Ήταν η χρεοκοπία του 2009 η μεγαλύτερη καταστροφή που υπέστη η χώρα από τη μεταπολίτευση και μετά;
Αναμφισβήτητα, θα απαντούσε η μεγάλη πλειοψηφία και θα υπερθεμάτιζε για την αναπάντεχη προσωπική κατ' αρχάς υποχώρηση: περιουσίες, μισθοί, συντάξεις, δουλειές, καθημερινότητα και κανονικότητα κάηκαν σε χρόνο dt στην υψικάμινο του νεοφιλελευθερισμού.
Υπάρχει ωστόσο συμπληρωματικά -και καθόλου αντιθετικά- σε αυτή την πλειοψηφική ετυμηγορία μια πιο σύνθετη προσέγγιση: την επεσήμαναν εγκαίρως όσοι διέκριναν την επί δεκαετίες ατέρμονη εκπτωτική διαδικασία, πολιτισμική και με την έννοια αυτή βαθύτατα πολιτική, που "ήρθε κι έδεσε" με την οικονομική καταβαράθρωση των πολλών.
Γιατί η πολιτική καταβαράθρωση που υπέστησαν τα δύο επικυρίαρχα κόμμματα που πρώτα συνδιαμόρφωσαν και μετά ταυτίστηκαν με την κρίση, πρώτα το 2012 και μετά το 2015, ανέδειξε κυρίως την πρώτη προσέγγιση, αφήνοντας στο ημίφως τη δεύτερη. Κάτι σαν "να πέσει ο πυρετός και βλέπουμε"...
Όπως όμως συμβαίνει και με τις απλές εποχιακές ιώσεις, οι χειρότερες ώρες είναι όταν κρατάνε ακόμα τα δέκατα. Νιώθοντας τη σωματική διάλυση και τη διανοητική αδυναμία, δεν αντιλαμβάνεσαι τις προτεραιότητες, δεν μπορείς να ιεραρχήσεις ανάγκες, πόσο μάλλον να ξαναδείς τη διαδρομή, να φέρεις στη μνήμη το έργο από την αρχή έως το τέλος.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι επιλογές δυσκολεύουν, αλλά έτσι ήταν πάντα τα πράγματα. Επίμονα, προκλητικά και κυρίως αδυσώπητα:
Με τη συνταγματική αναθεώρηση, τον εκσυγχρονισμένο Ποινικό Κώδικα, τα δικαιώματα, το δασολόγιο, την αδειοδότηση των καναλιών, την αποποινικοποίηση, την πρόσβαση στα ΑΕΙ, την εργασία με κανόνες; Ή με ένα πισωγύρισμα, μια τσουλήθρα επαναφοράς στο θεσμικό χάος;
Με την Αριστερά, που προσπαθεί να εκσυγχρονίσει το αστικό κράτος όσο δεν προσπάθησε κανείς μέχρι τώρα, ή με τους "κράχτες στα σκυλάδικα" της επιστροφής σε ένα κράτος - λάφυρο;
Με τη συλλογική προσπάθεια, ιεραρχώντας τις κοινές ανάγκες και μια στάλα όραμα, ή "τους ζυγούς λύσατε" ο καθένας πάλι κατά μόνας, αναζητώντας άκρες επιβίωσης και "ευζωίας" στο πουθενά; Εν τέλει με τους διπλανούς σου, τους καθημερινούς ανθρώπους, ή με τους καλογυαλισμένους "κολλητούς";
Όσο πυκνώνει ο πολιτικός χρόνος, ας κρατήσουμε τα κανονικά ερωτήματα, συνδιαμορφώνοντας τις απαντήσεις που είναι σύνθετες και όχι δεδομένες.
