Του Ζαχαρία Βαμβακούση*
- To EyeHarp είναι ένα ψηφιακό μουσικό όργανο (ή μουσική διεπαφή, αν προτιμάτε) που δίνει την δυνατότητα σε ανθρώπους με αναπηρίες να παίζουν μουσική με κινήσεις των ματιών ή του κεφαλιού. Ο χρήστης παίζει μουσική κοιτώντας σε διαφορετικά σημεία στην οθόνη ενός υπολογιστή.
Τι είναι το Eyeharp
To EyeHarp είναι ένα ψηφιακό μουσικό όργανο (ή μουσική διεπαφή, αν προτιμάτε) που δίνει την δυνατότητα σε ανθρώπους με αναπηρίες να παίζουν μουσική με κινήσεις των ματιών ή του κεφαλιού. Ο χρήστης παίζει μουσική κοιτώντας σε διαφορετικά σημεία στην οθόνη ενός υπολογιστή.
Πως ξεκίνησε η ιδέα και που βρισκόμαστε τώρα
Η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου αποφέρει πολλά οφέλη, μεταξύ των οποίων είναι η βελτίωση της μνήμης, της συγκέντρωσης, της κοινωνικότητας, της αυτοπεποίθησης. Οι άνθρωποι με σοβαρές κινητικές αναπηρίες δεν έχουν πρόσβαση στην εκμάθηση συμβατικών μουσικών οργάνων. Το EyeHarp προσφέρει την δυνατότητα σε ανθρώπους με τετραπληγία να μάθουν να παίζουν μουσική.
Ίσως το γεγονός που γέννησε την ιδέα για την δημιουργία του EyeHarp να ήταν ένα ατύχημα με μηχανή ενός φίλου, με τον οποίο παίζαμε μαζί μουσική. Γνώριζα το πόσο σημαντική είναι η μουσική για εκείνον. Τις πρώτες μέρες μετά το ατύχημα δεν ήταν ξεκάθαρο αν θα κουνήσει τα χέρια του. Ευτυχώς σήμερα συνεχίζει να ζει παίζοντας κρητική λύρα στη Ρόδο. Δύο χρόνια αργότερα, όταν αποφάσιζα ποιο θα ήταν το θέμα της μεταπτυχιακής μου εργασίας, γεννήθηκε η πρώτη έκδοση του EyeHarp, το Μάρτη του 2011. Από τότε συνεχίζει να βελτιώνεται και να αναπτύσσεται. Αυτή την στιγμή υπολογίζουμε πως έχει περίπου 500 χρήστες σε όλο τον κόσμο. To EyeHarp είναι το μοναδικό μουσικό όργανο που επιτρέπει να παίζει κάποιος μελωδίες με τα μάτια.
Χρήστες του EyeHarp ανά τον κόσμο
Οι τελικοί χρήστες του EyeHarp χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: μαθητές και μουσικούς. Οι χρήστες είναι κυρίως παιδιά με κινητικές αναπηρίες, που συνήθως οφείλονται σε εγκεφαλική παράλυση. Όσον αφορά στους μουσικούς, πρόκειται για άτομα που κάποια στιγμή στη ζωή τους έχασαν τη δυνατότητα να παίζουν μουσική, εξαιτίας της εμφάνισης κινητικής αναπηρίας στα χέρια. Συνήθεις αιτίες αναπηρίας είναι ασθένειες του νευρικού συστήματος, ατυχήματα στην σπονδυλική στήλη ή εγκεφαλικά επεισόδια.
Στη Βαρκελώνη, όπου και ζω τα τελευταία 8 χρόνια, παραδίδω μαθήματα μουσικής με το EyeHarp σε 7 μαθητές. Ανά διαστήματα οργανώνουμε συναυλίες όπου συμμετέχουν όλοι οι μαθητές, μαζί με επαγγελματίες μουσικούς ή μαθητές μουσικής χωρίς αναπηρίες. Ο αριθμός των μαθητών μας αυξάνεται γρήγορα στην περιοχή της Βαρκελώνης τους τελευταίους μήνες. Σε αυτό βοήθησαν οι συναυλίες των αρχικών χρηστών του EyeHarp.
Τρεις αξιοσημείωτες περιπτώσεις χρηστών του είναι ο Ζοέλ Μπουένο (Βαρκελώνη), ο Άλπερ Καγιά (Σμύρνη) και ο Στέλιος Πισής (Λεμεσός). Και οι τρεις βοήθησαν στο να περάσουμε το μήνυμα πως το να παίζει κάποιος μουσική με κινήσεις των ματιών ή του κεφαλιού σε υψηλό επίπεδο είναι εφικτό. Ο Ζοέλ έδειξε πως ένα παιδί με εγκεφαλική παράλυση μπορεί να μάθει να παίζει μουσική με το EyeHarp από το μηδέν. Ο Άλπερ και ο Στέλιος πως ένας μουσικός που κάποια στιγμή αποκτά αναπηρία μπορεί γρήγορα να μάθει να παίζει μουσική σε υψηλό επίπεδο με κινήσεις του κεφαλιού ή των ματιών.
Ο Άλπερ Καγιά είναι μουσικός και οφθαλμίατρος από τη Σμύρνη, που πάσχει από αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση, μία ασθένεια που προκαλεί σταδιακή παράλυση όλων των μυών. Τα τελευταία 15 χρόνια δεν μπορεί να κουνήσει τα χέρια του, και χειρίζεται τον υπολογιστή με κινήσεις του κεφαλιού. Ανακάλυψε το EyeHarp πριν 2 χρόνια. To EyeHarp του έδωσε την δυνατότητα να μπορεί να παίξει πάλι μουσική. Πλέον παίζει σε πολύ υψηλό επίπεδο. Επικεντρώνεται σε ρεπερτόριο κλασικής μουσικής. Ήδη έχει κάνει 2 συναυλίες με συνοδεία πιάνου, των οποίων τα έσοδα διατίθενται για την οικονομική ενίσχυση του οργανισμού αμυοτροφικής πλευρικής σκλήρυνσης στην Τουρκία. Στην ιστοσελίδα του EyeHarp υπάρχουν βίντεο αποσπάσματα της συναυλίας. Ο Άλπερ ετοιμάζει την έκδοση ενός cd όπου θα παίζει μουσική με το EyeHarp.
Ο Ζοέλ Μπουένο είναι ο πρώτος μαθητής του EyeHarp. Είναι 11 χρονών και γεννήθηκε με εγκεφαλική παράλυση, κάτι που προκαλεί σπαστική τετραπληγία. Ξεκίνησα να του παραδίδω μαθήματα μουσικής με το EyeHarp πριν 2 χρόνια στο δημοτικό ωδείο της γειτονιάς τους. Έχει ήδη συμμετάσχει σε 5 συναυλίες στις οποίες τον συνόδεψαν είτε τα 2 αδέλφια του, που μαθαίνουν μουσική στο ίδιο ωδείο, είτε επαγγελματίες μουσικοί. Η τελευταία συναυλία ήταν στο Gran Teatro de Liceu, που είναι το αντίστοιχο Μέγαρο Μουσικής της Βαρκελώνης. Αυτές οι συναυλίες έχουν τραβήξει την προσοχή των ΜΜΕ, καθώς και εκπαιδευτικών κέντρων για ανθρώπους με αναπηρίες στην περιοχή της Βαρκελώνης και της Ισπανίας.
Ο Στέλιος Πισής είναι ένας καταξιωμένος μουσικός συνθέτης από την Λεμεσό της Κύπρου που πάσχει από μυϊκή δυστροφία. Έχουν κυκλοφορήσει 5 άλμπουμ με τη μουσική του. Χειρίζεται τον υπολογιστή με κινήσεις των ματιών. Μέσω του υπολογιστή συνθέτει και μουσική. Τα τελευταία 20 περίπου χρόνια δεν μπορούσε να παίξει κάποιο μουσικό όργανο, μέχρι που ανακάλυψε το EyeHarp, το καλοκαίρι του 2018. Από τότε έχει αρχίσει και πάλι να παίζει μουσική με κινήσεις των ματιών, κάτι που τον βοηθάει και στο συνθετικό του έργο.
Στην ιστοσελίδα theeyeharp.org υπάρχουν διαθέσιμα βίντεο χρηστών του EyeHarp, συμπεριλαμβανομένων βίντεο από συναυλίες.
Προκλήσεις για το μέλλον
Μέχρι τώρα το EyeHarp είναι ένα λογισμικό ανοιχτού κώδικα που διατίθεται δωρεάν. Αυτή τη στιγμή αναπτύσσουμε ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, στο οποίο οι νέοι χρήστες θα μαθαίνουν να παίζουν μουσική με τις κινήσεις των ματιών ή του κεφαλιού. Τα επιπλέον χαρακτηριστικά του EyeHarp θα συμπεριλαμβάνονται στη μελλοντική εμπορική εκδοχή του. Για να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις των χρηστών του, μια ομάδα ανθρώπων θα πρέπει να αφιερωθεί πλήρως στην περαιτέρω ανάπτυξή του και στην παροχή τεχνικής υποστήριξης. Γι αυτόν τον λόγο βρισκόμαστε λίγο πριν την σύσταση μιας επιχείρησης κοινής ωφέλειας.
Το να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε την τεχνολογία του EyeHarp στα πλαίσια ενός βιώσιμου οικονομικού μοντέλου είναι η βασική πρόκληση για τα επόμενα χρόνια. Σκοπός μας είναι στο μέλλον όλοι οι άνθρωποι με αναπηρίες να έχουν πρόσβαση στην εκμάθηση μουσικής. Θέλουμε να δούμε το EyeHarp σε ωδεία μουσικής σε όλο τον κόσμο, και μουσικούς με αναπηρίες που παίζουν το EyeHarp να συμμετέχουν σε μουσικά συγκροτήματα και να δίνουν συναυλίες.
* Απόφοιτος μεταπτυχιακών σπουδών Μουσικής Πληροφορικής στο πανεπιστήμιο Pompeu Fabra στην Βαρκελώνη, όπου και ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα Ψηφιακά μουσικά όργανα για ανθρώπους με κινητικές αναπηρίες
