Live τώρα    
12°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Σποραδικές νεφώσεις
12 °C
8.6°C15.2°C
1 BF 87%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
11 °C
8.1°C13.2°C
1 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
11.0°C14.4°C
2 BF 75%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.8°C13.6°C
2 BF 66%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
6 °C
5.9°C9.6°C
0 BF 100%
Ανακύκλωση - Τοπική Αυτοδιοίκηση: / Ανακύκλωση - Τοπική Αυτοδιοίκηση: Αναγκαία συνέργεια δήμων και πολιτών για το περιβάλλον
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ανακύκλωση - Τοπική Αυτοδιοίκηση: / Ανακύκλωση - Τοπική Αυτοδιοίκηση: Αναγκαία συνέργεια δήμων και πολιτών για το περιβάλλον

Της Βασιλικής Μελέτη*

Στη σημερινή εποχή η αύξηση των στερεών αποβλήτων, η μη σωστή διαχείρισή τους και οι ανεξέλεγκτες χωματερές δημιουργούν τεράστια υγειονομικά προβλήματα στους περισσότερους δήμους της επικράτειας. Σύμμεικτα, δεματοποιημένα ή συσσωρευόμενα, τα απορρίμματα απειλούν και δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία αλλά και κοινωνικές προστριβές.

Σε όρους πολιτικής οικολογίας, θεμελιώδης αρχή είναι η προτεραιότητα στην ανακύκλωση και η διαλογή στην πηγή, με την ενεργό συμμετοχή των πολιτών: στο σπίτι, στην επιχείρηση, στα σχολεία, σε κάθε γειτονιά. Αυτές είναι και οι βάσεις πάνω στις οποίες στηρίζονται τόσο το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων όσο και ο Νόμος 4496/2017 για την Ανακύκλωση. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία ερευνών, η ανακύκλωση στην Ελλάδα βρίσκεται στο 17%, αριθμός που βασίζεται μόλις κατά το ένα τρίτο στους «μπλε κάδους» και στα «σπιτάκια ανακύκλωσης», ενώ κατά τα δύο τρίτα στις βιομηχανικές και εμπορικές συσκευασίες (χαρτόνια, κούτες, πλαστικό, παλέτες κ.λπ.) που συλλέγονται απευθείας από εμπόρους. Κεντρικός στόχος είναι σε κάθε περίπτωση η βελτίωση του τρόπου εφαρμογής της εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων και η ενσωμάτωση των αρχών της κυκλικής οικονομίας. Η μετάβαση σε μια πιο κυκλική οικονομία προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες για κάθε χώρα και τους πολίτες της. Όμως, στις αρχές του 2018, οι επιδόσεις των δήμων και η επίτευξη ανακύκλωσης σε εθνικό επίπεδο απείχαν σε πολλές περιπτώσεις από τους εθνικούς στόχους, με τη δέσμη μέτρων της κυκλικής οικονομίας να έρχεται να θέσει υψηλότερους ακόμη στόχους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ως προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με τον Νόμο 4496/2017, ο ρόλος της αναβαθμίζεται, καθώς δίνεται πλέον η δυνατότητα στους δήμους να συλλέγουν, δεματοποιούν, δημοπρατούν και διαθέτουν στην αγορά ανακυκλώσιμα υλικά, που οι πολίτες προσκομίζουν σε ειδικούς χώρους προς τον σκοπό αυτό. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η διαλογή στην πηγή σε τέσσερα ρεύματα: γυαλί, χαρτί, πλαστικό, αλουμίνιο. Η νομική υποχρέωση των δήμων για χωριστή συλλογή -σε τέσσερα ρεύματα- αποβλήτων συσκευασιών μπορεί να υλοποιηθεί με τη λειτουργία «κινητών πράσινων σημείων», τη δημιουργία οργανωμένων «γωνιών ανακύκλωσης» και την υλοποίηση προγραμμάτων «χωριστής διαλογής» σε σχολεία, δημοτικούς χώρους και χώρους συνάθροισης κοινού. Και αν σημείο - κλειδί για μια επιτυχή συνέργεια δήμων και πολιτών στη μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων είναι τα παρεχόμενα κίνητρα, παραδόξως, συμβαίνει οι δήμοι να πληρώνουν για τα σκουπίδια που παραδίδουν στους χώρους υγειονομικής ταφής, ανάλογα με τον πληθυσμό τους και όχι με βάση τις ποσότητες των σκουπιδιών, ώστε να μην έχουν κανένα κίνητρο να τα μειώσουν. Επιπλέον, οι πολίτες χρεώνονται τέλη καθαριότητας ανάλογα με τα τετραγωνικά της κατοικίας τους και όχι με βάση τα σκουπίδια που παράγουν, με αποτέλεσμα να μην έχουν όφελος από τη συμμετοχή τους σε προγράμματα διαλογής στα νοικοκυριά.

Παρ’ ότι οι ποσότητες ανακυκλώσιμων που συνελέγησαν μέσω των «μπλε κάδων» αυξήθηκαν κατά 5% για το 2017, η ανακύκλωση απορριμμάτων των πολιτών εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει περίπου μόνο το ένα τρίτο του συνόλου (33,4%), ενώ το υπόλοιπο προέρχεται από τη συλλογή βιομηχανικών και εμπορικών συσκευασιών. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται περισσότερη δουλειά για τη βελτίωση του τρόπου που ο κόσμος ανακυκλώνει. Για τους παραπάνω λόγους, οι δήμοι είναι σαφές ότι θα πρέπει να σχεδιάσουν στο σύνολό τους άμεσες λύσεις, προτρέποντας τους δημότες τους να αλλάξουν συνήθειες, να επωφελούνται από πρωτοβουλίες πράσινης δράσης για ένα καθαρότερο περιβάλλον, προστατεύοντας έτσι τη δημόσια υγεία και εξοικονομώντας πόρους για τις μελλοντικές γενιές. Η όποια επιτυχία προγραμμάτων ανακύκλωσης εξαρτάται ουσιαστικά από τον ορθό συνδυασμό παράλληλων δράσεων «ανάπτυξης δικτύου υποδομών» και «εξοπλισμού ανακύκλωσης» καθώς και εκπαίδευσης - ευαισθητοποίησης μαθητών και δημοτών.

Η ανακύκλωση αποτελεί το μεγάλο στοίχημα για τον σύγχρονο κόσμο και ακόμα περισσότερο για τη χώρα μας, εάν αναλογιστεί κανείς ότι από το 2020 η Ελλάδα κινδυνεύει να πληρώσει υπέρογκα πρόστιμα για καθυστερήσεις στην ανακύκλωση απορριμμάτων, καθώς εξακολουθεί να «θάβει» υλικά που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, και όλα αυτά δεκαεπτά έτη μετά την ψήφιση του σχετικού Νόμου (Ν. 2939/2001). Ο ευαίσθητος τομέας της ανακύκλωσης, με τα ιδιαίτερα κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά της, ο οποίος, σύμφωνα με το σύνταγμα, ανήκει στην αρμοδιότητα των εκλεγμένων από τους πολίτες Αρχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα πρέπει να παραμείνει στα χέρια των δήμων, ειδικά μετά τη ρύθμιση του «Νέου Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης», (αρθ. 94) που κατατέθηκε στη Βουλή.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει τον σημαντικότερο ρόλο στην εφαρμογή της εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων και καλείται μέσα από σωστή ενημέρωση να ενεργοποιήσει τους δημότες της προς την κατεύθυνση δράσεων ανακύκλωσης, ώστε να εξασφαλιστεί όσο το δυνατόν πιο αναβαθμισμένο επίπεδο ζωής για το παρόν και το μέλλον των τοπικών κοινωνιών.

* H Βασιλική Μελέτη είναι οικονομολόγος, Msc University of Strasbourg

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL