Μετά από έξι μήνες απραξίας η υπουργός Πολιτισμού αίφνης χθες πραγματοποίησε σύσκεψη με τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες για την ομαδική ταφή των Δεσμωτών στο Φάληρο, του εξαιρετικής σημασίας ευρήματος που αποκαλύφθηκε στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ανακοινώνοντας ότι ζήτησε την αναπομπή του θέματος στο ΚΑΣ και συζήτησή του στη συνεδρίαση της 14ης ή της 11ης Φεβρουαρίου.
Ειδικά χθες η υπουργός φαίνεται πως ήθελε να στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας από το μεγάλο θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων. Έτσι, την ώρα που οι Έλληνες δημιουργοί, μετά τη δυναμική συνέντευξη Τύπου στο "Άλσος", διαμαρτύρονταν έξω από το γραφείο της στην οδό Μπουμπουλίνας, γινόταν γνωστό ότι τα μέλη του ΚΑΣ καλούνται, μετά από αυτοψία που θα πραγματοποιήσουν στο Φάληρο, να γνωμοδοτήσουν "αν επιμένουν στην κατά χώρα διατήρηση" του ευρήματος "και ο καθένας να αναλάβει τις ευθύνες του".
Ζήτησε μάλιστα, όπως αναφέρει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, "με δεδομένη την πολύ κακή κατάσταση του ευρήματος, στο ΚΑΣ να κατατεθούν προτάσεις για την απόσπαση και επανατοποθέτηση των ευρημάτων ώστε το ΚΑΣ να έχει πλήρη εικόνα των δεδομένων, προκειμένου να γνωμοδοτήσει". Φαίνεται πως η υπουργός έχει εμμονική πλέον σχέση με το θέμα της απόσπασης και επανατοποθέτησης σπουδαίων αρχαιοτήτων. Έτσι, μετά την υπόθεση των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου στο μετρό Θεσσαλονίκης, περνάει τη σκυτάλη στους Δεσμώτες του Φαλήρου, ένα εύρημα τόσο ευάλωτο από τη φύση του. Άραγε αντέχει τη διαδιασία απόσπασης και επανατοποθέτησης;
Σε κακή κατάσταση οι 79 σκελετοί
Εντοπίζει μάλιστα "ουσιαστικές παραλείψεις από το 2016" με αποτέλεσμα "το εύρημα να βρίσκεται σε επικίνδυνη κατάσταση". Υποστηρίζει δε ότι "η απόφαση που ελήφθη το 2016 προέκρινε τη διατήρηση κατά χώρα με ενέργειες που θα διασφάλιζαν το εύρημα. Οι ενέργειες αυτές δεν έγιναν ποτέ. Σήμερα το εύρημα είναι σε πολύ κακή κατάσταση. Ένα μεγάλο μέρος του μοναδικού ευρήματος έχει ήδη χαθεί". Η εικόνα που εμφανίζει η ανασκαφή, κατά την υπουργό, "είναι εξαιρετικά δυσάρεστη", ενώ η τέντα που χρησιμοποιήθηκε για την προστασία των Δεσμωτών, "η οποία θα είχε διάρκεια ενός χρόνου", "παραμένει να καλύπτει το σκάμμα έως σήμερα". Ως εκ τούτου "πρέπει το ΚΑΣ να γνωμοδοτήσει για την τύχη του ευρήματος με τα σημερινά δεδομένα. Όλοι μιλάμε για την εξαιρετική προστασία που εξασφαλίζουμε, αλλά αφήνουμε μνημεία στο έλεός τους".
Οι 79 αλυσοδεμένοι ανθρώπινοι σκελετοί αποκαλύφθηκαν τον Μάρτιο του 2016 στις τρεις σειρές της περίφημης αυτής μαζικής ταφής, στην ανασκαφή της Εσπλανάδας του Φαλήρου. Εξαρχής 10 σκελετοί μεταφέρθηκαν στα εργαστήρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής Πειραιώς και Νήσων για μελέτη, ενώ για την ανθρωπολογική μελέτη έγινε δειγματοληψία με τη συγκέντρωση πάρα πολλών δειγμάτων από τους νεκρούς που διατηρήθηκαν κατά χώραν.
Για τη διάσωση και την προστασία του ευρήματος πραγματοποιήθηκαν αυτοψίες και σειρά συσκέψεων, ενώ το ΚΑΣ τον Ιούνιο του 2016 γνωμοδότησε υπέρ της κατά χώραν παραμονής, της προστασίας και της ανάδειξής του. Μετά απ' αυτό, συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας ώστε να παρακολουθούνται στενά και να συντονίζονται οι επιμέρους εργασίες σε επίπεδο υπουργού και με τη στενή συνεργασία της αρμόδιας Εφορείας και διαφόρων διευθύνσεων του ΥΠΠΟΑ.
Η ιδιαιτερότητα του ευρήματος και τα σύνθετα επιστημονικά ζητηματα που απαιτούσε η διαχείρισή του οδήγησαν, μετά από συνεννόηση των δύο μερών, να μετατεθεί η οικονομική συνδρομή του Ιδρύματος Στ. Νιάρχος για τη δημιουργία του μουσείου με αρχιτέκτονα τον Ρέντζο Πιάνο, προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο διάσωσης και συντήρησης. Να δοθεί δηλαδή χρόνος στις υπηρεσίες του υπουργείου να ολοκληρώσουν το σύνολο των διαδικασιών σε ένα πιεστικό και ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα.
Πράσινο φως πριν από τις εκλογές
Τον περασμένο Ιούνιο, σε νέα συνεδρίασή του, το ΚΑΣ έδωσε το πράσινο φως για την κατασκευή ειδικού κελύφους που θα εξασφαλίζει τη μόνιμη προστασία και ανάδειξη των Δεσμωτών του Φαλήρου, αλλά και για τις μελέτες που απαιτούνται για την προστασία του ευρήματος από την άνοδο των υφάλμυρων υδάτων. Και μετά προκηρύχθηκαν οι εκλογές. Από τις αρχές Ιουλίου όμως που έγιναν οι εκλογές, η υπουργός κρατά στο συρτάρι της την υπόθεση και την εμφανίζει μόλις τώρα, αφήνοντας να χαθούν έξι πολύτιμοι μήνες για ένα έργο που η κάθε μέρα είναι κομβική για τη διάσωσή του. Και αντί να πει κάτι για την ταμπακέρα, κατά την προσφιλή της τακτική, επιχειρεί να πετάξει το μπαλάκι των δικών της ευθυνών στην εξέδρα.
Πόλυ Κρημνιώτη
