Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
15.8°C19.3°C
1 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
16 °C
11.6°C19.0°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
12.0°C15.9°C
2 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
16.8°C19.7°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.9°C15.7°C
0 BF 82%
Η ψήφος των μεταναστών στις αυτοδιοικητικές εκλογές μέσα από τη Συνταγματική Αναθεώρηση
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η ψήφος των μεταναστών στις αυτοδιοικητικές εκλογές μέσα από τη Συνταγματική Αναθεώρηση

Σωτηρία Χήρα*

- Η πολιτικοποίηση μπορεί να αποτελέσει ένα από τα πιο δυναμικά μέσα ένταξης. Το δικαίωμα να έχει κάποιος λόγο στην εκλογή των τοπικών αρχών τον κινητοποιεί να ενδιαφερθεί περισσότερο για τον τόπο στον οποίο διαμένει και τον καθιστά υπεύθυνο μέλος της κοινότητας.

Στο σύνολό τους, οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για τη Συνταγματική Αναθεώρηση επιδιώκουν να αποτυπώσουν ιδέες για ένα Σύνταγμα δημοκρατικό και σύγχρονο, με προοδευτικό και κοινωνικό πρόσημο· για ένα Σύνταγμα που ενισχύει τα δικαιώματα, την ισότητα και τη συμμετοχή. Ανάμεσα στα σημαντικά επίδικα που έθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ συγκαταλέγεται και το εκλογικό δικαίωμα των αλλοδαπών στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Το δικαίωμα, δηλαδή, να εκλέγουν και να εκλέγονται στους Ο.Τ.Α. - εκτός από πολίτες κρατών μελών της Ε.Ε. που ήδη κατέχουν το δικαίωμα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία - και πολίτες τρίτων χωρών. Αυτό που με απλά λόγια ονομάζουμε ως «ψήφο των μεταναστών». Ο δημόσιος διάλογος έχει ήδη ξεκινήσει. Είναι αναγκαίο, λοιπόν, να εξηγήσουμε από πολιτική και νομική σκοπιά τη σημασία της πρότασης αυτής.

Γιατί είναι σημαντικό οι μετανάστες να συμμετέχουν στις αυτοδιοικητικές εκλογές;

Η μεταναστευτική πολιτική της χώρας μας στόχο έχει να περάσει πλέον από την έκτακτη φάση της υποδοχής και της φιλοξενίας των αιτούντων άσυλο στη φάση της κοινωνικής ένταξης του συνόλου του προσφυγικού και μεταναστευτικού πληθυσμού. Το μεγάλο μας στοίχημα για την επόμενη περίοδο, λοιπόν, είναι ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ένταξης.

Σήμερα, υπάρχουν πολλοί συνάνθρωποί μας, που ζουν εδώ και χρόνια σε πόλεις και χωριά ανά την Ελλάδα, εργάζονται, σπουδάζουν, έχουν φτιάξει οικογένειες, πληρώνουν φόρους και δημοτικά τέλη, κατέχουν όλα τα νομιμοποιητικά τους έγγραφα, συμμετέχουν ενεργά σε κάθε κοινωνική δραστηριότητα. Κι όμως, παρ' όλη την ουσιαστική τους σύνδεση με την τοπική κοινωνία, δεν έχουν το δικαίωμα συναπόφασης για τη διοίκηση της πόλης, στην οποία κατοικούν.

Αλήθεια, πώς θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για πολιτικές ένταξης μεταναστών και προσφύγων, εάν τους αποκλείουμε από τα κοινά; Θέλουμε κατοίκους πρώτης και δεύτερης κατηγορίας; Όχι. Η πολιτικοποίηση μπορεί να αποτελέσει ένα από τα πιο δυναμικά μέσα ένταξης. Το δικαίωμα να έχει κάποιος λόγο στην εκλογή των τοπικών αρχών τον κινητοποιεί να ενδιαφερθεί περισσότερο για τον τόπο στον οποίο διαμένει και τον καθιστά υπεύθυνο μέλος της κοινότητας.

Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνονται και από την εμπειρία πολλών ευρωπαϊκών κρατών, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Ιρλανδία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Δανία, τη Σουηδία, τη Νορβηγία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, που εδώ και χρόνια έχουν προβλέψει το δικαίωμα αυτό.

Η συμμετοχή στις αυτοδιοικητικές εκλογές παραμένει, άλλωστε, ένα από τα κύρια αιτήματα των μεταναστευτικών κοινοτήτων στη χώρα μας. Περιλαμβάνεται, επίσης, στους πυλώνες που εισάγει η Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη. Τώρα, λοιπόν, μέσα από τη διαδικασία της Συνταγματικής Αναθεώρησης, είναι η πιο κατάλληλη ώρα, για να ανοίξουμε το δρόμο, ώστε κάποια στιγμή στο μέλλον να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις και να αποκτήσουν οι μετανάστες φωνή στην τοπική κοινωνία.

Γιατί είναι σημαντική η ρητή αναφορά του εκλογικού δικαιώματος στο Σύνταγμα;

Το άρθρο 102 παρ. 2 του Συντάγματος, όπως ισχύει, ορίζει τα εξής για τις εκλογές των ΟΤΑ: «οι αρχές τους εκλέγονται με καθολική και μυστική ψηφοφορία, όπως ο νόμος ορίζει». Με μια πρώτη ματιά θα παρατηρούσε κανείς ότι το Σύνταγμα δεν θέτει κάποιο εμπόδιο στη συμμετοχή των αλλοδαπών στην εκλογική διαδικασία. Για να κατανοήσουμε, όμως, την κρισιμότητα που έχει μια ρητή προσθήκη στο συγκεκριμένο άρθρο, είναι απαραίτητη η παρακάτω αναδρομή.

Το εκλογικό δικαίωμα των μεταναστών δεν μας απασχολεί σήμερα για πρώτη φορά. Με τον ν.3838/2010, το γνωστό και ως Νόμο Ραγκούση, προβλέφθηκε η συμμετοχή αλλοδαπών στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης α' βαθμού υπό μια σειρά προϋποθέσεων. Οι διατάξεις του, όμως, πρόλαβαν να εφαρμοστούν μόνο μια φορά, στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010. Στη συνέχεια, κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές με την απόφαση 460/2013 του ΣτΕ και καταργήθηκαν με τροπολογία στις αρχές του 2014.

Αξίζει σε αυτό το σημείο να σταθούμε στο σκεπτικό της Ολομέλειας του ΣτΕ. Η πλειοψηφία, χρησιμοποιώντας άλλες διατάξεις του Συντάγματος, ερμήνευσε ότι «ο Λαός που συναποφασίζει και συμμετέχει» είναι οι Έλληνες πολίτες. Συνέδεσε την «καθολική και μυστική ψηφοφορία» του άρθρου 102 με την «καθολική και μυστική ψηφοφορία από πολίτες που έχουν εκλογικό δικαίωμα» του άρθρου 51, που προβλέπει τα σχετικά με την εκλογή των βουλευτών.

Όμως, στη συγκεκριμένη απόφαση υπήρξε και ισχυρή μειοψηφία. Δύο αντιπρόεδροι και δεκατρείς σύμβουλοι διατύπωσαν την άποψη ότι η διάταξη του άρθρου 102 παρ. 2 όχι μόνο δεν αποκλείει τη συμμετοχή των αλλοδαπών, αλλά ίσα - ίσα την περιλαμβάνει. Στοιχειοθέτησαν το επιχείρημά τους κάνοντας αναφορά στη βούληση του αναθεωρητικού νομοθέτη του 2001, ο οποίος προσέθεσε τη φράση «όπως ο νόμος ορίζει», ακριβώς για να συμπεριλάβει μεταξύ άλλων και αυτή τη δυνατότητα. Για να τεκμηριώσουν μάλιστα τη θέση τους παρέθεσαν και αποσπάσματα των πρακτικών της Βουλής από την τότε αναθεωρητική διαδικασία.

Επομένως, είναι προφανές ότι, με την ιδιαίτερα συντηρητική στάση -για ακόμη μια φορά- της πλειοψηφίας του ΣτΕ και μια τέτοια απόφαση, η ρητή αναφορά του εκλογικού δικαιώματος των αλλοδαπών στο Σύνταγμα είναι μονόδρομος. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι ένας νέος αντίστοιχος νόμος στο μέλλον δεν θα καταπέσει ως αντισυνταγματικός.

Το προηγούμενο διάστημα, κατά τη συζήτηση στην Επιτροπή Συνταγματικής Αναθεώρησης, ο ΣΥΡΙΖΑ πρότεινε για τις εκλογές στους ΟΤΑ καθιέρωση της απλής αναλογικής, λαϊκά δημοψηφίσματα και συνελεύσεις, δυνατότητα εκλογικού δικαιώματος στους αλλοδαπούς με μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα. Πριν από περίπου ένα μήνα, στην πρώτη ψηφοφορία στην Ολομέλεια, η πρόταση αυτή υπερψηφίστηκε με 168 ψήφους. Εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ και ορισμένους ανεξάρτητους βουλευτές, τη στήριξε και το ΚΚΕ. Σε λίγες ημέρες, έρχεται η δεύτερη ψηφοφορία, η οποία όπως φαίνεται, θα επικυρώσει την είσοδο της πρότασης στην επόμενη Βουλή, η οποία φέρει και την ευθύνη της τελικής απόφασης για τη Συνταγματική Αναθεώρηση.

Με αυτά τα δεδομένα, στο στάδιο εκείνο θα χρειαστεί η αυξημένη πλειοψηφία των 180 βουλευτών. Προκειμένου να επιτευχθεί μια ευρεία συναίνεση, οι βουλευτές από τις λοιπές προοδευτικές δημοκρατικές δυνάμεις θα πρέπει τότε να αναμετρηθούν με την ιστορική τους ευθύνη: να θυμηθούν ότι κάποτε στήριξαν συνταγματικά και νομοθετικά την πρωτοβουλία για την ψήφο των μεταναστών και να υπερψηφίσουν την τροποποίηση της διάταξης. Τέλος, όλοι και όλες εμείς έχουμε την υποχρέωση να αναδείξουμε μια τέτοια προσπάθεια. Για να αποδείξουμε ότι η χώρα μας σέβεται όλους τους ανθρώπους της. Για να προχωρήσουμε το ζήτημα της ένταξης ένα βήμα παρακάτω.

* Μέλος του Τμήματος Μεταναστευτικής και Προσφυγικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ, Νομικός

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL