Αναλυτικά, η ομιλία της Αννέτας Καββαδία
«Επαναλαμβάνεται, άραγε, η Ιστορία; Ίσως σωστότερο είναι να πούμε ότι η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, γιατί δεν είναι στατική. Ένα ιστορικό γεγονός, ή μια ολόκληρη περίοδος δεν είναι κάτι που συνέβη σε κάποιο σημείο στο παρελθόν και από εκεί και πέρα γίνεται αντικείμενο ιστορικής έρευνας σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Η Ιστορία, ιδίως η Ευρωπαϊκή Ιστορία του 20ου αιώνα, οργανικό κομμάτι της οποίας είναι η Ελληνική, μπορεί να ειδωθεί ως ένας ζωντανός οργανισμός. Είναι δυναμική, κινείται, εξελίσσεται. Είναι εδώ, σήμερα, μαζί μας. Δεν μας διδάσκει μόνο τι συνέβη, μας εξηγεί τι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή. Και, αν την ακούσουμε με προσοχή και την ερμηνεύσουμε σωστά, μπορεί να μας προϊδεάσει -ίσως και να μας προειδοποιήσει- για το τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον.
Όχι, δεν ζούμε έναν νέο Ευρωπαϊκό Μεσοπόλεμο και ο κίνδυνος που έχουμε απέναντί μας δεν είναι η ανάδυση φασιστικών και ναζιστικών Μεγάλων Δυνάμεων στην Ευρώπη. Αυτό που έχουμε, όμως, απέναντί μας είναι ο φασισμός και ο ναζισμός, στη νέα, μεταλλαγμένη τους μορφή. Αυτή η μορφή, ωστόσο, δεν είναι λιγότερο αποκρουστική ή λιγότερο επικίνδυνη. Ούτε είναι μικρότερος ο κίνδυνος για τη δημοκρατία.
Τι μπορούμε, λοιπόν, να διδαχθούμε από την Ευρωπαϊκή Ιστορία, κυρίως από τη σκοτεινή περίοδο του φασισμού και του ναζισμού; Πρώτον, ότι ο εξτρεμισμός, ο εθνικισμός, ο ρατσισμός και ο φασισμός είναι τέρατα που τρέφονται από την ανθρώπινη δυστυχία, από την κοινωνική αποσάθρωση, από την ανισότητα, την αδικία, τη φτώχεια. Δεύτερον, ότι η ειρήνη, δημοκρατία, το κράτος δικαίου και οι δύο μεγάλες ευρωπαϊκές μεταπολεμικές κατακτήσεις, το κράτος πρόνοιας και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι δεδομένες, αλλά απαιτούν συνεχή εγρήγορση για την θωράκισή τους έναντι εκείνων που τις επιβουλεύονται. Τρίτον, ότι οι συστημικές δυνάμεις του Κεφαλαίου, οικονομικές και πολιτικές, δεν θα διστάσουν να εργαλειοποιήσουν τον φασισμό, για να εκτρέψουν τη λαϊκή οργή σε ατραπούς που είναι ακίνδυνες για τα δικά τους συμφέροντα, ενώ δεν έχουν κανένα πρόβλημα να συμμαχήσουν με τον φασισμό εναντίον του κοινού εχθρού: της Αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων. Αυτό είναι, άλλωστε, κάτι που εύκολα παρατηρείται πλέον στην ευρωπαϊκή -και την ελληνική- πολιτική σκηνή. Ο νεοφιλελευθερισμός αποβάλλει το επίπλαστο προσωπείο του πολιτικού φιλελευθερισμού, προσαρμοζόμενος με χαρακτηριστική ευκολία σε μια συμμαχία ή ακόμα και συγχώνευση με την ακροδεξιά.
Φτάνοντας στο δια ταύτα, στο ποια είναι η απάντηση.. Αναμφίβολα, ένα πλατύ μέτωπο ευρωπαϊκής δημοκρατικής άμυνας, του οποίου ηγετική δύναμη, κεντρικός άξονας και βασικός πυλώνας δεν μπορεί παρά να είναι η Αριστερά. Μια Αριστερά που πρέπει να αφουγκραστεί τα προβλήματα των σύγχρονων ευρωπαϊκών κοινωνιών και να δώσει απαντήσεις, λύσεις, διεξόδους, ελπίδα. Να πείσει ότι η απάντηση είναι η δημοκρατία και η αλληλεγγύη, όχι οι εθνικιστικές περιχαρακώσεις και η μισαλλοδοξία. Αυτή είναι η μεγάλη ευθύνη της.
Ο Μαρκ Μαζάουερ, ένας από πιο ενδιαφέροντες σύγχρονους ιστορικούς, έχει χαρακτηρίσει την Ευρώπη του 20ου αιώνα ως «Σκοτεινή Ήπειρο». Η άνοδος του φασισμού και του ναζισμού διευκολύνθηκε, αν δεν ενθαρρύνθηκε, από τις αστικές δυνάμεις της Ευρώπης του Μεσοπολέμου, ως ανάχωμα στον «Κόκκινο Κίνδυνο». Το αποτέλεσμα ήταν ο πιο πολύνεκρος πόλεμος στης Ιστορία της Ανθρωπότητας, μια Ευρώπη ολότελα ισοπεδωμένη που στην πραγματικότητα δεν επανήλθε ποτέ στην προηγούμενη αίγλη και ισχύ της και, φυσικά, το μεγαλύτερο, σχεδόν μεταφυσικών διαστάσεων, Έγκλημα κατά της Ανθρωπότητας: το Ολοκαύτωμα. Πάνω στα καπνισμένα ερείπια μιας ολόκληρης ηπείρου χτίστηκαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, με πρώτο το Συμβούλιο της Ευρώπης το 1949. Ο σκοπός της ύπαρξής τους: ποτέ ξανά πόλεμος, ποτέ ξανά φασισμός, τέλος στους ευρωπαϊκούς εθνικισμούς. Ας μην επαναλάβει, λοιπόν, η Ευρώπη σήμερα το ίδιο τραγικό λάθος. Ας απορρίψει οριστικά και αμετάκλητα ανιστόρητες και επικίνδυνες θεωρίες περί των δύο άκρων που απλώς ενισχύουν το ένα και μοναδικό άκρο: την ακροδεξιά. Το δίλημμα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη στις μέρες μας δεν είναι πρόοδος ή συντήρηση: είναι δημοκρατία ή φασισμός».
