Της Ρόζας Ρούσσου*
Από την ημέρα που δημιουργήθηκε ο Πανελλήνιος Σύλλογος Προστασίας Ιπποειδών, ΙΠΠΟΘΕΣΙΣ, προσπαθούμε με επιστολές και συναντήσεις να ευαισθητοποιήσουμε τις αρμόδιες αρχές να κάνουν το αυτονόητο, δηλαδή να ακολουθήσουν τις Κοινοτικές Οδηγίες και Κανονισμούς σχετικά με την προστασία των ιπποειδών (άλογα, γαϊδούρια, μουλάρια) στην χώρα μας, όπως είναι υποχρεωμένες.
Στην πατρίδα μας, ο Ξενοφών έγραψε το πρώτο εγχειρίδιο το οποίο αφορά στη σχέση ανθρώπου και ίππου, το «Περί Ιππικής», ενώ ο κυρ - Μέντιος, όπως συνήθως χαϊδευτικά τον αποκαλούμε το γάϊδαρο, έχει τη ρίζα αυτού του στην αρχαία πόλη της Χαλκιδικής Μένδη. Σε νόμισμα της πόλης εικονίζεται ο Διόνυσος μεθυσμένος πάνω στην πλάτη του όνου να κρατά ένα σκεύος οινοποσίας.
Σε αυτή την ίδια πατρίδα δυστυχώς, το 2019 υπάρχει κακοποίηση με τις ευλογίες εκείνων που οφείλουν να τα προστατεύουν. Καλύτερα, με την ανοχή όσων πληρώνονται για να εξασφαλίσουν την ευζωία τους.
Αν και από το 1990 έχουν ψηφιστεί πολλές κοινοτικές οδηγίες όσον αφορά τη σήμανση και καταγραφή των ιπποειδών, οι ελληνικές αρμόδιες αρχές με μεγάλη επιτυχία τις έχουν αγνοήσει όλες. Δηλαδή, στην Ελλάδα δεν υπάρχει ιχνηλασιμότητα για την συντριπτική πλειοψηφία αυτών των ζώων. Δεν είναι υποχρεωτική η σήμανση και η καταγραφή τους. Δεν ξέρουμε πόσα είναι, πώς ζουν, πώς πεθαίνουν, πόσα σκοτώνουν. Ακόμα και για τα καθαρόαιμα ιπποειδή που φέρουν σήμανση, από την ημέρα απομάκρυνσης τους από οποιαδήποτε αθλητική δράση, καμία ένωση δεν καταγράφει την αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
Ο Κοινοτικός Κανονισμός 2015/262, που αντικατέστησε τον 504/2008, ο οποίος ποτέ δεν εφαρμόστηκε, ισχύει στην χώρα μας από 1.7.2016. Για να μπορέσει να εφαρμοστεί όμως θα πρέπει το ΥΠΑΑΤ να λειτουργήσει την ηλεκτρονική βάση δεδομένων και να εγκριθούν τα συμπληρωματικά μέτρα που θα ορίσουν τις αρμόδιες διευθύνσεις. Μετά από τεράστια πίεση προχωρήσαμε σε δημόσια διαβούλευση και εκεί παρκάραμε. Για πόσο; Μάλλον για πολύ.
Πώς λειτουργεί το αρμόδιο υπουργείο που αγνοεί την Κοινοτική Νομοθεσία; Με μια απλή εγκύκλιο του 2002, το ΑΔΑΜΙ (ατομικό δελτίο αναγνώρισης και μετακίνησης ιπποειδούς), μια καθαρά τοπική πατέντα που εξυπηρετεί ζωέμπορους και όσους διατηρούν πελατειακές σχέσεις μαζί τους. Έχει περιορισμένη ισχύ και δεν είναι ισόβιο έγγραφο αναγνώρισης που εξασφαλίζει την ιχνηλασιμότητα ενός ιπποειδούς.
Πώς ζει η πλειοψηφία των ιπποειδών στην Ελλάδα; Συνήθως μόνιμα δεμένα σε χωράφια χωρίς την δυνατότητα να περπατήσουν και να προστατευθούν κάτω από δέντρα. Τρώνε ό,τι βρουν από βοσκή και, όταν αυτή δεν επαρκεί, τότε καταπίνουν σκόνη στην προσπάθεια τους να ξεριζώσουν κάποια βλάστηση.
Για στάβλο ή σκέπαστρο, όπως ορίζουν οι κανόνες ευζωίας που ισχύουν με την νομοθεσία 1197/81 και 4039/12 για όλα τα ζώα, ούτε λόγος. Η νοοτροπία μας που τα θεωρεί εργαλεία είτε επίδειξης είτε εργασίας απαγορεύει αυτές τις συμπεριφορές.
Στην χώρα μας το παστούρωμα, το μόνιμο δέσιμο από τα πόδια, όχι μόνο εφαρμόζεται με ζήλο, αλλά, όταν πέρυσι τον Αύγουστο τόλμησε το ΥΠΑΑΤ να εκδώσει μια εγκύκλιο κατά αυτής της πρακτικής (όχι νόμο, για να μην ενοχληθούν οι άνθρωποι), ξεσηκώθηκαν οι δήμαρχοι νησιών απαιτώντας να μην εφαρμοστεί η εγκύκλιος αυτή. Καμία ανακοίνωση από την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος δεν διαβάσαμε πουθενά που να τοποθετείται σε αυτό το αίτημα των δημάρχων, κάτι που μας έκανε εντύπωση, αφού πρόκειται για μια αρχή που κατά τα άλλα είναι υπεύθυνη για όλα τα ζώα. Εκλογές έρχονται, ίσως τώρα να το σκεφτούν λίγο καλύτερα.
Τι άλλο έχει φροντίσει το αρμόδιο υπουργείο εδώ και δεκαετίες; Να μην υπάρχει κατηγοριοποίηση των ιπποειδών. Τα ονομάζει όλα ζώα παραγωγής αγνοώντας κατηγορίες όπως οικόσιτα ή δεσποζόμενα, που υφίστανται στην Ε.Ε. Όταν λέει ζώα παραγωγής τι εννοεί; Τι παράγουν; Εφόσον η χώρα μας δεν σφάζει τα άλογα (ή μήπως τα σφάζει;), μόνο οι φάρμες με γαϊδουρινό γάλα μπορούν να θεωρηθούν ως ζώα παραγωγής.
Όμως, το γενικό τσουβάλιασμα εξυπηρετεί για ακόμα μια φορά πελατειακές σχέσεις και συντεχνίες. Με τον τρόπο αυτό μπλοκάρονται πάρα πολύ εύκολα οι -έτσι και αλλιώς- ελλιπέστατοι ελεγκτικοί μηχανισμοί.
Τα ιπποειδή, όμως, ακόμα και όταν ανήκουν στην κατηγορία των ζώων παραγωγής, δεν είναι αιγοπρόβατα και δεν είναι βοοειδή, έχουν διαφορετικές ανάγκες για την σωστή διαβίωση και περίθαλψή τους, και για τον λόγο αυτό είναι σημαντική η γνωμάτευση ιππίατρων, κτηνιάτρων με γνώσεις για τα ιπποειδή.
Όλο αυτό το χάος δίνει την ευκαιρία σε ζωέμπορους να κερδίζουν χωρίς να ξοδεύουν. Ο καθένας πουλάει ιπποειδή, είτε διαδικτυακά είτε σε σελίδες πώλησης αυτοκινήτων, χωρίς κανένα χαρτί ιδιοκτησίας, και φυσικά απολαμβάνει άφθονο μαύρο χρήμα. Τίποτα δεν δηλώνεται και πουθενά. Δεν ξοδεύει χρήματα, αφού, αν δεν καταφέρουν να επιβιώσουν τα ζώα, απλά θα πεθάνουν και, αν δεν πουληθούν, πολύ συχνά διάφορα φορτηγά ταξιδεύουν σε γειτονικές χώρες, για να τα μεταφέρουν σε θανατερά «λιβάδια».
Η μετακίνηση τους γίνεται με φορτηγά που, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία 1/2005, μία από τις λίγες που ισχύει στην Ελλάδα, είναι παράνομα. Δεν έχουν αντιολισθητικό πάτωμα και χωρίσματα, για σκεπή έχουν μουσαμάδες, και φυσικά για ταξίδια πάνω από 8 ώρες το μόνο gps που μπορεί να υπάρχει είναι στο κινητό του οδηγού. Στοιβάζονται όλα μαζί, κανένας δεν γνωρίζει τι έλεγχο να κάνει σε ένα φορτηγό με ιπποειδή, αλλά καλού κακού κάποιοι δικοί μας άνθρωποι, με μαγικό τρόπο, βρίσκονται σε σημεία ελέγχου. Ανενόχλητοι μεταφέρουν ιπποειδή σε πανηγύρια, παζάρια, με θερμοκρασίες καύσωνα ή ψύχους, χωρίς νερό και φαγητό, έλεγχο της θερμοκρασίας του εσωτερικού χώρου κ.λπ.
Όσο για το πιστοποιητικό κατάρτισης για τα συγκεκριμένα ζώα, που οφείλουν να έχουν οδηγός και συνοδηγός, το αρμόδιο υπουργείο έχει ξεχάσει εδώ και χρόνια να λειτουργήσει το σχετικό σεμινάριο. Έτσι, τα καημένα τα παιδιά, ενώ θέλουν να μορφωθούν και να είναι νόμιμοι, το σχολείο είναι κλειστό και δεν μπορούν να πάνε.
Στην Ελλάδα, οποιοσδήποτε δένει σε ένα χωράφι θηλυκά με αρσενικά και προχωρά (όχι αυτός, τα ζώα) σε αναπαραγωγή, είναι εκτροφέας. Στον Εκτελεστικό Κανονισμό 2017/716 10 Απριλίου 2017 που εφαρμόζεται από την 1.11.2018, ορίζεται πως ήδη με τον κανονισμό 2016/1012 προβλέπεται ότι τα κράτη-μέλη πρέπει να τηρούν επικαιροποιημένο κατάλογο πολιτικών εκτροφής και αναγνωρισμένων επιχειρήσεων αναπαραγωγής που έχουν αναγνωρίσει οι αρμόδιες κρατικές αρχές. Η χώρα μας θα πρέπει να εναρμονιστεί με τις παραπάνω διαδικασίες. Όποιος έχει μαντρί δεν ονομάζεται αυτόματα και εκτροφέας ιπποειδών.
Πολλές φορές, σε αγγελίες πώλησης, πουλάρια πωλούνται πριν απογαλακτιστούν, ενώ οι φοράδες «γκαστρώνονται» (όπως γράφουν) λίγες ημέρες μετά την πρώτη γέννα. Μηχανή αναπαραγωγής κανονική, χωρίς καμία κτηνιατρική περίθαλψη και προστασία από τον νόμο.
Το περασμένο καλοκαίρι φιλοζωικά σωματεία (όχι το δικό μας) επισκέφτηκαν δήμαρχο νησιού όπου έγινε ο «κακός χαμός» με βίντεο στο οποίο αγωγιάτες ξυλοφόρτωναν υπερφορτωμένα μουλάρια και ζώα, που παραπατούσαν μέσα στην νύχτα. Ο δήμαρχος διαβεβαίωσε πίνοντας καφέ με τους εκπροσώπους (την ίδια στιγμή έξω από το δημαρχείο ξυλοφόρτωναν ακτιβιστές) πως όλα θα φτιάξουν, αν βέβαια βρει χορηγό να καταγράψει τα ζώα.
Οι διαβεβαιώσεις είναι ψεύτικες υποσχέσεις και ήδη έχουμε στην κατοχή μας υλικό όπου τα ζώα κουβαλάνε απίστευτα βάρη από μπάζα για να χτιστούν οι βιλίτσες «βιοπαλαιστών». Ποιος τα φροντίζει, ποιος κρίνει σε ποια φυσική κατάσταση είναι; Κανείς. Όπως ακριβώς τα ζώα των υλοτόμων που από την νεαρή ηλικία των 2,5 ετών κουβαλάνε κορμούς, αφού, αν σκοτωθούν, πολύ εύκολα θα αντικατασταθούν.
Πώς προστατεύονται τα ζώα που χρησιμοποιούν σε εργασίες; Δεν προστατεύονται. Όταν περιθάλψαμε άλογο άμαξας που κατέρρευσε από την κούραση (ο αμαξάς φυσικά ισχυρίζεται πως πέρασε ο Ε.Τ. και το φόβισε), ανακαλύψαμε πως και εδώ το αρμόδιο υπουργείο έχει την δική του παγκόσμια καινοτομία. Όταν οι δήμοι εκδίδουν τις άδειες εργασίας με ιπποειδή, το μόνο που ζητούν οι αρμόδιες αρχές να υπογράφουν οι «ιδιοκτήτες» τους είναι πως θα φροντίσουν για την ευζωία τους. Καμία υποχρέωση, μόνο υπόσχεση.
Για τον λόγο αυτό, κάποιος αμαξάς φοράει κουβερτούλα στο άλογο μέσα στο κατακαλόκαιρο για να μην φαίνονται τα κόκαλα του από την αδυναμία. Στους τουρίστες ισχυρίζεται πως το προστατεύει από τα κουνούπια.
Το ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσουν οι αρμόδιοι, ειδικά σε προεκλογική περίοδο όπου θα έρθουν να ζητήσουν την υποστήριξη μας, είναι το εξής απλό: ποιοί διοικούν τελικά αυτό το υπουργείο;
* Επικεφαλής του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Ippothesis (Πανελλήνιος Σύλλογος Προστασίας Ιπποειδών)
