Μια εντυπωσιακά σχεδιασμένη και ενδιαφέρουσα θεματικά έκθεση, που αναδεικνύει μέσα από μακέτες τον κοινό, δημόσιο χώρο εβδομήντα ακαδημαϊκών ιδρυμάτων από όλον τον κόσμο και την Ιστορία και πρωτοπαρουσιάστηκε το 2018 στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, άνοιξε χθες το βράδυ στη μεγάλη αίθουσα του δευτέρου ορόφου του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς, που «ντύθηκε» γι' αυτό τον σκοπό με καθρέφτες τοποθετημένους στους τέσσερις τοίχους της. Έτσι, ο θεατής βιώνει μια ξεχωριστή εμπειρία, σαν πρωταγωνιστής επισκέπτης όλων αυτών των ιδρυμάτων ανά τον κόσμο και του ελεύθερου κοινού χώρου τους, που ως ενδιάμεσος και δημόσιος χώρος των πανεπιστημίων αποτελεί τον ζωτικό χώρο πέραν εκείνων της επίσημης διδασκαλίας.
Η έκθεση με τίτλο «Η Σχολή των Αθηνών», εμπνευσμένη από τη διάσημη, ομότιτλη νωπογραφία του Ιταλού καλλιτέχνη της Αναγέννησης Ραφαήλ, είναι αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ φοιτητών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του αγγλικού πανεπιστημίου Architectural Association στο Λονδίνο. Τα δυο βασικά και κλασικά ιδρύματα που ενέπνευσαν την έκθεση είναι η Ακαδημία του Πλάτωνα και το Θέατρο του Διονύσου, που, όπως εξηγούσε η επιμελήτρια Χριστίνα Αργυρού, «παραπέμπουν σε δυο αρχέτυπες τυπολογίες ακαδημαϊκού χώρου και εμφανίζονται στο DNA πολλών άλλων σχολών κυρίως του Δυτικού κόσμου».
Άλλα κτήρια που παρουσιάζονται είναι το Ωδείο Αθηνών, η Φιλοσοφική Σχολή της Κρήτης, αλλά και οι αυλές του πανεπιστημίου του Καίμπριτζ στη Μεγάλη Βρετανία, το Κάρπεντερ Σέντερ του Λε Κορμπυζιέ στη Μασσαχουσέτη κ.ά.
«Σε καθένα από αυτά τα έργα υπάρχει μια γενναιοδωρία στον χώρο που είναι στην ουσία ένα δώρο στο κοινό, τους δασκάλους και τους μαθητές», σημείωνε η επιμελήτρια, διευκρινίζοντας πως τα ακαδημαϊκά κοινά είναι όλοι αυτοί οι χώροι μέσα στα πανεπιστήμια που, «απρογραμμάτιστοι, είναι ικανοί να υποστηρίξουν μια ποικιλία από μικρά γεγονότα και μικροπράγματα», απέχοντας πολύ από τάξεις, γραφεία ή αίθουσες διαλέξεων. Πρόκειται ουσιαστικά για τον συνδετικό ιστό των πανεπιστημιακών χώρων, που μερικές φορές συμπυκνώνει τη δράση και είναι ισοδύναμος της κοινής ζωής.
«Οι κοινοί χώροι, το θεσμικό ισοδύναμο του δημόσιου χώρου για την πόλη, ή του καθιστικού για το σπίτι», αφορά διαδρόμους, σκάλες, καφετέριες ή προαύλια.
Και η μάθηση ή η γνώση είναι γνωστό ότι δεν συμβαίνει μόνο μέσα στην τάξη, αλλά και σε όλους εκείνους τους διαδρόμους, τις σκάλες και τα προαύλια.
Η έκθεση βασίστηκε σε έρευνα που συνεχίζει να αναπτύσσεται, ενώ μεταξύ των έργων υπάρχουν και κάποια που δεν έχουν πραγματοποιηθεί, αλλά στάθηκαν πηγή έμπνευσης για άλλα.
Ο συνεπιμελητής Ryan Neiheiser πρόσθετε πως η διαδικασία ορισμού του ακαδημαϊκού κοινού χώρου ή ο εντοπισμός του σε κάθε πανεπιστήμιο, είναι μια από τις ενδιαφέρουσες προκλήσεις του έργου, καθώς η επιλογή είναι υποκειμενική και σαφώς ανοιχτή προς συζήτηση.
Πρόκειται για έναν «χωρικό άτλαντα αρχιτεκτονικής στον ακαδημαϊκό κοινό χώρο», με όλα τα μοντέλα στην ίδια κλίμακα, 1:200.
Ο επιμελητής αναφέρθηκε στον Σωκράτη που δίδαξε στην Αρχαία Αγορά αλλά και στον Πλάτωνα που ίδρυσε την Ακαδημία του στον ελαιώνα της Αθήνας, όπου συχνά δίδασκε ενώ περπατούσε. Μεσαιωνικά κολέγια ήταν οργανωμένα, όπως είπε, γύρω από μία κοινόχρηστη αυλή, ενώ τα πανεπιστήμια του 20ού αιώνα διαθέτουν ευρύχωρους διαδρόμους κυκλοφορίας που λειτουργούν ως άτυποι χώροι μάθησης.
Τα φυσικά μοντέλα της έκθεσης συμπληρώνονται από δεδομένα, σχέδια και εικόνες, τα οποία επιτρέπουν την περαιτέρω σύγκριση των έργων για προβληματισμό και πειραματισμό.
Επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη ο Γιώργης Μαγγίνης, έκανε λόγο για μια έκθεση που περιέχει πάρα πολύ μεγάλη έρευνα, όραμα και φροντίδα, χαρακτηρίζοντάς την μια από τις ομορφότερες που έχει κάνει.
Αξίζει να σημειωθεί πως το σύστημα των καθρεπτών στην εκθεσιακή αίθουσα, αντανακλά και πολλαπλασιάζει τα μοντέλα, με αποτέλεσμα το έργο να μοιάζει ότι επεκτείνεται προς τα έξω και πέρα από τα φυσικά όρια του εκθεσιακού χώρου.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως και τις 17 Μαΐου.
Μάνια Ζούση
