Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Γιάννης Δάλλας (1924-2020) / Γιάννης Δάλλας (1924-2020): Αριστερός πολιτικός με καθαρή ματιά και χωρίς κόμπλεξ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Γιάννης Δάλλας (1924-2020) / Γιάννης Δάλλας (1924-2020): Αριστερός πολιτικός με καθαρή ματιά και χωρίς κόμπλεξ

Με τη στάση του έδινε νόημα και περιεχόμενο στην έννοια του διανοούμενου. Πέθανε χθες το πρωί σε ηλικία 96 ετών.

Αδιαφόρησε για τους εφήμερους επαίνους, γνωρίζοντας ότι το έργο του, η αλήθεια του, είχε να αναμετρηθεί μόνο με τον χρόνο. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο αυτός έγραψε για τους σύγχρονούς του ποιητές, τους εν δυνάμει ανταγωνιστές του. Αυτός καθιέρωσε τον Μίλτο Σαχτούρη, αυτός έδωσε το κριτικό στίγμα του Τάκη Σινόπουλου, του Μανόλη Αναγνωστάκη και τόσων άλλων.

Κορυφαίος νεοελληνιστής, μεταφραστής αρχαίων λυρικών, ποιητής, κριτικός, δοκιμιογράφος. Το φιλολογικό του έργο έχει σφραγίσει όλη τη διαδρομή της νεοελληνικής λογοτεχνίας, αφού καθόρισε τις σπουδές στον Σολωμό, στον Κάλβο, στον Καβάφη, στον Βάρναλη, στον Καρυωτάκη, στον Κωνσταντίνο Θεοτόκη. Έχει μεταφράσει το μεγαλύτερο μέρος των αρχαίων λυρικών, ενώ υπήρξε από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς ποιητές μας.

Στη Σκαπτή ύλη από τα Σολωμικά μεταλλεία τόλμησε αναδιατάξεις αποσπασμάτων του έργου του Σολωμού, μέσα στο παραδεδομένο έργο του εθνικού μας ποιητή, δίνοντάς μας μια διαφορετική εικόνα του.

Στις καβαφικές μελέτες του πήγε πολύ πιο πέρα από τον “πολιτικό Καβάφη” αναδεικνύοντας την “ιστορική αίσθηση” του αλεξανδρινού, καθώς και τη σημασία των ιστορικών αναφορών του, μέσα στο πέλαγος της ελληνιστικής ιστορίας.

Όσον αφορά το έργο του Βάρναλη, όχι μόνο το επιμελήθηκε φιλολογικά και το εξέδωσε υποδειγματικά, αλλά μας έδωσε και το πιο σύγχρονο “κλειδί” για την ανάγνωσή του, μέσω της διαλογικότητας και του καρναβαλικού στοιχείου του Μιχαήλ Μπαχτίν, με το έξοχο μελέτημά του Η σημασία και η χρήση ενός συμβόλου, η "Μαϊμού" στα κείμενα του Βάρναλη (εκδόσεις Γαβριηλίδης).

Από την αρχαία λυρική ποίηση συνήγαγε τα διάσπαρτα μέλη ενός ποιητικού σώματος που κάποτε έλαμπε στην ολοκλήρωσή του, τα τοποθέτησε σε ένα νέο μουσείο, προσιτό σε όλους μας: αυτό συνιστούν οι τόμοι των μεταφράσεων του Δάλλα.

Η ποίησή του συνομιλεί συστηματικά με την ποιητική μας παράδοση, με το έργο των συνομηλίκων του ποιητών, με το πεζογραφικό του έργο, με την ποίηση των αρχαίων λυρικών. Η ποίηση του Γιάννη Δάλλα είναι ένα απέραντο διακείμενο. Δεν έχει το άγχος να “χωνέψει” τις επιρροές, τις επιδράσεις, τα δάνεια· δεν τα κρύβει, δεν τα οδηγεί στην τόσο γνωστή και συνήθως αδέξια διαδικασία ομογενοποίησης, αλλά τα δείχνει, σε πρώτο πλάνο, τα δηλώνει, τα αφήνει να λειτουργούν, μετατοπίζοντας το αισθητικό στοίχημα από την “επίδραση” στην οικειοποίηση και στην επαναγραφή.

Όλα αυτά διαμορφώνουν μια ποίηση μπαχτινικά διαλογική, πολυστρωματική, πολυποίκιλη, δηλαδή ουσιωδώς ανομοιογενή, και άρα πολυφωνική. Μια ποίηση απολύτως σύγχρονη.

Άνθρωπος των συναναστροφών

Ο Γιάννης Δάλλας ήταν ένας ανοιχτός άνθρωπος, φιλικός, άνθρωπος των συναναστροφών και της “συντεχνίας”, όπως αποκαλούσε το λογοτεχνικό συνάφι. Το σπίτι του πάντα ανοιχτό, ο ίδιος πάντα διαθέσιμος να βοηθήσει, να στηρίξει φιλολόγους ή λογοτέχνες. Απολαυστικός, καθηλωτικός όταν διάβαζε, όχι μόνο δικά του κείμενα αλλά και άλλων ποιητών και πεζογράφων. Και πάνω απ’ όλα δεν επαναπαύθηκε ούτε στιγμή στις δεδομένες και κυριολεκτικές δάφνες του: μέχρι την τελευταία στιγμή παρακολουθούσε το λογοτεχνικό γίγνεσθαι, τους νέους φιλολόγους και ποιητές, είχε γνώμη και άποψη, ήθελε να είναι παρών στην εποχή του.

Γεννημένος στη Φιλιππιάδα Πρεβέζης, το 1924, το πρώτο του λογοτεχνικό έργο είναι Η σφαγή του Κομμένου (1947), για το χωριό της Άρτας που υπήρξε θύμα της ναζιστικής θηριωδίας, ενώ εμφανίστηκε στην ποίηση με τη συλλογή Federico Garcia Lorca, το 1948.

Δίδαξε στη Σχολή Μωραΐτη, στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου, με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο για το σύνολο του έργου του, με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών και προσφάτως με το Βραβείο Διδώ Σωτηρίου της Εταιρείας Συγγραφέων. Από το πράγματι αχανές έργο του, ορισμένοι τίτλοι βιβλίων του:

Υπερβατική συντεχνία (Έρασμος), Ποιήματα, 1988-2013 (Νεφέλη), Ο κλασικισμός του Ανδρέα Κάλβου (Σοκόλης), Ο Καβάφης και η δεύτερη σοφιστική (Στιγμή), Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης (Κέδρος), Κώστας Βάρναλης, Το φως που καίει (φιλολογική επιμέλεια - επίμετρο, Κέδρος), Σκαπτή ύλη από τα Σολωμικά μεταλλεία (Άγρα), Αρχαίοι λυρικοί, Χορικολυρικοί (Άγρα), Αρχαίοι λυρικοί, Μελικοί (Άγρα), Αρχαίοι λυρικοί, Ιαμβογράφοι (Άγρα), Αρχαίοι λυρικοί, Ελεγειακοί (Άγρα), Ελληνιστικός μικρόκοσμος (απάνθισμα από την Παλατινή Ανθολογία (Ηριδανός), Πλάτωνος, Τα αποδιδόμενα επιγράμματα (Ηριδανός), Ρουφίνος, Ερωτικά επιγράμματα (Ηριδανός).

Συνειδητός αριστερός

Ο Γιάννης Δάλλας υπήρξε σταθερά και συνειδητά τοποθετημένος στην Αριστερά. Πολλά κείμενά του έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό Ο Πολίτης, καθώς και στην Αυγή. Στα χρόνια της κρίσης, υπέργηρος αλλά διαυγέστατος, έγραψε κάποια λιγοστά πολιτικά ποιήματα, όχι για να διεκδικήσει δάφνες αλλά για να συμμετάσχει, όπως μπορούσε, στο ιστορικό γίγνεσθαι.
Τα συλλυπητήρια της για το θάνατό του εξέφρασε η Εταιρεία Συγγραφέων.

Το τελευταίο, δημοσιευμένο στην “Αυγή” στις 26.5.2018, ποίημά του:

Στώμεν καλώς

Στώμεν καλώς! Όχι άλλα αιτήματα είπε ο έπαρχος,

Παρά πιαστήτε απ’ την ακτογραμμή, στήθος με στήθος

Καλύτερα καλύτερα, παρά προστάτας νά ’χομεν

Αυτά ο δικός μας... Και του αντέτεινε η Επίτροπος

Ούτε κουβέντα φίλτατε για κούρεμα του χρέους

Κι η Ευρωζώνη και η Κομισιόν: Ξέρετε εσείς

Πάππου προσπάππου να φυλάτε Θερμοπύλες.

Παλαιοί Γραικοί, με τα νησιά των ακριτών κατάντικρυ

(και τις βραχονησίδες ορφανές παιδίσκες πίσω τους)

Στη βουλιμία ενός σκαιού κονκισταδόρου




Ο Βασίλης Αλεξίου, καθηγητής Θεωρίας της Λογοτεχνίας στο ΑΠΘ, γράφει για τον Γιάννη Δάλλα

“Ο Γιάννης ο τυφλός οιωνοσκόπος”

Ο Γιάννης Δάλλας δεν είναι πια μαζί μας. Τα ξημερώματα της Δευτέρας, 24 Φλεβάρη, κλείνοντας 96 δημιουργικότατα χρόνια και 49 ημέρες σε τούτο τον κόσμο, πήρε το δρόμο το στρατί, πήρε το μονοπάτι για να συναντήσει αυτούς που τόσο αγάπησε, μελέτησε και ˗ευγενώς και επιτυχώς˗ συναγωνίστηκε: τον Σολωμό, τον Κάλβο, τον Θεοτόκη, τον Καβάφη, τον Βάρναλη, τον Σαχτούρη, τον Ρίτσο, τον Καρούζο, τον Αναγνωστάκη και τόσους άλλους.

Έφυγε αφήνοντας κληρονομιά σε εμάς ένα τιτάνιο έργο κάπου οκτώ δεκαετιών πνευματικής, ποιητικής και ηθικής ορθοστασίας. Ένα έργο που αγκαλιάζει με καθολικότητα και βάθος ή, αλλιώς, με λογισμό και με όνειρο, σχεδόν όλους τους τομείς της «λογοδομίας»: ποίηση, δοκίμιο, «θεωρία και μελέτη», κριτική, πεζογραφία, μετάφραση. Βαθύτατα πολιτικός, ουδέποτε «της ζωής απεργοσπάστης μα μήτε και μισθοφόρος της», μα πάνω απ’ όλα Ποιητής, «ο Γιάννης ο τυφλός οιωνοσκόπος», για όσους τον διάβασαν, τον άκουσαν, τον αγάπησαν, μαθήτεψαν και μαθητεύουν δίπλα του, ήταν και είναι πάντοτε: ένας Δάσκαλος.

Ο Γιάννης Δάλλας είναι πάντα μαζί μας...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL