Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
21.7°C26.3°C
2 BF 38%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.6°C24.9°C
3 BF 38%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
19.4°C24.3°C
2 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.4°C21.6°C
2 BF 64%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
21.9°C23.5°C
0 BF 37%
Στο Beverly Hills των Νεκρών
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στο Beverly Hills των Νεκρών

Κείμενο - φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Μεσοποταμία, 5500 π.Χ. Οι Σουμέριοι της Χαλκολιθικής Εποχής είναι θρησκευόμενοι πολυθεϊστές που πιστεύουν στη μετά θάνατον ζωή. Δεν πιστεύουν πως υπάρχει οριστικός θάνατος, αλλά πως οι εκδημήσαντες ταξιδεύουν στον σκοτεινό υπόγειο κόσμο των εγκάτων της γης, όπου "δικάζονται" για τα επίγεια πεπραγμένα τους. Αυτή η κατάβαση, λένε, δεν είναι ούτε μοναχική ούτε πάντοτε χωρίς γυρισμό.

Δεν είναι μοναχική, διότι συναντούν επίγειους φίλους και συγγενείς. Και δεν είναι δρόμος χωρίς γυρισμό, διότι κάποιοι επιστρέφουν ως φαντάσματα. Πρόκειται για όσους δεν έτυχαν της πρέπουσας "κηδείας", δεν μερίμνησαν δηλαδή οι "κηδόμενοι" να κατασκευάσουν τάφους στη γη ώστε οι εκδημήσαντες να βρουν ευκολότερα τον δρόμο τους στον Κάτω Κόσμο ή να αποθέσουν "κτερίσματα" στους τάφους.


Το μαυσωλείο του Μα Μον Λουκ, του Κινέζου μετανάστη που έγινε διάσημος στις Φιλιππίνες για το εστιατόριό του και τη δημιουργία της σούπας νουντλς "μάμι" και του κρεατοκούλουρου "σιοπάο"

Η "ταξική διαστρωμάτωση"

Τα ταφικά αυτά δώρα αποτελούν αντικείμενα αγαπημένα ή "χρήσιμα" στον εκδημήσαντα. Όσο πιο αγαπητός ήταν ή όσο ανώτερη ήταν η ταξική του θέση, τόσο πολυτελέστερα είναι τα κτερίσματα. Με τον τρόπο αυτόν οι Σουμέριοι διαιωνίζουν ταφικά έθιμα που ίσχυαν από τη 12η χιλιετία π.Χ. στη Βόρεια Μεσοποταμία, και ειδικά τον ενταφιασμό κτερισμάτων με τον νεκρό.

Από αυτήν την Ύστερη Παλαιολιθική Περίοδο θα χρονολογηθούν χιλιάδες χρόνια αργότερα τα παλαιότερα διαπιστωμένα τυπικά ταφής με χάντρες από βασάλτη για κτερίσματα. Κυριότερη διαφορά είναι πως η αταξική φύση των πρωτόγονων κοινωνιών σήμαινε πως πριν από τη Χαλκολιθική Εποχή στους τάφους επικρατούσε ακόμη ισότητα, αφού τα ταφικά δώρα ήταν ίδια για όλους.

Μανίλα, 1878. Στην πρωτεύουσα του υπό ισπανική κυριαρχία βασιλείου των Φιλιππίνων, του Καχαριάν ν'Πιλιπίνας, εγκαινιάζεται ο Τσονγκ Χοκ Τονγκ, ο πρώτος κινεζικός ναός στην πόλη, στη μέση ενός νεκροταφείου του 1863 για τους Κινέζους της Μανίλα του οποίου τη δημιουργία είχε προτείνει το 1843 ο γενικός κυβερνήτης της πόλης.

Την κατασκευή του νεκροταφείου ανέλαβαν δύο γκοβερναδοσίγιος, κάτι σαν προεστοί, οι δον Κάρλος Παλάνκα Ταντσουένκο, όπως μετονομάστηκε ο Ταν Κιεν Σιεν, και Λιμ Ονγκ. Αυτοί επέβλεψαν τη δημιουργία και χρηματοδότηση του κοιμητηρίου στη Λα Λόμα, στη βόρεια Μανίλα. Η δημιουργία του κρίθηκε αναγκαία αφού οι Ισπανοί απαγορεύουν την ταφή Κινέζων στα νεκροταφεία τους. Έως το 1863 οι καθολικοί Κινέζοι θάβονταν στο Πάκο, οι πιστοί στην πατρώα θρησκεία τους στην τοποθεσία Μπανκουσάι.


Ένας από τους κεντρικούς δρόμους της νεκρόπολης, ο οποίος οδηγεί στο μνημείο των εκτελεσθέντων Τσινόι από τους Ιάπωνες κατά τον το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

Δυόμισι φορές το Πρώτο Νεκροταφείο

Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2011, μία και μισή το μεσημέρι. Φθάνω από την παραλιακή όπου διαμένω, περίπου 7,5 χιλιόμετρα νοτιότερα, στη συνοικία Σάντα Κρους, όπου απλώνεται η τεράστια Νεκρόπολη της Μανίλα με τα τρία διαμερίσματα, ένα για κάθε νεκροταφείο, το Σεμεντέριο ντελ Νόρτε, δηλαδή "Βόρειο Νεκροταφείο", το "Λα Λόμα" και το Κινεζικό. Από τη Λεωφόρο Μπλούμεντριτ και το σημείο όπου η προέκτασή της μετονομάζεται σε Καλαβίτε στο νότιο άκρο του Βόρειου Νεκροταφείου μέχρι την 5η Λεωφόρο στο βορειότερο άκρο του Λα Λόμα, του καθολικού κοιμητηρίου που εφάπτεται στο νοτιοανατολικό του άκρο με το "Βόρειο" και στο νοτιοδυτικό με το "Κινεζικό", η απόσταση είναι τρία χιλιόμετρα. Το Κινεζικό Κοιμητήριο έχει έκταση 540 στρεμμάτων, δυόμισι φορές το Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών με τα 12.000 μνήματα και τα 700 μνημεία σε 225 στρέμματα.

Όσο περπατώ στον χώρο τόσο έχω την εντύπωση ότι κάνω βόλτα στους δρόμους μιας άδειας πόλης και πάντως όχι σε μονοπάτια κοιμητηρίου, τα οποία σημειωτέον έχουν ονομασίες οδών. Η πρώτη κύρια κάθετος που συναντώ στρίβοντας αριστερά από τη Νότια Πύλη ονομάζεται Οδός Γενικού Προξένου Κλάρενς Κουάνγκσον Γιανγκ.

Διάφορες οδοί φέρουν ονόματα Κινέζων επιχειρηματιών και φιλανθρώπων, όπως του Κονγκ Λιμ ή του Σούι Τσιόκ, ηρώων της Φιλιππίνικης Επανάστασης του 1896-1902 σαν του Απολινάριο Μαμπίνι και του Μελόρα Ακίνο δε Ράμος, γνωστού ως Ταντντάνγκ Σότρα ήτοι "Σότα ο Πρεσβύτερος", το όνομα του οποίου φέρει ο κύριος δρόμος του Κινεζικού Νεκροταφείου, ο οποίος οδηγεί στον ναό Τσονγκ Χοκ. Εδώ έχουν εγκατασταθεί το κτήριο της διοίκησης και το αποτεφρωτήριο.


Τάφος με τραπεζαρία, πίνακες, τουαλέτες, βωμό, γλάστρες, εταζέρα, ανθοδοχεία, φωτιστικά και φυσικό φως από τα ανοικτά παράθυρα

Αρτ νουβό και μπαουχάους...

Κατά μήκος της Προξένου Γιανγκ το ενδιαφέρον μου ελκύει μια σειρά μνημείων και ένα μουσείο αφιερωμένο στους Κινέζους πεσόντες κατά τη διάρκεια της Ιαπωνικής Κατοχής 1942-1945. Όπως και άλλες νεκροπόλεις από την αρχαιότητα, έτσι και το "Beverly Hills των Νεκρών", όπως αποκαλούν το Κινεζικό Νεκροταφείο λόγω των μαυσωλείων - επαύλεων και της πλούσιας εσωτερικής και εξωτερικής διακόσμησης, αντανακλά τις καλλιτεχνικές και αισθητικές τάσεις που κυριάρχησαν από το μέσον του 19ου αιώνα.

Ατόφιοι κινεζικοί ρυθμοί, καθαρό δυτικό ύφος, ανάμειξή τους, αρτ νουβό, εκλεκτικισμός και μπαουχάους κατοπτρίζουν στους τάφους του την εκάστοτε αισθητική των Τσινόι όπως αποκαλούνται οι κινεζικής καταγωγής Φιλιππίνοι.

Η αισθητική πολυχρωμία δεν είναι αποτέλεσμα μόνο εναλλαγής αισθητικών ρευμάτων, αλλά και πολιτισμικής ανάμειξης. Το κινεζικό κοιμητήριο φιλοξενεί τάφους Χριστιανών, κατά βάση καθολικών, Βουδιστών και Ταοϊστών. Η διαφοροποίηση είναι εμφανής σε χρώματα, αρχιτεκτονική, διακόσμηση, ακόμη και τον βαθμό "πένθους" εκπέμπει κάθε μία κατηγορία τάφων και μαυσωλείων.

Διαφοροποίηση υπάρχει όσον αφορά και την ταξική διαστρωμάτωση των τεθνεώτων. Στις οδούς Ταντάνγκ Σόρα, Λιμ Ονγκ, Γιανγκ και Ταν Μπουν Γιάο κυριαρχούν μαυσωλεία - επαύλεις πλουσίων και διασήμων όπου οφείλεται ο χαρακτηρισμός " Beverly Hills των Νεκρών".

Στον αντίποδα, οι πιο λιτοί τάφοι είναι "κρυμμένοι" στην πίσω πλευρά των μαυσωλείων. Και γενικότερα, όσο απομακρύνεσαι από το κέντρο της Νεκρόπολης προς την περιφέρεια τόσο χαμηλότερα είναι τα κοινωνικά στρώματα στα οποία έζησαν τον επίγειο βίο τους οι Τσινόι.

Στις ακριανές περιοχές, τις επαύλεις αντικαθιστούν τα "λαϊκά" τσιμεντένια μαυσωλεία με τις τεφροδόχους των φτωχών και σειρές από λιτά υπαίθρια μνήματα. Παρότι οι αρχικοί κανόνες των διαχειριστών της Νεκρόπολης των Τσινόι, μάλιστα, χαράχθηκαν και σε πέτρα, σαφώς αναφέρουν ότι "οι πλούσιοι οφείλουν και μετά θάνατον να δείχνουν ολιγαρκείς και απλοί, η δε ταφή τους να είναι συμβατή με τις κινεζικές παραδόσεις" ή "η διακόσμηση οφείλει να είναι λιτή και αξιοπρεπής", η πραγματικότητα είναι διαμετρικά αντίθετη.

Μπαίνοντας σε έναν τάφο βλέπω στο εσωτερικό του μια πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα. Στον διπλανό μια κρεβατοκάμαρα. Ένας άλλος διαθέτει εσωτερική ελικοειδή σκάλα που οδηγεί στο "loft" της έπαυλης - μαυσωλείου. Πορτρέτα, πίνακες, εταζέρες, tea tables, γλάστρες, κηροπήγια, καναπέδες, ανθοδοχεία, φωτιστικά, παράθυρα, dining tables, ακόμη και καγκελόφραχτες αυλές με κήπους, φοίνικες, κυπαρίσσια και ζαρντινιέρες θυμίζουν ακριβές συνοικίες ευρωπαϊκών πόλεων.

Ένα θέμα που κατά καιρούς απασχολεί αρχές και διεθνή ΜΜΕ είναι οι χιλιάδες άστεγοι που ζουν στις νεκροπόλεις της Μανίλα. Παρότι οι περισσότεροι έχουν βρει καταφύγιο στο όμορο Σεμεντέριο ντελ Νόρτε, που έφθασε να φιλοξενεί ακόμη και 10.000 Μανιλένιους, ορισμένοι ζουν και στο Κινεζικό Κοιμητήριο. Για να είμαστε δίκαιοι, οι κάτοικοι των νεκροπόλεων θεωρούνται εξαιρετικά φιλήσυχοι συγκριτικά με τους υπόλoιπους άστεγους της πόλης με τα υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας στη Νοτιοανατολική Ασία.


Αποτεφρωτήριο χαρτονομισμάτων εν είδει προσφοράς

Με ηλεκτρικό ρεύμα και αποχέτευση!

Κάποιοι ισχυρίζονται πως γεννήθηκαν εδώ και ότι το μαυσωλείο είναι το σπίτι τους. Η μόνιμη εγκατάσταση αυτών των Μανιλένιων όπως και οι έκτακτες επισκέψεις και διανυκτερεύσεις συγγενών τεθνεώτων, κυρίως σαββατοκύριακα μέσα στα μαυσωλεία για να προσφέρουν τρόφιμα και να ανάψουν αρωματικά στικς, έχει και αυτή τις ανέσεις της. Ηλεκτρικό ρεύμα, τρεχούμενο νερό, σύστημα αποχέτευσης, τηλεφωνικές γραμμές, σήμα για κινητά τηλέφωνα, ακόμη και εστιατόριο που λειτουργεί εδώ εντείνουν την αίσθηση πως βρίσκεσαι σε απόκεντρη συνοικία κανονικής πόλης.

Ο Φιλιππίνος ξεναγός που βρήκα είναι κατατοπιστικός όσον αφορά τα αξιοθέατα της Νεκρόπολης και την ιστορία των ενοίκων τους και με αμοιβή που η ισοτιμία της περιορίζεται στα τέσσερα ευρώ. Επισκέπτομαι τα εντυπωσιακότερα και αντιπροσωπευτικότερα μνήματα, μαυσωλεία και τάφους. Όπως το κόστους 800.000 ευρώ μαυσωλείο - ανάκτορο των 600 τετραγωνικών μέτρων, "τελευταία κατοικία" ονομαστού καπνοβιομήχανου. Ποσό αστρονομικό για χώρα όπου η μέση μηνιαία αμοιβή ενός γιατρού δεν ξεπερνά τα 700 ευρώ.


Τάφος "Διαστημικού" ντιζάιν

Το κόστος του μαυσωλείου ξεπερνά εκείνο του διάσημου "συμπατριώτη" του, Μάο Τσε Τουνγκ, που υπολογίζεται σε 500.000 ευρώ, ωστόσο παραμένει "αστείο ποσόν" σε σχέση με το κόστος του ακριβότερου τάφου του κόσμου. Η Πυραμίδα του Χέοπος αντιστοιχεί με σημερινά δεδομένα σε κόστος 5 δισεκατομμυρίων ευρώ, με δεύτερο στην κατάταξη τον τάφο του Τουταγχαμών και των υπολοίπων 62 θαμμένων στην Κοιλάδα των Βασιλέων, που κοστίζει σήμερα 750 εκατομμύρια ευρώ και τρίτο τον τάφο όπου ετάφη στα 142 του, όπως λέγεται, ο 16ος αυτοκράτορας της Ιαπωνίας Νιντόκου, ο οποίος βασίλευσε επί 86 χρόνια, με σημερινό ισοδύναμο κόστους "μόλις" 300 εκατομμυρίων ευρώ.
 


Με τον προεστό "γκοβερναδοσίγιο" Δον Κάρλος Παλάνκα, κατασκευαστή και χρηματοδότη του νεκροταφείου των Τσινόι, στο εσωτερικό του ναού Τσονγκ Χοκ Τονγκ

Αξιομνημόνευτες "τελευταίες κατοικίες"

Στις αξιομνημόνευτες "τελευταίες κατοικίες" των Τσινόι περιλαμβάνονται αυτές των εκτελεσθέντων από τους Ιάπωνες στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως του στρατηγού Βισέντε Λιμ και της Γιοσέφα Γιάνες Εσκόδα, που ίδρυσαν αντίστοιχα τα σώματα των Φιλιππίνων προσκόπων και οδηγών, και του συγγραφέα Ραφαέ Ρόκες.

Επίσης, η Αίθουσα των Μαρτύρων Μίατ Σίι προς τιμήν ακτιβιστών που εκτέλεσαν οι Ιάπωνες. Το Μνημείο του Κάρλος Παλάνκα, το μνημείο του Πύργου Ρούμπι, του εξαώροφου κτηρίου όπου θάφτηκαν 260 Φιλιππίνοι στον φονικό σεισμό της Κασιγούραν στις 2 Αυγούστου 1968, η Πυραμίδα του Απολινάριο Μαμπίνι, σχήμα που επελέγη λόγω του υψηλόβαθμου μασονικού αξιώματος του επαναστάτη και πρώτου πρωθυπουργού των Φιλιππίνων Μαμπίνι, του πρώτου Κινέζου τραπεζίτη των Φιλιππίνων Ντίι Τσενγκ Τσούα και κάποια τριώροφα μαυσωλεία.

Φεύγοντας αγοράζω μερικά τεράστια χρωματιστά χαρτονομίσματα που καίνε σε ειδικούς κλίβανους ως προσφορές οι συγγενείς των κατοίκων της Κινεζικής Νεκρόπολης, για αναμνηστικά της σημερινής ημέρας.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL