Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.4°C17.6°C
3 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.9°C15.9°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
9.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.7°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
13.0°C14.5°C
1 BF 75%
Το νερό, παράγοντας συνεργασίας Ισραήλ και Αράβων
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το νερό, παράγοντας συνεργασίας Ισραήλ και Αράβων

Ο εξαίρετος εκλιπών συνάδελφος Μοχάμεντ Σιντ Αχμέντ, φωτίζει μια διαφορετική πλευρά της ισραηλινοαραβικής διαμάχης, αυτή της διαχείρισης του νερού. Το κείμενο χρονολογείται από το 1998 και πολλά έχουν αλλάξει από τότε στη Μέση Ανατολή, αλλά όχι το συγκεκριμένο πρόβλημα. Η έλλειψη του πόσιμου νερού δεν μπορεί να είναι για πάντα μια αμείλικτη πραγματικότητα: ίσα-ίσα, δείχνει τραγική έλλειψη φαντασίας. Ένα διεθνές σχέδιο για την αφαλάτωση του νερού της Μεσογείου θα μπορούσε, εκτός των άλλων, να γίνει παράγοντας ειρήνης, προτρέπει.

Του Mohamed Sid-Ahmed*

Η κατανάλωση πόσιμου νερού, σε παγκόσμια κλίμακα, διπλασιάζεται κάθε είκοσι χρόνια. Αν το 2000 τα αποθέματα πόσιμου νερού θα είναι στην Αφρική το ένα τέταρτο αυτών που ήταν πριν από μισό αιώνα, στην Ασία και τη Λατινική Αμερική θα είναι το ένα τρίτο. Έτσι, η έλλειψη του νερού πρόκειται να γίνει βασικός παράγοντας των μελλοντικών συγκρούσεων. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα σοβαρή στη Μέση Ανατολή, περιοχή που είναι ερημική στο μεγαλύτερο μέρος της και χαρακτηρίζεται από έλλειψη νερού από τους βιβλικούς χρόνους, στην οποία όμως η κρίση έχει φτάσει σήμερα, με την εντατική άντληση των υπογείων υδάτων, σε ένα επίπεδο που δεν συγκρίνεται με κανένα προηγούμενο.

Κι όμως, υπάρχει ένα επαναστατικο οικολογικο-πολιτικό σχέδιο, αντάξιο του 21ου αιώνα. Σε οικολογικό επίπεδο, πρόκειται για τη χρήση της ηλιακής ενέργειας, ώστε να γίνει δυνατή η αφαλάτωση των υδάτων της Μεσογείου (ενδεχομένως και της Ερυθράς Θάλασσας) και στη συνέχεια να γίνει αυτό το αφαλατωμένο θαλάσσιο νερό ένα στοιχείο-κλειδί, το οποίο, χάρη στη γενετική αγρονομία, θα μετατρέψει τις ερήμους που εκτείνονται από τον Ατλαντικό μέχρι το Ιράν σε καλλιεργήσιμες γαίες. Για την επανατροφοδότηση των δύο θαλασσών θα χρειαζόταν, πιθανόν, η διεύρυνση των Στενών του Γιβραλτάρ και του Μπαμπ Ελ Μάντεμπ.

Αυτή η επιχείρηση προϋποθέτει, προφανώς, ότι θα εφευρεθεί ένα οικονομικά ανταγωνιστικό σύστημα αφαλάτωσης του νερού, αφού το κόστος τέτοιου είδους εργασιών παραμένει υψηλό. Μόνο οι χώρες του Κόλπου, χάρη στο πετρελαϊκό μάννα, μπόρεσαν να επωφεληθούν από τις σύγχρονες τεχνολογίες, οι οποίες είναι άλλωστε αρκετά ατελείς. Αλλά, για να επιτευχθεί αυτό το σχέδιο, είναι απαραίτητη η δραστική μείωση του κόστους.

Γιατί η χρήση της ηλιακής και όχι της πυρηνικής ενέργειας; Κατ' αρχάς, γιατί η ηλιακή ενέργεια δεν συνεπάγεται τους στρατιωτικούς κινδύνους που είναι εγγενείς σε κάθε χρήση, ακόμα και στη χρήση για ειρηνικούς σκοπούς, της πυρηνικής ενέργειας. Στη συνέχεια, γιατί οι έρημοι στη νότια ακτή της Μεσογείου και στις αραβικές χώρες προσφέρονται, με ιδανικό τρόπο, για τη συλλογή ηλιακής ενέργειας. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ενέργειας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αφαλάτωση του θαλάσσιου νερού, ενώ οι αναγκαίες εγκαταστάσεις, εάν παρεμβάλλονταν μεταξύ εχθρικών μερών στην περιοχή -όχι μόνο μεταξύ Αράβων και Ισραηλινών-, θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια εναλλακτική λύση, ειρηνική και εποικοδομητική, στον κίνδυνο της διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Θα προετοίμαζαν, μάλιστα, το έδαφος για την προοδευτική αποπυρηνικοποίηση ολόκληρης της περιοχής.

Γιατί να εστιαστεί όμως το ενδιαφέρον στην αφαλάτωση του θαλασσίου νερού και όχι στην κατανομή των διαθέσιμων υδάτων μεταξύ των χωρών της περιοχής; Το ερώτημα αυτό τίθεται γιατί μια τέτοια κατανομή, αντί να εξαρτάται από μια άδηλη ακόμη επιστημονική ανακάλυψη, θα στηριζόταν σε απτές γεωγραφικές πραγματικότητες: μια χώρα σαν την Τουρκία, για παράδειγμα, αντιπροσωπεύει μια πραγματική δεξαμενή νερού για τη Μέση Ανατολή. Εξάλλου, η Άγκυρα έχει προτείνει, από το 1988, έναν «υδαταγωγό ειρήνης»: την εκτροπή των υδάτων δύο από τους ποταμούς της, του Τσεϊχάν και του Σεϊγιάν -που κατεβαίνουν από τα βουνά της Ανατολίας και χύνονται κατευθείαν στη Μεσόγειο- για να φτάσουν από τη μία μεριά στην Τζέντα και τη Μέκκα και από την άλλη στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Με κόστος που κυμαίνεται μεταξύ δώδεκα και είκοσι δισεκατομμυρίων δολαρίων, η Τουρκία θα τροφοδοτούσε έτσι με δύο δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό τον χρόνο -δηλαδή έξι εκατομμύρια κυβικά μέτρα την ημέρα- ολόκληρη την αραβική χερσόνησο, περνώντας από τη Συρία, την Ιορδανία και το Ιράκ.

Η εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου θα σήμαινε, στην πραγματικότητα, την ανταλλαγή του "μαύρου χρυσού", εκεί όπου βρίσκεται σε αφθονία, με τον "γαλάζιο χρυσό", ο οποίος είναι σχεδόν ανύπαρκτος εκεί. Αλλά η κατανομή του πλούτου που έχει σχετική και άνιση αξία ανάμεσα σε κυρίαρχα κράτη αποδείχθηκε πάντα πολύ δύσκολη στη Μέση Ανατολή και απόδειξη αποτελεί η πετρελαϊκή διένεξη μεταξύ του Ιράκ και των μοναρχιών του Κόλπου, η οποία βρίσκεται στις ρίζες της εισβολής του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990.

Αλλά αυτή η περιφερειακή προβληματική πρέπει να ενταχθεί στο γενικότερο πλαίσιο της έλλειψης νερού σε παγκόσμια κλίμακα, με επίκεντρο, σε τελευταία ανάλυση, το ποιος από τους δύο βασικούς παράγοντες, ο άνθρωπος ή το νερό, θα πρέπει να υποταχθεί στον άλλο. Θα πρέπει ο άνθρωπος να προσαρμοστεί στις συνθήκες χρήσης του νερού, που γίνονται όλο και πιο καταναγκαστικές, ή το νερό στις αδιάκοπα αυξανόμενες απαιτήσεις του ανθρώπου;

Από τη μία μεριά, το να προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε νέες πηγές πόσιμου νερού δεν θα έπρεπε να εμποδίσει την πραγματοποίηση σχεδίων, απολύτως εφικτών, ικανών να κάνουν ορθολογική τη χρήση του "γαλάζιου χρυσού" στο πλαίσιο των υπαρκτών τεχνολογιών. Αλλά, από την άλλη μεριά, δεν θα μπορούσαμε να περιοριστούμε στη διαχείριση της κρίσης και να παραιτηθούμε από τη φιλοδοξία να θέσουμε τέλος, μια για πάντα, στην έλλειψη του νερού.

Όσο για την κοστολόγηση του νερού, και αυτή δημιουργεί προβλήματα, κυρίως στις χώρες του Νότου, για τις οποίες αντιπροσωπεύει επιπλέον ένα βάρος που πρέπει να υποστούν. Για τον λόγο αυτό, οι χώρες του Νότου θα επικαλεστούν μάλλον την κυριαρχία τους ώστε να απορρίψουν την αρχή. Στα μάτια τους, το νερό, όπως και ο αέρας, γινόταν πάντοτε αντιληπτό ως δώρο του Θεού ή της φύσης. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για μια χώρα όπως, για παράδειγμα, η Αίγυπτος, την οποία ο άραβας κατακτητής της, ο Αμρ Ιμπν Ελ Ας, ονόμασε εδώ και δώδεκα αιώνες «δώρο του Νείλου». Εξ ορισμού, οι εταιρείες ύδρευσης ή το κράτος, χάρη στην άρδευση, εξασφαλίζουν μια δίκαιη κατανομή του νερού, στηριζόμενοι στο απαράγραπτο δικαίωμα όλων να έχουν δωρεάν πρόσβαση στο νερό.

* Ο Mohamed Sid-Ahmed (1928-2006) ήταν Αιγύπτιος δημοσιογράφος

Ολόκληρο το κείμενο στη διεύθυνση: https://monde-diplomatique.gr/?p=2949

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL