Βυζαντινός ναός της Αθήνας, αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου, βρίσκεται επί της οδού Ερμού στο κέντρο της πόλης. Είναι ναός της μεσοβυζαντινής περιόδου του 11ου αιώνα. Αποτελεί ένα σύνολο με αρμονικές αναλογίες. Ο τρούλος είναι ένα από τα ωραιότερα δείγματα τρούλων, με τους ενσωματωμένους κίονες, χαρακτηριστικό γνώρισμα των αθηναϊκών ναών. Η ονομασία του προκύπτει από το επίθετο του κτήτορα, Καπνικάρης ή Καμουχάρης. Κατά μία άλλη εκδοχή, το όνομα προέρχεται από τους βυζαντινούς χρόνους και οφείλεται στον εντεταλμένο υπάλληλο για να εισπράττει τους φόρους για τον καπνό που έβγαινε από τα σπίτια των Αθηναίων, και ονομαζόταν "καπνικάριος". Φαίνεται ότι ο ίδιος κατέβαλε τη δαπάνη για να χτιστεί αργότερα ο ναός. Επίσης λέγεται ότι ένας από τους βασικούς παράγοντες που ενήργησαν ώστε να διασωθεί ο ναός από την κατεδάφιση ήταν ο πατέρας του βασιλιά Όθωνα, ο Λουδοβίκος, βασιλιάς της Βαυαρίας, δηλωμένος φιλέλληνας. Βέβαια σημαντικό ρόλο έπαιξε η αντίδραση των κατοίκων.
Αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και καλοδιατηρημένα δείγματα της μεσοβυζαντινής ναοδομίας και διακρίνεται για την αρχιτεκτονική του κομψότητα. Στα μέσα του 20ού αιώνα φιλοτέχνησε τις αγιογραφίες του ναού ο Φώτης Κόντογλου. Μπορούμε και σήμερα να τις δούμε αν επισκεφθούμε τον ναό, που είναι χαρακτηρισμένος ως μνημείο της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και ανήκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το πεζουλάκι που περιβάλλει τον ναό, με τη διαφορά ύψους σε σχέση με το επίπεδο της οδού Ερμού, οι παρέες των νέων που βρίσκουν χώρο συνάντησης και οι ερασιτέχνες μουσικοί που γεμίζουν την ατμόσφαιρα με τους ήχους των οργάνων τους είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της σημερινής Καπνικαρέας και αποτελεί ζωντανό κύτταρο της πόλης.
Είναι γνωστό άλλωστε ότι όταν θέλουμε κάποιον να τον πειράξουμε για την ηλικία του τον αποκαλούμε "Καπνικαρέα", λόγω της παλαιότητας του ναού. Είναι γνωστή επίσης η ρήση του ηθοποιού Βασίλη Αυλωνίτη για την κινηματογραφική αδελφή του Γεωργία Βασιλειάδου, που όταν ρωτήθηκε πόσο μεγάλη είναι, απάντησε: ε... όχι και σαν την Καπνικαρέα!
