Του Πάνου Τριγάζη*
H διχόνοια που κρατάει
ένα σκήπτρο η δολερή
καθενός χαμογελάει
πάρ' το λέγοντας και εσύ
Διονύσιος Σολωμός
Ύμνος εις την Ελευθερία
Σε κρίσιμες καμπές της νεότερης Ιστορίας του, ο ελληνικός λαός έζησε πολλά δεινά λόγω εθνικού διχασμού. Ακόμα και η Επανάσταση του 1821 για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού κινδύνευσε να χαθεί εξαιτίας του προβλήματος αυτού, που οφειλόταν και σε ξένες επιρροές. Υπήρχαν και τότε αδελφοκτόνες συγκρούσεις, σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένες, αφού το επαναστατημένο έθνος των Ελλήνων δεν διακρινόταν για την ενότητα συμφερόντων και, κατ’ επέκταση, πολιτικών στόχων.
Αναμφίβολα, η Φιλική Εταιρεία και τα στελέχη της εμπνέονταν από τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά αυτό δεν ίσχυε για όλες τις δυνάμεις που συμμετείχαν σε αυτή, π.χ. οι κοτζαμπάσηδες. Αν, λοιπόν, κάνοντας μια ιστορική αναγωγή, θεωρήσουμε ότι η Φιλική Εταιρεία ήταν η Αριστερά της εποχής εκείνης, κοτζαμπάσηδες και ξενοκίνητες δυνάμεις ήταν η Δεξιά. Το επισημαίνω αυτό διότι η έννοια Δεξιά και Αριστερά υπήρχε ήδη από τη Γαλλική Επανάσταση.
Με την ίδια λογική, ο λόρδος Βύρων, με τις ιδέες που τον οδήγησαν στο Μεσολόγγι να αγωνιστεί και θυσιαστεί για την ελευθερία των Ελλήνων, υπήρξε κορυφαίος εκφραστής της τότε Αριστεράς, δεδομένου ότι και στην Αγγλία είχε συμπαρασταθεί στους εξεγερμένους κλωστοϋφαντουργούς, καταγγέλλοντας από τη Βουλή των Λόρδων την επιβολή της θανατικής ποινής εις βάρος τους.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το ακόλουθο απόσπασμα από το "Ημερολόγιο της Κεφαλλονιάς" για την ιδεολογία του Μπάιρον:
«Καθώς ήρθα εδώ για να υποστηρίξω όχι μία φατρία, αλλά ένα έθνος και για να συνεργαστώ με τίμιους ανθρώπους και όχι με κερδοσκόπους ή καταχραστές (κατηγορίες που ανταλλάσσονται καθημερινά ανάμεσα στους Έλληνες), θα χρειαστεί πολλή περίσκεψη για ν’ αποφύγω τη μομφή ότι μεροληπτώ, και αντιλαμβάνομαι ότι αυτό θα είναι πολύ δύσκολο, γιατί έχω ήδη λάβει προσκλήσεις από περισσότερα από ένα αλληλοσπαρασσόμενα κόμματα, πάντα με τη δικαιολογία ότι αυτοί είναι οι γνήσιοι εκπρόσωποι του έθνους».
Θα στεκόταν κάποιος στον επαναστατικό ρομαντισμό του λόρδου Βύρωνα για να εξηγήσει την προσέγγισή του αυτή. Ωστόσο, την απάντηση δίνει ο Ελευθέριος Βενιζέλος, γράφοντας για τον κορυφαίο των φιλελλήνων: «Χωρίς να τον βαραίνουν πολιτικές αυταπάτες, (...) συνέλαβε ακριβώς και πραγματικά την κατάσταση» προσθέτοντας ότι ο Μπάιρον υπήρξε «ποιητική ιδιοφυΐα, αλλά και διάνοια πολιτική». Θα μπορούσα να συνεχίσω με τον πόλεμο που υπέστη από τα τότε μεγάλα τζάκια ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας, η δολοφονία του οποίου έφερε από τη Βαυαρία τον Όθωνα ως απόλυτο μονάρχη.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν, από πολιτική και ιδεολογική άποψη, οι εθνικοί διχασμοί στη διάρκεια του 20ού αιώνα, δεδομένου ότι τότε είχε καταστεί πιο σαφής η διάκριση Δεξιάς - Αριστεράς. Ας θυμηθούμε, λοιπόν, ποιες δυνάμεις πολέμησαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο και προκάλεσαν τον εθνικό διχασμό που κορυφώθηκε με τη Μικρασιατική Καταστροφή. Και πάλι ήταν οι δυνάμεις της Δεξιάς με την ευρύτερη έννοια, που ήταν ταυτισμένες με το παλάτι, σύμβολο της ξένης εξάρτησης της χώρας μας.
Μεταγενέστερα, όταν ο ελληνικός λαός και η πατρίδα μας βρέθηκαν υπό κατοχή, που σε ορισμένες περιοχές ήταν τριπλή -γερμανική, ιταλική και βουλγαρική-, πάλι η Αριστερά, κυρίως διά του ΚΚΕ, όρθωσε το ανάστημά της στους κατακτητές την ώρα που τα ντόπια μεγάλα συμφέροντα όχι μόνο συμβιβάστηκαν, αλλά και κερδοσκόπησαν, πολλοί δε από τους πολιτικούς τους εκπροσώπους συνεργάστηκαν με την ξένη τυραννία. Αυτό ήταν το προοίμιο και για τον νέο καταστροφικό εθνικό διχασμό που οδήγησε στον εμφύλιο πόλεμο της περιόδου 1947-1949, που συνοδεύτηκε από την πλέον ντροπιαστική ξένη εξάρτηση της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου.
Σήμερα, ο ηγέτης της εγχώριας Δεξιάς Κυριάκος Μητσοτάκης διατείνεται σχεδόν καθημερινά ότι θα ενώσει τους Έλληνες σε περίπτωση που εκλεγεί πρωθυπουργός. Ωστόσο, με λύπη παρατηρούμε ότι η μόνη ενότητα που προωθεί με συνέπεια είναι αυτή της Δεξιάς με την Ακροδεξιά, υιοθετώντας συνθήματα περί «προδοτικής Συμφωνίας των Πρεσπών», ενώ έχει υποστηρίξει ότι δεν επιδιώκει μόνο την εκλογική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά να «ξεμπερδέψει» γενικώς με την Αριστερά, της οποίας την εμμονή σε πολιτικές υπεράσπισης των δικαιωμάτων των εργαζομένων, δηλαδή της μεγάλης πλειονότητας του ελληνικού λαού, χαρακτηρίζει ιδεοληψίες.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
