Του Στάθη Λουκά
Τα όσα συμβαίνουν σήμερα στην Ιταλία και την Ελλάδα - έστω σε διαφορετικά επίπεδα βαρύτητας - σε πολιτικούς χώρους της πλατιάς Αριστεράς και μη, και δη στο πολιτικό σύστημα, με σπρώχνουν σε ορισμένες σκέψεις γύρω από την πασίγνωστη τοποθέτηση του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ για το πολιτικό θέμα γνωστό ως «Questione Morale (Ηθικό Ζήτημα)» στις αρχές του 1980.
Έχουν σχεδόν σβηστεί τ' αχνάρια των «τριάντα χρυσών χρόνων» και ευρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του '80 -στην ανατολή του νεοφιλελευθερισμού-, και η φορολογική κρίση αποκτά διεθνή διάσταση και σχετίζεται βασικά με τη διαφθορά στην πολιτική.
Ακριβώς εκείνη την περίοδο εγείρει ο Μπερλινγκουέρ το γνωστό θέμα «της ηθικής διάστασης της κρίσης της πολικής». Πρόκειται για μια αξιακά ουσιαστική πολιτική ενέργεια και δεν έχει καμιά σχέση με την ηθικολογία και τη χρησιμοποίηση της Δικαιοσύνης για τη λύση πολιτικών προβλημάτων.
Η προσέγγιση του Μπερλινγκουέρ αφορά όλες τις βασικές πλευρές της αναπτυξιακής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής της χώρας και αγκαλιάζει τα γενικά και ειδικά συμφέροντα των πολιτών, όλων των πολιτών ενός έθνους.
Πρόκειται για ένα κεντρικό θέμα:
Από τη μια μεριά, για την ανασύσταση και ανασυγκρότηση της δημοκρατίας, που όλο και περισσότερο υπονομεύεται και επηρεάζεται στη λειτουργία της από τη διαφθορά και τον επερχόμενο νεοφιλελευθερισμό.
Από την άλλη μεριά, φέρνει στην επιφάνεια τη δύσκολη και κρίσιμη αναγκαιότητα της μεταρρύθμισης της πολιτικής.
Εκφράζει η περίσκεψη αυτή του Μπερλινγκουέρ μια μεγάλη αξιακά ιδέα για την πολιτική, μια πολιτική προσανατολισμένη στην εξυπηρέτηση του γενικού συμφέροντος. Που, όμως, για να επιτύχει σ’ αυτό τον προορισμό της, πρέπει να είναι προικισμένη με μια πολιτισμική αυτονομία, τέτοια που να την κάνει ικανή να προσανατολίσει τις αλλαγές και να διακυβερνήσει τις διαδικασίες. Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο και σε ατομικό επίπεδο -και πολύ περισσότερο σε εποχές ιστορικής καμπής- δεν πρέπει να αντικρίζεται η πολιτική σαν ευκαιρία καριερισμού, αλλά σαν μια κατάλληλη διάσταση και στιγμή προσφοράς και εξυπηρέτησης στις διαδικασίες δόμησης και διακυβέρνησης των αλλαγών του γενικού συμφέροντος.
Ένα από τα κομβικά σημεία της περίσκεψης του Μπερλινγκουέρ, που στοχεύει και σήμερα ακόμη ένα τεράστιο πρόβλημα.
Η δε σημερινή πραγματικότητα είναι εντελώς πιο κρίσιμη, γιατί η σε μεταμόρφωση παγκοσμιοποίηση, η αλλαγή του παραγωγικού προτύπου -που διαμορφώνονταν- και ο τρόπος αντιμετώπισης της κρίσης διαβρώνει και από δύο διαφορετικές κατευθύνσεις τις βάσεις της δημοκρατίας:
α. Με την παρέμβαση υπερεθνικών οργανισμών, που δεν λειτουργούν στο πλαίσιο ή υπό τον έλεγχο κανενός δήμου, γι’ αυτό κρίνεται αναγκαία η πολιτική ολοκλήρωση της Ε.Ε.
β. Με την απώλεια της εργασίας: «Εργασία που δίνει όχι μόνο την υλική ζωή αλλά και την υπαρξιακή υπόσταση, λόγω του εκ των πραγμάτων πολιτικού ρόλου του ανθρώπου που εργάζεται». Η εργασία σαν "δημιουργικό υπόβαθρο της δημοκρατίας". Μια απώλεια που σηματοδοτεί την απώλεια της υλικής ελευθερίας, χωρίς την οποία δεν μπορεί ουσιαστικά να υπάρξει και η πολιτική ελευθερία.
Ενώ σύγχρονα η πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής απαιτεί, με γεγονότα, Cop21 (μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα) επιστημονικές έρευνες, τοποθετήσεις της διακυβερνητικής του ΟΗΕ (IPCC), βραβεία Νόμπελ κ.λπ., μια παγκοσμιοποίηση με τα κοινωνικά δικαιώματα και έντονη απάλυνση την οικολογικής αντίθεσης.
