. Κατανοώ ότι πρέπει να προφυλαχτούμε και να προφυλάξουμε τους άλλους από την πανδημία, αλλά αυτό που δεν χωράει το μυαλό μου είναι ο αφανισμός μας. Ας βρουν λοιπόν οι ιθύνοντες που μας κυβερνούν, και κυρίως το ανύπαρκτο ΥΠΠΟ, μια φόρμουλα να μας απαλλάξουν από πληρωμές σε εφορίες και ασφάλειες ή και ΔΕΗ ακόμα, να συντηρηθούμε όλο αυτό το διάστημα. Κι ας βρουν σε συνεργασία με τους φορείς μας τρόπους να απασχοληθούμε. Δεν είμαστε επαίτες όσοι υπηρετούμε την τέχνη μας. Η δουλειά μας είναι η ύπαρξή μας. Δεν είμαστε αόρατοι. Ζητάμε τα αυτονόητα. Είμαστε χιλιάδες ψυχές σε απόγνωση.
* Η Πένυ Ξενάκη είναι ερμηνεύτρια
Κωνσταντίνα Βούλγαρη
Νέα σχέση με τις τέχνες και την κοινωνία
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κρατική παρέμβαση για τη διάσωση τόσο των θέσεων εργασίας όσων εργάζονται στον πολιτισμό αλλά και του ίδιου του ρόλου της τέχνης στην καθημερινή μας ζωή θα είναι απαραίτητη και κομβική στην επόμενη φάση. Όμως το ουσιώδες δεν θέλω να είναι ΜΟΝΟ αυτό...
Τι μπορούμε να «κρατήσουμε» από την καραντίνα; Τι πρέπει να γίνει «όπλο» μας στη δύσκολη περίοδο που μπαίνουμε; Από τον Μάρτιο κλεισμένοι σπίτι, και στο Διαδίκτυο, σε πλατφόρμες ή σελίδες, η τέχνη και ο πολιτισμός δεν σταμάτησαν ποτέ. Μουσικοί παίζανε τραγούδια από τις κουζίνες τους, φωτογράφοι έκαναν θέματα τις άδειες πόλεις, σκηνοθέτες ανέβασαν ταινίες, άλλοι έγραψαν κείμενα... δωρεάν, σαν κάτι προσωρινό, σαν ένα «αποκούμπι»...
Γιατί να μην το δούμε πιο σοβαρά;
Γιατί να μην φτιάξουμε δικά μας Netflix από «τα κάτω»; Συνεταιριστικά. Χωρίς μεσάζοντες.
Γιατί δεν διεκδικούμε περισσότερο δημόσιο χώρο, διαδικτυακό και φυσικό, για να παρουσιάζουμε τη δουλειά μας;
Γιατί δεν συστηματοποιούμε την επαφή με τη «γειτονιά» μας, όπως τη ζούσαμε δύο μήνες που δεν μπορούσαμε να πάμε παραπέρα; Γιατί δεν χαράζουμε μια εντελώς νέα σχέση με τις τέχνες και την κοινωνία; Δίκαιη, αλληλέγγυα, προοδευτική, αδιαμεσολάβητη, που να χωράει τους πάντες και να απευθύνεται σε όλους.
Όχι ως χόμπι, ως εργασία! Να φτιάξουμε νέα πεδία, νέους δρώντες, να μην έχουμε τόσο εγκλωβιστική σχέση εξάρτησης από το ΥΠΠΟΑ και τα ιδρύματα... Για τη δική μας ελευθερία και δύναμη... Αυτή, νομίζω, πρέπει να είναι μια παράλληλη συζήτηση, που αξίζει να ξεκινήσουμε άμεσα.
* Η Κωνσταντίνα Βούλγαρη είναι κινηματογραφίστρια - σεναριογράφος
Ελισάβετ Γεωργούδη
Υπηρετώντας την τέχνη του χορού... πριν, τώρα, πάντα!
Βιώνοντας όλους αυτούς τους μήνες αυτήν την πρωτοφανή κατάσταση, όπως όλοι μας, και περιμένοντας κάποιες ανακοινώσεις για τον κλάδο μας διά στόματος του πρωθυπουργού την περασμένη εβδομάδα, με αγωνία και κάποιες ελπίδες, διαπίστωσα μετά λύπης ότι δυστυχώς δεν μας ανέφερε πουθενά...
Θα ήθελα να εκφράσω την αγωνία μου, όπως και όλοι οι συνάδελφοί μου που υπηρετούν την τέχνη μας, για το σήμερα αλλά και το αύριο.
Για τις σχολές μας, που είναι χώροι εκπαίδευσης και πολιτισμού. Εκεί που διδάσκεται το κομμάτι που λείπει από τη βασική εκπαίδευση των σχολείων και που αποτελούν τον προθάλαμο των μελλοντικών καλλιτεχνών.
Στις σχολές μας τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τις τέχνες, γυμνάζουν σώμα και πνεύμα, διδάσκονται κοινωνικές δεξιότητες απαραίτητες για την ανάπτυξή τους, μαθαίνουν να χορεύουν, οξύνοντας τη σκέψη και το μυαλό τους, με πειθαρχία, δημιουργικότητα και ομαδικό πνεύμα.
Πίστευα λοιπόν ότι αυτό το έργο θα ήταν αναγνωρίσιμο από την Πολιτεία.
Όμως, δυστυχώς, απογοητεύτηκα.
Ούτε κουβέντα για τη λέξη πολιτισμός! Ούτε για καλλιτεχνική εκπαίδευση!
Πολλοί καλλιτέχνες ζητούν το αυτονόητο.
Περιμένουμε από τα αρμόδια υπουργεία να πάρουν μια σωστή απόφαση για τις σχολές μας που εκπαιδεύουν τους αυριανούς χορευτές και καλλιτέχνες και δίνουν δουλειά σε χιλιάδες εργαζόμενους, δασκάλους, χορευτές, χορογράφους, μουσικούς και έναν σωρό άλλα επαγγέλματα.
Πρέπει να καταλάβει η Πολιτεία ότι είμαστε βασικός και ζωτικός πυρήνας της χορευτικής εκπαίδευσης και να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τις παρούσες δυσκολίες.
Ίσως ήρθε η ώρα να γίνει μια ριζική αναθεώρηση της αξίας της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης της χώρας μας.
* Η Ελισάβετ Γεωργούδη είναι καθηγήτρια χορού, πρόεδρος Σωματείου Ιδιοκτητών Σχολών Χορού Ελλάδος (ΣΙΣΧΕ)
Κατερίνα Γεβετζή
Ο πολιτισμός θα πεθάνει, αλλά όχι από Covid-19
Δεν θέλω να μιλήσω για τους χιλιάδες εργαζόμενους στον πολιτισμό που βρισκόμαστε σε επ' αόριστον αναστολή εργασίας. Δεν θέλω να μιλήσω για τους χιλιάδες από εμάς που δεν έχουμε πρόσβαση στο ειδικό επίδομα βοηθείας γιατί το κράτος αγνοεί τα πολλαπλά και ιδιότυπα καθεστώτα εργασίας μας. Δεν θέλω να μιλήσω για το ότι ο καλλιτεχνικός κλάδος είναι από τους τελευταίους που θα επανέλθουν και δεν υπάρχει καμία κρατική μέριμνα γι' αυτό. Ούτε για τον κίνδυνο πλήρους ψηφιοποίησης των τεχνών, την εργαλειοποίηση και εκμετάλλευσή τους. Θέλω να μιλήσω για την τέχνη. Την τέχνη που -όπως και η επιστήμη- γεννήθηκε για να κατανοεί, να ερευνά, να θέτει ερωτήματα. Ακόμη και η ανά ιστορικές περιόδους δαιμονοποίησή της αποδεικνύει τη δυναμική της. Στον σύγχρονο κόσμο, όμως, η τέχνη έχει εκπέσει. Γίνεται αντιληπτή ως διασκέδαση ή/και ως κομμάτι της βιομηχανίας, ως παράπλευρη ύπαρξη και, τώρα, ως παράπλευρη απώλεια. Είναι αστείο πώς η ίδια κοινωνία και Πολιτεία που χρησιμοποιούν τη φράση "έργο τέχνης" θεωρούν τους καλλιτέχνες ά-εργους. Οι καλλιτέχνες είμαστε εργαζόμενοι. Η τέχνη είναι εργασία. Σκληρή. Σωματική, νοητική, εκπαιδευτική. Αν η Παιδεία θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της κοινωνίας, η τέχνη είναι ο κλειδόλιθός της. Κι αν δεν αλλάξει ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την τέχνη, ο πολιτισμός θα πεθάνει. Και όχι από Covid-19.
* Η Κατερίνα Γεβετζή είναι χορεύτρια, καθηγήτρια χορού, κινησιολόγος στο θέατρο
Αλεξάνδρα Μπίζη
Πρώτες μέρες με ανοιχτά βιβλιοπωλεία
Πρώτες μέρες με ανοιχτά βιβλιοπωλεία και η μεγάλη μου αγωνία είναι μία και μοναδική: σε ποιο βαθμό θα τα καταφέρουμε να τηρήσουμε τους κανόνες προστασίας τώρα που τα μέτρα σταδιακά αίρονται; Ας φέρουμε στο μυαλό μας την εικόνα ενός βιβλιοπωλείου πριν την επιδημία. Βιβλία αλλάζουν διαρκώς χέρια, ξεφυλλίζονται με περιέργεια και ενδιαφέρον, αναγνώστες και βιβλιοπώλες στέκονται απορροφημένοι πάνω από τις σελίδες, γίνονται ανταλλαγές απόψεων, συζητήσεις επί συζητήσεων. Σ’ αυτόν τον κατεξοχήν εξωστρεφή χώρο, χώρο οικειότητας, που είναι ο βιβλιοφιλικός χώρος, πόσο θα καταφέρουμε να αλλάξουμε όλες αυτές τις μέχρι πρότινος υπέροχες συνήθειες; Μπορεί η πορεία της κατάστασης πολύ λίγο να εξαρτάται από τα βιβλιοπωλεία, αλλά αυτό το λίγο που μας αναλογεί οφείλουμε μαζί, βιβλιοπώλες, εκδότες και αναγνώστες, να το φέρουμε αισίως σε πέρας. Μάσκες, αντισηπτικά, γάντια, τήρηση αποστάσεων, συγκεκριμένος αριθμός ατόμων, περιορισμένη παραμονή, όλα αυτά θα πρέπει να γίνουν η καθημερινότητά μας.
Ίσως όμως να ήταν χρήσιμη και μια νέα καμπάνια για το βιβλίο: «Πώς μένουμε ασφαλείς στα βιβλιοπωλεία». Όπως προσαρμόζουμε τη λειτουργία των βιβλιοπωλείων στα νέα πρωτόγνωρα δεδομένα, καλό θα ήταν να προσαρμόσουμε και τις καμπάνιες για το βιβλίο.
* Η Αλεξάνδρα Μπίζη είναι ιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου Πλειάδες
Αυγή Προγκίδη
Άμεση ανάγκη η χάραξη μιας πολιτικής για τον πολιτισμό
Οι δημιουργοί και οι καλλιτέχνες έχουμε σαφή ταξική θέση. Η νεοφιλελεύθερη αντίληψη για την τέχνη, τον πολιτισμό, τους καλλιτέχνες, τους εργαζόμενους και την ανάπτυξή του που μας τοποθετούσε σε μια «δημιουργική τάξη» γκρεμίστηκε μ’ αυτή τη δύσκολη συγκυρία της πανδημίας.
Ο αγώνας για τα προφανή εργασιακά και ανθρώπινα δικαιώματά μας πολλές φορές στο παρελθόν αντιμετωπίστηκε ειρωνικά και απαξιωτικά. Ίσως είναι η πρώτη φορά που σωματεία καλλιτεχνών, τεχνικών, δημιουργών συνομιλούν, επεξεργάζονται διαφορές και κοινά σημεία, συναποφασίζουν και δρουν από κοινού κι αυτό είναι ό,τι πιο σημαντικό πετύχαμε μέχρι στιγμής.
Για να επιβιώσουμε χορευτές, χορογράφοι, καθηγητές χορού, εργαζόμαστε ταυτόχρονα σε διαφορετικούς χώρους, φορείς και με διαφορετική ιδιότητα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο το μεγαλύτερο ποσοστό από εμάς δεν καλύπτεται από καμία επιδοματική κάλυψη. Το μέλλον δυσοίωνο, η ανεργία για το καλοκαίρι δεδομένη, ταμείο ανεργίας ή εποχικό επίδομα ανύπαρκτο, αφού δεν είναι δυνατό να καλυφθούν τα ένσημα, από Σεπτέμβριο πολύ λίγοι από εμάς θα έχουμε εργασία.
Είναι αναγκαία η επιδοματική κάλυψη του κλάδου για όλους τους συναδέλφους που δεν συμπληρώνουν πλήρες ωράριο λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών εργασίας καθώς και μέτρα στήριξης για τους άνεργους συναδέλφους. Είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός για τους επόμενους μήνες και, το κυριότερο, η χάραξη μιας πολιτικής για τον πολιτισμό και τους εργαζόμενούς του.
* Η Αυγή Προγκίδη είναι χορογράφος, καθηγήτρια χορού, πρόεδρος Σωματείου Καθηγητών Χορού
Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου
Κανείς στον δρόμο
Να διευκρινίσω πρώτα κάτι: δεν συμμερίζομαι την άποψη ότι ο πολιτισμός χρειάζεται σωτηρία για δύο κυρίως λόγους. Και γιατί, αν ταυτίσουμε τον πολιτισμό με την τέχνη, τέχνη δεν έπαψε να παράγεται ποτέ, ούτε και στις πιο μαύρες στιγμές της Ιστορίας. Είναι στη φύση μας. Αλλά και γιατί η έννοια πολιτισμός υπερβαίνει κατά πολύ την έννοια τέχνη. Και πολιτισμό παράγουν κάθε στιγμή και με εκατομμύρια τρόπους, θετικούς και αρνητικούς, οι πάντες και τα πάντα. Αυτό που σίγουρα απειλείται στην παρούσα περίσταση είναι η οικονομική επιβίωση των εργαζομένων στις τέχνες. Των ... "art workers".
Αυτό το "art worker" πάλι δεν αναδεικνύει, πιστεύω, τη φύση της καλλιτεχνικής εργασίας ως άσκηση βαθύτατα εσωτερικής συνειδησιακής δραστηριότητας, πέραν ωραρίων και “κανονικότητας”. Ούτε τη σχέση που μπορεί να έχει ο καλλιτέχνης με το κράτος και τη διανομή δημόσιου χρήματος. Απ' ό,τι φαίνεται, περιγράφει εκείνους που δημιουργούν στον χώρο του θεάματος και του ακροάματος και τους χιλιάδες τεχνικούς που τους παρέχουν την αναγκαία υποστήριξη στην άσκηση της τέχνης τους. Δεν φαίνεται να πηγαίνει κανενός ο νους στους δημιουργούς των εικαστικών τεχνών για παράδειγμα, πόσο μάλλον στους συγγραφείς και δη τους ποιητές ανάμεσά τους. Οι τελευταίοι αυτοί οφείλουν να βιοπορίζονται εφ' όρου ζωής από άλλη παράλληλη εργασία και να είναι ασυζητητί στη διάθεση των εκδοτών τους - όταν βρίσκουν. Όμως όσο θολό κι αν είναι το τοπίο σχετικά με το ποιος είναι και ποιος όχι “εργαζόμενος της τέχνης”, όσο ακόμη πιο θολό -σκοτεινό για την ακρίβεια- είναι το τοπίο σχετικά με τις συχνά περίεργες σχέσεις πολλών καλλιτεχνικών δράσεων και δημόσιου χρήματος, τις σχέσεις πολλών καλλιτεχνών και κρατικής κηδεμονίας, σε συνθήκες κρίσης η κοινωνία οφείλει να προστατεύσει όλους όσοι πλήττονται από το κακό, όλους όσοι εκβιάζονται από τις περιστάσεις και κυρίως τους ανίσχυρους ανάμεσά τους. Γι’ αυτούς τους χιλιάδες, λοιπόν, καλλιτέχνες στον χώρο του θεάματος και του ακροάματος (αυτούς μόνο, βλέπετε, αντιλαμβανόμαστε ως “καλλιτέχνες”), αυτούς που αγωνίζονται να βιοποριστούν από την εργασία τους (τακτικότατα “μαύρη” και ανασφάλιστη), για τους δεκάδες χιλιάδες τεχνικούς και τις οικογένειές τους η κατεπείγουσα αναζήτηση μιας λύσης που θα τους επιτρέπει την επιβίωσή τους είναι επιτακτικό καθήκον της Πολιτείας. Δεν μπορεί να τους αφήσει στον δρόμο. Η συζήτηση για την ουσία της καλλιτεχνικής εργασίας και τη θεμελιώδη προϋπόθεση της ελευθερίας της από κάθε κηδεμονία και εξάρτηση είναι μιας άλλης στιγμής.
* Η Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου είναι ποιήτρια
