Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
13.4°C18.7°C
3 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.9°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 61%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C18.0°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
10 °C
9.9°C14.6°C
2 BF 76%
Για την οργάνωση και την εκλογική επίδοση
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Για την οργάνωση και την εκλογική επίδοση

Κώστας Ελευθερίου, Δρ Πολιτικής Επιστήμης

- Η οργανωτική ετοιμότητα σημαίνει την πίστη στη δύναμη της συλλογικότητας, σημαίνει την αντίληψη ότι από τον αρχηγό έως και το απλό μέλος καταμερίζεται πολιτική δουλειά που καθιστά τους «πάνω» και τους «κάτω» μετόχους της ίδιας διαδικασίας. Σημαίνει την έμπρακτη αμφισβήτηση των mainstream μεθόδων πολιτικής επικοινωνίας που επενδύουν στην εικόνα και λιγότερο στην ουσία. Σημαίνει την έγκαιρη αναγνώριση του αρνητικού συσχετισμού (και άρα λήψη μέτρων πρόληψης ή ελέγχου των αρνητικών επιδράσεων), σημαίνει τη συνολική και πολυ-πρισματική εικόνα του κοινωνικού συσχετισμού πέραν της θετικιστικής δημοσκοπικής αποτύπωσης. Σημαίνει την αριστερή μεθοδολογία πολιτικής δράσης που μπορεί να έχει εξακοντιστεί στη σφαίρα ενός ρομαντικού παρελθόντος, αλλά είναι αυτή που δημιούργησε την όποια δυναμική κυβερνητικής ανόδου. Σημαίνει την αδιάλειπτη μάχη ενάντια στον κυβερνητισμό και τις στρεβλώσεις του.

Η εκλογική επιτυχία ή αποτυχία συναρτάται με την οργανωτική ετοιμότητα ενός κόμματος. Αυτό είναι ένα κεντρικό ερώτημα στην Πολιτική Επιστήμη, καθώς κάθε απόπειρα αντιστοίχισης ανάμεσα στην οργάνωση και στην εκλογική απόδοση απαιτεί συνήθως και την προσφυγή σε άλλες μεταβλητές. Καταρχάς, η δυναμική του κομματικού ανταγωνισμού είναι δυνατόν να δημιουργήσει τάσεις που η όποια οργανωτική προετοιμασία να μην δύναται να διαχειριστεί, ή ακόμα περισσότερο η οργανωτική πεπατημένη που οριοθετεί την προετοιμασία ενός κόμματος να μην ανταποκρίνεται σε νέες προεκλογικές ανάγκες. Επίσης, η προεκλογική συγκυρία περιλαμβάνει το στοιχείο της ενδεχομενικότητας, γεγονός που πιθανόν να διασαλεύει τους όποιους σχεδιασμούς. Εν τέλει, ποιο μπορεί να είναι το περιεχόμενο μιας οργανωτικής προετοιμασίας σε ένα κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο ρευστό και μεταβαλλόμενο; Πώς μπορούμε να ‘μαστε σίγουροι ότι μια οποιαδήποτε κομματικο-οργανωτική διευθέτηση, η οποία εκ των πραγμάτων ρέπει σε έναν συντηρητισμό, μπορεί να προετοιμάσει τις κατάλληλες προσαρμογές που θα οδηγήσουν στις αναγκαίες αλλαγές; Το μόνο σίγουρο είναι το εξής: για ένα κόμμα της Αριστεράς η οργανωτική προετοιμασία είναι το μόνο όπλο που διαθέτει απέναντι στα κατεστημένα κόμματα, τα οποία εκ των πραγμάτων έχουν προνομιακή πρόσβαση στα ΜΜΕ και σε οικονομικούς πόρους.

Ο Μ. Ντιβερζέ κατανόησε, μεταξύ άλλων, το «κόμμα μαζών» -το οποίο στην αρχετυπική του μορφή είναι το εργατικό κόμμα- ως ένα μέσο εκλογικής κινητοποίησης το οποίο άλλαξε άρδην τις ορίζουσες του προεκλογικού ανταγωνισμού. Έως την περίοδο της εμφάνισης του κόμματος μαζών ο κυρίαρχος τύπος είναι αυτός του «κόμματος στελεχών», όπου «στελέχη» των τοπικών ελίτ (ευγενείς, επιχειρηματίες, ελεύθεροι επαγγελματίες) συγκροτούν εκλογικές επιτροπές, κυρίως κατά τις προεκλογικές περιόδους, για να υποστηρίξουν συγκεκριμένες υποψηφιότητες που ευθυγραμμίζονται με ένα κόμμα - κι όλα αυτά σε μια φάση περιορισμένου δικαιώματος ψήφου. Το κόμμα μαζών, από την άλλη πλευρά, είναι ένα κόμμα σε μόνιμη κινητοποίηση· ο προεκλογικός αγώνας, δηλαδή, είναι μία από τις πολλές δραστηριότητες που οφείλει να υλοποιήσει η κομματική οργάνωση, η οποία συνεχίζει με την ίδια ένταση τη δράση της και στις μεταξύ των εκλογών περιόδους. Το σε διαρκή κινητοποίηση πολιτικό κόμμα αναδεικνύεται σε δύναμη εκδημοκρατισμού και υποχρεώνει τους συντηρητικούς και τους φιλελεύθερους ανταγωνιστές του να ακολουθήσουν τον οργανωτικό του παράδειγμα για να έχουν εκλογική επιτυχία - ένα φαινόμενο που ο Ντιβερζέ ονόμασε «μόλυνση από τα αριστερά».

Στη μεταπολεμική περίοδο η επικράτηση της κρατικο-προνοιακής διευθέτησης, η μακρά περίοδος οικονομικής ευημερίας, η διεύρυνση του χώρου των μεσαίων στρωμάτων, και η άνοδος της τηλεόρασης ως βασικού μέσου μαζικής επικοινωνίας μεταβάλλουν τους όρους της εκλογικής κινητοποίησης. Οι προεκλογικές εκστρατείες επικεντρώνονται στην επικοινωνία του ηγέτη του κόμματος και λιγότερο στην εμπλοκή μελών και υποστηρικτών, αξιοποιούνται πολύ περισσότερο πρακτικές πολιτικού μάρκετινγκ, οι οποίες απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος των κομματικών πόρων, και παρατηρείται μεγαλύτερη προγραμματική σύγκλιση ανάμεσα στα κόμματα, με την αντιπαράθεση να μην είναι ιδεολογική, αλλά κυρίως ανάμεσα σε διακριτά διαχειριστικά πρότυπα. Ο Ότο Κιρχάιμερ αναλύοντας το φαινόμενο μίλησε για την άνοδο του «πολυσυλλεκτικού κόμματος» το οποίο παράγει περισσότερο περιεκτικά πολιτικά αφηγήματα, για να συνενώσει όσο γίνεται περισσότερες κοινωνικές ομάδες. Ο Λίον Επστάιν, από την πλευρά του, μιλά για μια «μόλυνση από τα δεξιά» στα κόμματα μαζών, τα οποία χάνουν τις μαζικές βάσεις μελών, την ιδεολογική τους συνοχή και συνέπεια, και βασίζονται όλο και περισσότερο για την επικοινωνία με την κοινωνία στα ΜΜΕ. Πρακτικά, από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και έπειτα, το οργανωμένο κόμμα λογίζεται ως μια δευτερεύουσα μεταβλητή για τον εκλογικό ανταγωνισμό, αφού αφενός επικρατούν λογικές μιας αδιαμεσολάβητης απεύθυνσης του κομματικού ηγέτη προς το αδιαφοροποίητο σύνολο των ψηφοφόρων του κόμματος (προεδροποίηση της κομματικής οργάνωσης) και αφετέρου το ίδιο το κόμμα βασίζει τη λειτουργία του σχεδόν αποκλειστικά στην κρατική χρηματοδότηση, η οποία διοχετεύεται σε καμπάνιες που οργανώνονται κατά κύριο λόγο από ιδιωτικές εταιρίες πολιτικού μάρκετινγκ (αμερικανοποίηση της πολιτικής επικοινωνίας). Αυτή η εξέλιξη της ανόδου του λεγόμενου «κόμματος του καρτέλ», έχει συγκεκριμένες συνέπειες για τη δημοκρατία, τόσο στο επίπεδο της λογοδοσίας των πολιτικών ελίτ όσο και στο επίπεδο της ποιότητας της δημοκρατικής συμμετοχής.

Ποια είναι η θέση της Αριστεράς μέσα σε αυτό το πλαίσιο; Καταρχάς τα κόμματα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, όντας μέρος των ευρωπαϊκών κομματικών συστημάτων, δεν κινούνται πέραν της εν γένει τάσης της κρατικοποίησης / καρτελοποίησης, αλλά αντίθετα ενσωματώνουν με έναν αντιφατικό τρόπο πολλές από αυτές τις μεταβολές. Γι’ αυτό το λόγο, στο ελληνικό κομματικό σύστημα, από το 2000 και μετά, τα κόμματα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς καταρτίζουν στρατηγικές «επιστροφής στην κοινωνία», με την έννοια ότι προσπαθούν είτε διαμέσου των κοινωνικών κινημάτων (ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ) είτε διαμέσου του συνδικαλιστικού κινήματος (ΚΚΕ) να επανεπιβεβαιώσουν τους δεσμούς τους με την κοινωνία. Γι’ αυτό το λόγο, επίσης, και στις προεκλογικές καμπάνιες δινόταν έμφαση στην προεκλογική δουλειά της οργανωμένης βάσης και αξιοποιούνταν ενίοτε η δημιουργικότητα και η ευρηματικότητα ακτιβιστών και μελών (ένα καλό παράδειγμα είναι η καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ για τις εκλογές του 2012 που ήταν αρκετά πρωτοπόρα στη χρήση των social media). Αυτή η ημι-επαγγελματική προσέγγιση της προεκλογικής κινητοποίησης υποδείκνυε ότι η οργάνωση, με όλες τις παθογένειες που μπορεί να φέρει, εξακολουθούσε να θεωρείται καθοριστικός προεκλογικός πόρος.

Υπ’ αυτήν την έννοια, η οργανωτική ετοιμότητα, πέραν από τις όποιες εμπειρικού τύπου διχογνωμίες τη συνοδεύουν (τι θα μπορούσε να γίνει καλύτερα ή διαφορετικά), συνιστά επί της ουσίας και ένα αριστερό κανονιστικό πρόταγμα. Σημαίνει την πίστη στη δύναμη της συλλογικότητας, σημαίνει την αντίληψη ότι από τον αρχηγό έως και το απλό μέλος καταμερίζεται πολιτική δουλειά που καθιστά τους «πάνω» και τους «κάτω» μετόχους της ίδιας διαδικασίας. Σημαίνει την έμπρακτη αμφισβήτηση των mainstream μεθόδων πολιτικής επικοινωνίας που επενδύουν στην εικόνα και λιγότερο στην ουσία. Σημαίνει την επαγρύπνηση και εγρήγορση του κόμματος και των ανθρώπων, του είτε αυτό βρίσκεται στην κυβέρνηση είτε στην αντιπολίτευση είτε σε προεκλογική περίοδο. Σημαίνει την έγκαιρη αναγνώριση του αρνητικού συσχετισμού (και άρα λήψη μέτρων πρόληψης ή ελέγχου των αρνητικών επιδράσεων), σημαίνει τη συνολική και πολυ-πρισματική εικόνα του κοινωνικού συσχετισμού πέραν της θετικιστικής δημοσκοπικής αποτύπωσης. Σημαίνει την καλλιέργεια μιας εύλογης αισιοδοξίας στη δράση με την έννοια ότι είναι πολλοί που αγωνίζονται εντός μιας συγκροτημένης συλλογικότητας για την επίτευξη ενός σκοπού. Σημαίνει την αριστερή μεθοδολογία πολιτικής δράσης που μπορεί να έχει εξακοντιστεί στη σφαίρα ενός ρομαντικού παρελθόντος, αλλά είναι αυτή που δημιούργησε την όποια δυναμική κυβερνητικής ανόδου. Σημαίνει την αδιάλειπτη μάχη ενάντια στον κυβερνητισμό και τις στρεβλώσεις του. Διότι ένα κόμμα μπορεί να κερδίσει τις εκλογές, αλλά να έχει ηττηθεί πολιτικά. Ή μπορεί να χάσει τις εκλογές με το σωστό τρόπο (και άρα να έχει επόμενη μέρα) ή να τις χάσει με το λάθος τρόπο (και άρα να οδηγηθεί σε παρακμή ή σε μετάλλαξη).

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL