Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
Το Φρούριο του Ασέν
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το Φρούριο του Ασέν

Κείμενο - φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Στους βόρειους πρόποδες της Ροδόπης, στο σημείο από όπου περνά ο ποταμός Στενημαχίτης, ο οποίος θα ονομαστεί, πολλά χρόνια αργότερα, Ασένιτσα, τον 20ό αιώνα Τσάγια και από το 1945 Τσεπελάρσκα, θα χτίσουν οι Θράκες τον 4ο π.Χ. αιώνα την πόλη Στενήμαχο. Σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, η πόλη ιδρύθηκε ακόμη νωρίτερα, τον 7ο π.Χ. αιώνα, από αποίκους της Ιστιαίας Εύβοιας με σκοπό να κρατήσουν ανοιχτούς τους δρόμους του διαμετακομιστικού εμπορίου στην κοιλάδα του ποταμού προς Νότο. Πέραν της γεωοικονομικής σημασίας της, η Στενήμαχος παρουσιάζει και στρατηγικό ενδιαφέρον. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον το 342 π.Χ. η περιοχή θα καταληφθεί από τον Φίλιππο Β' και το 72 π.Χ. από τους Ρωμαίους καθώς εξαπλώνονται προς Ανατολάς και τη Μαύρη Θάλασσα, για να περάσει, στη συνέχεια, υπό τον έλεγχο των Βυζαντινών.


Το ιερό του μεσαιωνικού ναού με τις τοιχογραφίες του ΙΔ' αιώνα

Η Στενήμαχος θα παραμείνει ώς τον 19ο αιώνα πόλη Ελλήνων, αφού φτάνουν τους 10.000 επί συνολικά 12.000 κατοίκων, ωστόσο η ειδική συνθήκη μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας η οποία υπογράφτηκε μαζί με τη Συνθήκη του Νεϊγύ στις 27 Νοεμβρίου 1919, προβλέπει εθελουσία αμοιβαία μετανάστευση των εκατέρωθεν μειονοτήτων, η οποία οδηγεί σε ανταλλαγή πληθυσμών. Έτσι, Βούλγαροι από διάφορες περιοχές εγκαταστάθηκαν στο Ασένοβγκραντ, ενώ οι Έλληνες κάτοικοί του έφυγαν για Χωροπάνι και Βαρβάρες Βέροιας, για Νέα Στενήμαχο Δράμας, για Κιλκίς, για Νέα Αγχίαλο και για Θέρμη και Τρίλοφο Θεσσαλονίκης. Το 1934 η Στενήμαχος ή Στανίμακα στα βουλγάρικα θα μετονομαστεί σε Ασένοβγκραντ, "Πόλη του Ασέν", προς τιμήν του τσάρου Ιβάν Ασέν Β'.

Ο Ασέν Β' θα ανακαινίσει το 1231, σχεδόν 40 χρόνια μετά την κατάληψή του από τους σταυροφόρους, ένα παλαιό μεσαιωνικό φρούριο, πρωτοαναφερόμενο τo 1083 στο καταστατικό της Μονής του Μπάτσκοβο ως Πέτριτς, στην τοποθεσία την οποία είχαν οχυρώσει τον 5ο π.Χ. αιώνα οι Θράκες. Το φρούριο ξαναχτίστηκε επί αυτοκράτορος Ιουστινιανού αποτελώντας ένα από τα σχεδόν 300 φρούρια που ανεγέρθησαν για να προστατεύσουν την αυτοκρατορία από τις εισβολές των σλαβικών φυλών. Έκτοτε θα ανακατασκευσθεί τον 9ο, τον 11ο και τον 13ο αιώνα.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους αποφασίζω να επισκεφθώ τον πύργο είναι και ότι οι κατά καιρούς καταλήψεις του από Θράκες, Ρωμαίους, Βυζαντινούς, σταυροφόρους, Βούλγαρους και Οθωμανούς, το καθιστούν μνημείο καταγραφής ταραγμένων περιόδων της ευρύτερης βαλκανικής Ιστορίας.

Επιστρέφοντας από το Μπάτσκοβο και ένα από τα μεγαλύτερα, σημαντικότερα και αρχαιότερα Ορθόδοξα μοναστήρια της Ευρώπης στο Πλόβντιβ, παίρνω το τοπικό λεωφορείο και σε ένα τέταρτο φθάνω στο Ασένοβγκραντ. Δύο χιλιόμετρα από τη στάση, στον δρόμο από όπου με έφερε το λεωφορείο, στρίβω δεξιά σε έναν ανηφορικό δρόμο που οδηγεί στο φρούριο, το οποίο δεσπόζει σε ένα οροπέδιο με υψόμετρο μεγαλύτερο των 500 μέτρων.


Η εκκλησία της Θεομήτορος

Το θέαμα με αποζημιώνει με το παραπάνω για τη μεσημεριανή καλοκαιριάτικη ανάβαση. Εισερχόμενος στην εκκλησία της Θεομήτορος του 12ου (κατ' άλλους, του 13ου) αιώνα, το δέος είναι διπλό. Μυστικιστικό λόγω περιβάλλοντος και αισθητικό λόγω της εξαιρετικής βυζαντινής αρχιτεκτονικής, με τις καμάρες, τα τούβλα και την πέτρα να κυριαρχούν ως σχήμα και υλικό. Χαμηλός φωτισμός, μεταλλικά μανουάλια και τα σωζόμενα τμήματα των μεσαιωνικών, του 14ου αιώνα, τοιχογραφιών, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν η Κοίμηση της Θεοτόκου, η Βάπτιση, οι Σαράντα Μάρτυρες της Σεβάστειας, οι Ισαπόστολοι Κωνσταντίνος και Ελένη. Όλα εξαιρετικά δείγματα της Παλαιολόγειας τέχνης, δίνουν ένα υποβλητικό χρώμα.

Από το αψιδωτό παράθυρο με το κγκλίδωμα η θέα των καταπράσινων λόφων είναι μαγευτική. Ακριβώς δίπλα, μια εικόνα δείχνει τον τσάρο Ιωάννη Ασέν Β', εστεμμένο, με αυστηρό -σχεδόν βλοσυρό- βλέμμα, να κρατά σταυρόσχημο σκήπτρο στο δεξί και πάπυρο στο αριστερό.


Ο τσάρος Ιωάννης Ασέν Β'

Πάνω από τη διώροφη μονόκλιτη σταυροειδή με τρούλο εκκλησία με τον ψηλό παραλληλεπίπεδο πύργο, στην κορυφή του λόφου, εκτείνονται τα υπολείμματα των τειχών όπου κυματίζει μια τεράστια βουλγαρική σημαία. Από ένα τετράγωνο παράθυρο του τείχους διακρίνονται ολοκάθαρα οι κεραμιδωτές οροφές του Ασένοβγκταντ και η πράσινη πεδιάδα στο βάθος.

Αυτά είναι ό,τι έχει απομείνει από το φρούριο, που καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό τον 14ο αιώνα από τους Οθωμανούς, με τις ζημιές να επεκτείνονται στην εκκλησία με τον σεισμό του 1904.

Στο λεωφορείο της επιστροφής κοιτάζω τη φωτογραφία του Ασέν που τράβηξα στο φρούριο και σκέπτομαι σε τι βαθμό μπορεί να επηρέασε τη μετέπειτα Ιστορία της χώρας του η απόφασή του να επαναφέρει το 1235 τη βουλγαρική εκκλησία από τον Καθολικισμό στην Ορθοδοξία και να ξανασυμμαχήσει με τους Βυζαντινούς και τον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη, τον οποίο είχε εγκαταλείψει για να προσεταιριστεί τους Φράγκους.

3. Πανοραμική θέα από τον κορυφή του λόφου. Δεξιά διακρίνονται υπολείμματα των τειχών του φρουρίου

4. Ξύλινος καταπέλτης για την άμυνα του φρουρίου

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL