Ξεδοντιάζουν σκανδαλωδώς και εκ των υστέρων, κατά παραγγελία του Ομίλου Λάτση, τους θεσμοθετημένους προστατευτικούς όρους του αρχαιολογικού χώρου όπως είχαν αποτυπωθεί στην Υπουργική Απόφαση του Μαΐου από το υπουργείο Πολιτισμού, με την οποία εγκρίθηκε η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου “Εφαρμογή του σχεδίου ολοκληρωμένης ανάπτυξης του μητροπολιτικού πόλου Ελληνικού - Αγίου Κοσμά" της Περιφέρειας Αττικής.
Ως εργαλείο η κυβέρνηση χρησιμοποίησε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, που με τη νέα του σύνθεση αποφάσισε ομοφώνως προχθές να αλλάξει επί τα χείρω δύο κρίσιμους όρους της παραπάνω απόφασης. Αντί να γίνει προσφυγή στο ΣτΕ, το ΤΑΙΠΕΔ και η Ελληνικό Α.Ε. επέλεξαν να καταθέσουν αίτηση θεραπείας στο ΚΑΣ.
Με τη νέα απόφαση, ο ιδιώτης θα πρέπει να υποβάλει τις μελέτες (αρχιτεκτονικές, περιβαλλοντικές κ.ο.κ.) προς έγκριση στις αρμόδιες υπηρεσίας του ΥΠΟΑ κατά την εφαρμογή και εξειδίκευση του ΣΟΑ για παρεμβάσεις εντός κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων σε ζώνη μόλις 20 μέτρων γύρω από αυτούς (όρος 16). Το ίδιο ισχύει και για το ταφικό μνημείο το οποίο θα διαθέτει γύρω του αδόμητη ζώνη πάλι μόνο 20 μέτρων (όρος 5), ενώ το υπουργείο Πολιτισμού θα ελέγχει τις όψεις των κτηρίων πέριξ αυτού.
Προφανώς η αλλαγή προς το χειρότερο των περιορισμών της Υπουργικής Απόφασης του Μαΐου θα επιφέρει χαλάρωση και στους περιορισμούς της Κοινής Υπουργικής Απόφασης της 4ης Ιουλίου με την οποία εγκρίθηκε η γενική οργάνωση του Μητροπολιτικού Πάρκου Πρασίνου και Αναψυχής έκτασης 2.000.569 τ.μ. και καθορίστηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι. Περιέχει δε δέκα όρους για την προστασία και την ανάδειξη των μνημείων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η τροποποίηση της εν λόγω ΚΥΑ έχει επίσης προαναγγελθεί από την κυβέρνηση.
Κατά την προχθεσινή συνεδρίαση του ΚΑΣ, ο πρόεδρός του και γενικός γραμματέας του υπουργείου Δ. Διδασκάλου απαγόρευσε να παρέμβει η Ε. Πορτάλιου, ομότιμη καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ, εκπρόσωπος της "Ευρείας επιτροπής υπεράσπισης του Ελληνικού".
Τα μνημεία δεν είναι ανεξάρτητα από τον περιβάλλοντα χώρο τους
Η Επιτροπή ζητούσε να απορριφθεί η αίτηση θεραπείας για τυπικούς και ουσιαστικούς λόγους, επισημαίνοντας ότι "το ΣΟΑ περιέχει γενικές ρυθμίσεις, εν αντιθέσει με την εφαρμογή του στην οποία αναφέρεται η αίτηση θεραπείας. H επίδραση των υψηλών κτηρίων στο άμεσο περιβάλλον των μνημείων, όπως ορίζει ο αρχαιολογικός Νόμος 3028/2002, ελέγχεται στη συγκεκριμένη εφαρμογή του ΣΟΑ in situ, όπου και καθορίζονται πολύ συγκεκριμένα οι σχέσεις των μνημείων με τα προς ανέγερση κτήρια. Τα μνημεία, οι αρχαιολογικοί χώροι και οι ιστορικοί τόποι δεν κατανοούνται και δεν εξετάζονται ανεξάρτητα από τον περιβάλλοντα χώρο τους. Γι' αυτό η προστασία και η ανάδειξή τους προτάσσεται ως στόχος, μεταξύ άλλων, οποιουδήποτε επιπέδου, χωροταξικού, αναπτυξιακού, περιβαλλοντικού και πολεοδομικού σχεδιασμού (αρ. 3 παρ. 2, Ν. 3028/2002).
Για τον ίδιο λόγο ο νόμος προϋποθέτει την κήρυξη και την οριοθέτηση των αρχαιολογικών χώρων κατά το στάδιο της εκπόνησης των σχεδίων χωρικής ανάπτυξης προκειμένου, όχι απλώς να ληφθεί υπόψιν από τους μελετητές, αλλά και να προωθηθεί ως στόχος του σχεδιασμού (αρ. 12 παρ. 2, Ν. 3028/2002).
Το ΥΠΠΟ επιτελεί τον παραπάνω ρόλο βασιζόμενο πάντα στην αρχαιολογική νομοθεσία και όχι σε γενικές διατάξεις περί προστασίας του περιβάλλοντος και προστασίας του φυσικού τοπίου".
Αρχαιολόγοι: Δεν είναι για καλό
Υπόμνημα κατέθεσε και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, επισημαίνοντας ότι "η προ διετίας κήρυξη τμήματος της έκτασης του Ελληνικού ως αρχαιολογικού χώρου, σύμφωνα με την αρχαιολογική νομοθεσία, μοναδικό σκοπό είχε τη συνύπαρξη αρχαιοτήτων και την οργάνωση του οικοδομήσιμου και προς εκμετάλλευση εν γένει χώρου από τους επενδυτές, χωρίς τις καθυστερήσεις και τα πισωγυρίσματα που παρατηρούνται όταν δεν εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα από τον Ν. 3028/2002. Από καθαρά αρχαιολογική άποψη, είναι επίσης σαφές ότι, με τους όρους της πιο πρόσφατης έκδοσης της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) σχετικά με την οργάνωση του πάρκου με τίτλο 'Έγκριση γενικής οργάνωσης του Μητροπολιτικού Πάρκου Πρασίνου και Αναψυχής του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού - Αγίου Κοσμά και των περιβαλλοντικών όρων αυτού' (ΦΕΚ Β' 2792/04.07.2019, στη συνέχεια της Υ.Α. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΠΚΑΧΜΑΕ/176797/123922/3539/1338/16.5.2019, με τίτλο 'Έγκριση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου 'Εφαρμογή του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού - Αγίου Κοσμά', Περιφέρειας Αττικής'), διασφαλίζεται το εντελώς αυτονόητο, η προστασία και η ανάδειξη των μνημείων, με τη εκ του νόμου επιβεβλημένη συμμετοχή των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ στην περιβαλλοντική αδειοδότηση των κτηριακών ενοτήτων και στην έγκριση των μελετών στο περιβάλλον των μνημείων".
Προειδοποιούσε δε ότι "η τυχόν ικανοποίηση της εξεταζόμενης σήμερα αίτησης θεραπείας είναι φανερό ότι θα συμπαρασύρει και τις επόμενες δύο ΚΥΑ που αφορούν τις ζώνες πολεοδόμησης και ανάπτυξης, αποτελώντας ενδεχομένως προηγούμενο και για άλλες επενδύσεις στο πλαίσιο των χωρικών ρυθμίσεων με κίνδυνο να μην εξασφαλίζεται επαρκής προστασία των αρχαιολογικών χώρων".
