Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Η ρωμανική κομψότητα του Αγίου Μινιάτου
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η ρωμανική κομψότητα του Αγίου Μινιάτου

Κείμενο - φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Η ρωμανική αρχιτεκτονική άκμασε μεταξύ 11ου και 13ου αιώνα. Αντανακλά σε μεγάλο βαθμό γεωπολιτικές ισορροπίες, διπλωματικές συμμαχίες και ανταγωνισμούς, όπως επίσης και μοναστικά, κοινωνικά και πολιτικά ρεύματα του Ώριμου Μεσαίωνα. Οφείλει την ύπαρξή του στην προηγηθείσα ανοικοδόμηση της Δυτικής Ευρώπης στο δεύτερο ήμισυ του 10ου αιώνα, μετά το τέλος της μακράς, διάρκειας επτά αιώνων, ζοφερής εποχής των επιδρομών και την επακόλουθη όσμωση γαλλικών, ιταλικών και γερμανικών στοιχείων πολιτισμού. Στα στοιχεία αυτά προστέθηκαν ακόμη και βυζαντινά, χάρη και στις διπλωματικές και οικογενειακές σχέσεις που αναπτύχθηκαν μεταξύ δυτικής και ανατολικής Ευρώπης, όπως, για παράδειγμα, με τον γάμο του γιου του Γερμανού βασιλιά και αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Όθωνος Α' με την κόρη του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή.

Από κοινωνικής σκοπιάς, έχει ενδιαφέρον ότι τα ρωμανικά κτήρια αποτελούν έργο συλλογικής δουλειάς συντεχνιών χωρίς εξεζητημένες μαθηματικές γνώσεις ή πρωτοποριακές αναζητήσεις. Βρίσκονται στον αντίποδα, λόγου χάριν, της πιο "αριστοκρατικής" γοτθικής αρχιτεκτονικής, η οποία αποθεώνει το άτομο, τη μονάδα, τον "μαΐστορα" αρχιτέκτονα, ο οποίος προΐσταται των εργασιών έχοντας τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στον σχεδιασμό. Ωστόσο, αυτή η διαφοροποίηση έναντι των αρχιτεκτόνων των γοτθικών κτηρίων είναι που αναδεικνύει και τη "μαστοριά" των απλών ανώνυμων τεκτόνων των ρωμανικών κατασκευών. Όσον αφορά δεν την αισθητική και τους σχεδιασμούς της ρωμανικής τέχνης, μεγάλο ρόλο έπαιξε η λεγόμενη Κλουνιακή Μεταρρύθμιση, η ανανέωση του Χριστιανικού Μοναχισμού που έφερε στη Δύση το Τάγμα των Βενεδικτίνων με επίκεντρο το αββαείο του Κλουνύ, χάρη στην οποία εισήχθησαν πλείστες όσες καινοτομίες και στην τέχνη, κατά βάση τη θρησκευτική, από την ταπισερί και τη χρυσοχοΐα μέχρι τα βιτρώ και την πολυφωνική χορωδιακή μουσική. Κοινός πρόγονος τόσο της ρωμανικής όσο και της γοτθικής τέχνης, είναι η καρολίγγεια τέχνη που αναπτύχθηκε τον 8ο και 9ο αιώνα στο βασίλειο των Φράγκων.


Η πρωτεύουσα τηςΤοσκάνης όπως φαίνεται από τον Φλωρεντίνο Λόφο

Η ρωμανική τέχνη εξαπλώθηκε σε όλην την Ευρώπη, από Μεσόγειο μέχρι Σκανδιναβία, χάρη σε σειρά παραγόντων, από τους προσκυνητές μέχρι τις Σταυροφορίες, και για τον λόγο αυτό συνενώνει ετερόκλητα ώς τότε στοιχεία, όπως η βυζαντινή ζωγραφική και η ρωμαϊκή γλυπτική. Ως εκ τούτου διαθέτουμε σήμερα απειράριθμα δείγματα της τέχνης αυτής στη Γηραιά Ήπειρο.

Στα χαρακτηριστικότερα δείγματα ρωμανικής τέχνης περιλαμβάνεται και η Βασιλική του Σαν Μινιάτο αλ Μόντε, του Αγίου Μινιάτου επί του Όρους, στη Φλωρεντία. Πολλοί την χαρακτηρίζουν ως το εξοχότερο δείγμα ρωμανικής αρχιτεκτονικής της Τοσκάνης.

Η απογευματινή μου ανάβαση από την πόλη στην κορυφή του Φλωρεντίνου Λόφου όπου βρίσκεται ο Άγιος Μινιάτος, ένα από τα υψηλότερα σημεία της Φλωρεντίας, δεν είναι δύσκολη. Από την Πλατεία Ντουόμο κατευθύνομαι προς το ποτάμι και περνώντας απέναντι από την Πόντε Άλε Γκράτσιε κατευθύνομαι προς τα βορειοανατολικά. Σε περίπου μισή ώρα φτάνω στην αγαπημένη εκκλησία του Μιχαήλ Άγγελου, μεσοτοιχία με ένα μοναστήρι Ολιβετανών, μοναχών του Τάγματος της Παναγίας του Όρους των Ελαιών. Από την πρόσοψη κιόλας γίνεται αμέσως αισθητή η ανάμνηση του κλασικού παρελθόντος της Ιταλίας. Αυτό το αντιπροσωπευτικό δείγμα της λεγόμενης "Πρωτοαναγέννησης" του 11ου και του 12ου αιώνα με το κομψό κλασικό ύφος του εξακολούθησε να επηρεάζει τους Φλωρεντινούς αρχιτέκτονες περίπου για τρεις αιώνες. Ο ναός συνδυάζει στοιχεία των αρχαίων ρωμαϊκών και βυζαντινών κτηρίων, τυπικό γνώρισμα της ρωμανικής αρχιτεκτονικής μαζί με τον όγκο, την ιδιαίτερη αισθητική, τους λεπτούς τοίχους και τις στρογγυλές καμάρες.


Το εσωτερικό της εκκλησίας

Το εσωτερικό του ναού του Αγίου Μινιάτου είναι υποβλητικό, ειδικά τώρα το απόγευμα που πέφτει ο ήλιος και μειώνεται το φως, χωρίς όμως να κρύβονται από τα βλέμματα των παραδόξως ελάχιστων επισκεπτών που βρισκόμαστε εδώ τα υπέροχα διακοσμητικά του στοιχεία. Κυριαρχούν γεωμετρικά σχήματα, όπως τετράγωνα και ρόμβοι στους τοίχους και κύκλοι στα μεταλλικά κιγκλιδώματα, αλλά και ζωόμορφες παραστάσεις όπως σκαλιστοί γρύπες. Λευκοί και μαύροι κορινθιακοί κίονες στηρίζουν ημικυκλικές αψίδες, ενώ τη διακόσμηση συμπληρώνουν μαρμάρινες σκάλες, επιτοίχια αγάλματα, στενόμακρα παράθυρα, εσωτερικά περιστύλια, βυζαντινοπρεπείς επιτοίχιες εικόνες μαζί με ανεικονικές παραστάσεις που θυμίζουν αραβουργήματα, καθολικά αγάλματα και όργανο. Επιβλητική με τους δύο κίονες και την υπερκείμενη αψίδα είναι η Cappella del Crocefisso, το Ιερό της Σταύρωσης, του 15ου αιώνα. Εξαιρετικό όμως είναι και το βυζαντινού ύφους μωσαϊκό του 1297 με τον Χριστό έχοντας τεταμένο το δεξί χέρι σε στάση ευλογίας, καθιστό ανάμεσα στην Παναγία και τον Άγιο Μινιάτο, ενώ ενδιαφέρουσα είναι και η κρύπτη που αποτελεί το παλαιότερο τμήμα της εκκλησίας.

Ο ναός πήρε το όνομά του από τον Άγιο Μινιάτο, έναν Αρμένιο ευγενή που υπηρέτησε στον ρωμαϊκό στρατό επί Δεκίου. Σε αρκετές εικόνες παριστάνεται αποκεφαλισμένος να κρατά το κεφάλι του και να κατευθύνεται στον Φλωρεντίνο Λόφο όπου έζησε ως αναχωρητής. Το πρώτο ιερό του Αγίου Μινιάτου υπήρχε πριν τον 8ο αιώνα, ενώ ο σημερινός ναός άρχισε να χτίζεται το 1013.

Ακριβώς δίπλα στον ναό βρίσκεται ένα μοναστήρι το οποίο ανήκε αρχικά στους Βενεδικτίνους, ακολούθως σε δύο υποδιαιρέσεις τους, πρώτα στο Κλουνιακό Τάγμα και μετά, το 1373, στους Ολιβετανούς, στους οποίους ανήκει σήμερα και οι οποίοι πωλούν δίπλα στην εκκλησία παγωτό, κρασί, λικέρ, βότανα και μέλι παραγωγής τους. Εδώ βρίσκεται και το Cimitero Delle Porte Sante, το Κοιμητήριο των Ιερών Θυρών, με ενδιαφέροντα δείγματα επιτύμβιας γλυπτικής.

Εξίσου συναρπαστική όμως είναι και η θέα της Φλωρεντίας από τον ναό. Παραδόξως, οι περισσότεροι παρακολουθούν από την Piazzale Michelangelo, λίγα μέτρα χαμηλότερα, η οποία είναι γεμάτη κόσμο. Αναμφίβολα εδώ είναι το καλύτερο σημείο για πανοραμική θέα της πρωτεύουσας της Τοσκάνης.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL