Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
"Ικέτιδες" του Ευριπίδη, μια πολιτική ουτοπία;
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

"Ικέτιδες" του Ευριπίδη, μια πολιτική ουτοπία;

Το σημείωμα της προηγούμενης Κυριακής ήταν αφιερωμένο στις “Ικέτιδες” του Ευριπίδη, αυτό το σπανίως παιζόμενο έργο, που εφέτος είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε δύο φορές. Η μία, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου, συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθηνού Η άλλη, στο Ίδρυμα Κακογιάννη, παραγωγή του Ιδρύματος, σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη. Αυτή η παράσταση θα μας απασχολήσει σήμερα.

Διδαγμένες το 422 π.Χ. οι “Ικέτιδες” γράφονται με αφορμή ένα δραματικό ιστορικό γεγονός δυο χρόνια πριν, συγκεκριμένα τη δυσμενή για την Αθήνα έκβαση της μάχης του Δηλίου, όταν οι νικητές Θηβαίοι, με διάφορα προσχήματα, δεν απέδιδαν στους ηττημένους Αθηναίους τους νεκρούς τους για ταφή. Γνωρίζουμε τα συμβάντα από την Ιστορία του Θουκυδίδη. Ο Ευριπίδης γράφει και διδάσκει αυτό το έργο το 424, στην ουσία έναν ύμνο για το δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας, που τρέφει ακόμη ελπίδες ότι υπάρχει χρόνος για να σωθεί. Τιμά σε αυτό την παλιά παραδοσιακή αρετή της ανδρείας (ένας αληθινός Επιτάφιος δίπλα σε αυτόν του Περικλή), όπου προτάσσει τον πανελλήνιο άγραφο νόμο της ταφής των νεκρών, απέναντι σε οποιαδήποτε πολιτική σκοπιμότητα.

Έρχομαι στην παράσταση του έργου, αφού μεταφέρω πρώτα - πρώτα μέρος από το σημείωμα του σκηνοθέτη στο έντυπο του προγράμματος, που αποτελεί το σκεπτικό της σκηνοθεσίας: “Ο Ευριπίδης με αυτό του το έργο θεμελιώνει την προτεραιότητα και ανωτερότητα των άγραφων νόμων, δηλαδή τις ηθικές εκείνες αξίες που είναι σύμφυτες με την ανθρώπινη ύπαρξη, ως ζωντανή συνείδηση. Αυτές τις αξίες δεν χρειάζεται να τις μάθει κανείς από κανέναν (όπως και ο Σοφοκλής διδάσκει στην “Αντιγόνη”), αφού τις νιώθει και αντιδρά φυσικά όπως και με τις άλλες του αισθήσεις Με αφορμή το τραγικό γεγονός που συνέβη στους Αργείους (τη συντριβή μπροστά στα τείχη της Θήβας), ο ποιητής καταθέτει όλο το κατακτημένο γνωστικό του οπλοστάσιο, από τους μύθους, την Ιστορία, τη σκέψη του Σωκράτη και όλης της πνευματικής ελίτ της εποχής του. Με αυτόν τον τρόπο υποδεικνύει το μοντέλο της Δημοκρατίας των Αθηνών ώς το μόνο πολίτευμα που θα μπορούσε να ανταποκριθεί στη δίψα των ανθρώπων για την ευημερία και την ορθή διαχείριση των θεμάτων που ανακύπτουν ανά πάσα στιγμή στις ανθρώπινες κοινωνίες. Οι Ικέτιδες μητέρες από το Άργος, που εκλιπαρούν να τους δοθούν τα σκοτωμένα παιδιά τους για να τα θάψουν, δεν μπορούν να εισακουσθούν ούτε από τους νικητές αντιπάλους τους, τους Θηβαίους, ούτε από κανέναν άλλο θεσμό ή πόλη της Ελλάδας. Μπορούν να εισακουσθούν μόνο από την Αθήνα της Δημοκρατίας”.

Ποιάς Δημοκρατίας; Όχι της τρέχουσας εργαλειακής, αλλά εκείνης του άνδρα που την ίδρυσε, κάτω από το πρίσμα της αιωνιότητας χωρίς ο ίδιος να είναι ανεπίληπτος ήρως, αλλά πολλαπλά σκιασμένος: Του Θησέα. Με αυτήν την έννοια το έργο προσεγγίζει την έννοια μιας ραγισμένης πολιτικής ουτοπίας. Ο Ευριπίδης το ξέρει και το ενσωματώνει “λοξά” στην τραγωδία με την από μηχανής εμφάνιση μιας πολεμόχαρης Αθηνάς - αντανάκλασης των θολών καιρών. Ο ποιητής καταλαβαίνει, επίσης, ότι το τέλος της Τραγωδίας είναι συνυφασμένο με το τέλος της Δημοκρατίας. Αλλά, συνεχίζει να ελπίζει.

Αυτήν την “παγωμένη” στον χωροχρόνο διάσταση του ευριπιδικού δράματος - οράματος ο Δήμος Αβδελιώδης πιάνει στο ακέραιο και τη δίνει κρυστάλλινα. Η σκηνοθεσία του σέβεται την αρχαϊκή δομή του έργου και το “δείχνει” πιο πολύ παρά το “παίζει”, σαν μέσα από θαμπό, καπνισμένο από λύχνο γυαλί, όπως παλιά, πολύτιμη σπάνια φωτογραφία, που η έκθεσή της σε υπερβολικό φως μπορεί να την κάψει. Με μια μετωπική “υποκριτική” βασισμένη κυρίως στον λόγο της δικής του εξαίρετης μετάφρασης, με λέξεις - βότσαλα λειασμένα σε αχερόντειες όχθες. Η εξωτερική κίνηση μινιμαλιστική (αλλά σε σημείο βρασμού εσωτερικά), τριών “δαιδαλικών” ηθοποιών (κούροι/κόρες), που υποδύονται όλους τους ρόλους: Οι έξοχες Δανάη Ρούσσου, Άρτεμις Ματαφιά και η χαρισματική, νεότατη Τζωρτζίνα Λιώση, μια αληθινή αποκάλυψη για όσους δεν την ξέρουν. Με την εξαιρετική μουσική του Βαγγέλη Γιαννάκη (εκτέλεση Γιάννης Βιλιώτης και Βασίλης Κολοβός), με τα λαμπρά, σημαίνοντα σκηνικά κοστούμια του σπουδαίου μας γλύπτη Αριστείδη Πατσόγλου.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL