Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.0°C25.2°C
3 BF 51%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.8°C25.4°C
2 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C21.6°C
4 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
20.4°C20.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.9°C24.0°C
0 BF 33%
Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / Το σκουπιδιάρικο των ωκεανών
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / Το σκουπιδιάρικο των ωκεανών

Είναι ένα φιλόδοξο και πρωτοπόρο «πείραμα». Αν πετύχει, θα προσφέρει λύση σε ένα πρόβλημα που τείνει να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Ο Μπόγιαν Σλατ, ένας χαρισματικός, εκκεντρικός εφευρέτης μόλις 22 ετών από την Ολλανδία, θέλει να γίνει ο πρώτος άνθρωπος που θα καθαρίσει τους ωκεανούς από τα πλαστικά σκουπίδια που επιπλέουν στην επιφάνειά τους! Όσο κι αν ακούγεται «τρελό», απίστευτο, αδύνατο ή αφελές, η επιχείρηση «καθαρός ωκεανός» ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα στις ΗΠΑ.

Ένα μεγάλο ρυμουλκό απέπλευσε το σαββατοκύριακο από το λιμάνι του Σαν Φρανσίσκο έλκοντας ένα μακρύ ελικοειδές "φράγμα" το οποίο κατασκευάστηκε από τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση Ocean Cleanup στην Ολλανδία. Σκοπός του είναι να συλλέγει πλαστικά σκουπίδια που επιπλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας. Σύμφωνα με το περιοδικό "Science", θα δοκιμαστεί επί δύο εβδομάδες στα ανοιχτά του ωκεανού, περίπου 400 χιλιόμετρα από τις ακτές, κι αν αποδειχθεί αποτελεσματικό, θα ρυμουλκηθεί σε μια συγκέντρωση επιπλέοντων πλαστικών απορριμμάτων που έχουν εντοπιστεί περίπου 2.200 χλμ. από τις ακτές της Καλιφόρνιας.

Αν και ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε τη δημιουργία μιας ομάδας φραγμάτων - συλλεκτήρων ο καθένας με «ακτίνα δράσης» 200 χιλιομέτρων (!), το αναθεωρημένο σχέδιο προβλέπει πολλούς μικρότερους με βραχίονες μήκους 1 χιλιομέτρου. Ωστόσο, στο υπό δοκιμασία σύστημα, το μήκος του συρόμενου φράγματος έχει μειωθεί στα 600 μέτρα. Οι ιθύνοντες του Ocean Cleanup ελπίζουν να κάνουν την πρώτη συλλογή πλαστικών σκουπιδιών τους επόμενους έξι μήνες. Θα τα στείλουν πίσω στην ακτή για ανακύκλωση μετατρέποντάς τα σε διαφημιστικά «σουβενίρ» από την πώληση των οποίων φιλοδοξούν να καλύψουν μέρος των εξόδων του εγχειρήματος. Η μέθοδος συλλογής είναι απλή. Τα θαλάσσια ρεύματα παρασέρνουν τα επιπλέοντα πλαστικά σε κυρτά πλωτά φράγματα τα οποία στη συνέχεια τροφοδοτούν μια κεντρική δεξαμενή την οποία θα αδειάζουν τα πλοία - απορριμματοφόρα μια φορά κάθε μήνα. «Αφήνουμε το πλαστικό να έρθει προς εμάς» λέει ο Σλατ. Η ομάδα του ελπίζει πως θα κατορθώσει να χρηματοδοτήσει το εγχείρημα από την ανακύκλωση των συλλεγόμενων σκουπιδιών και την πώλησή του έπειτα ως επώνυμου προϊόντος ή ως πρώτης ύλης. Ήδη ο Σλατ κυκλοφορεί με ένα ζευγάρι γυαλιά ηλίου που κατασκευάστηκαν από ανακυκλωμένο πλαστικό από τα επιπλέοντα σκουπίδια του Ειρηνικού!

Πρώτη επαφή... στην Ελλάδα

Ο νεαρός τεχνολόγος λέει ότι ήρθε πρώτη φορά αντιμέτωπος με το πρόβλημα της ρύπανσης των θαλασσών από πλαστικά στην ηλικία των 16 ετών. Θυμάται πως, όταν έκανε τότε καταδύσεις στην Ελλάδα, έβλεπε στη θάλασσα περισσότερες πλαστικές σακούλες απ’ ό,τι ψάρια... Έτσι, ενώ πήγαινε ακόμα σχολείο, επινόησε μια επιστημονική μέθοδο για τον καθαρισμό της θάλασσας από πλαστικά. Άλλωστε ήταν πάντα παθιασμένος με την τεχνολογία. «Η πράξη της δημιουργίας, το να κάνεις κάτι πραγματικότητα, είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά πράγματα στη ζωή» λέει. Αφού παρακολούθησε μαθήματα Αεροναυπηγικής για ένα εξάμηνο, εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο και το 2013 ίδρυσε το Ocean Cleanup.

Από τότε, και με τη βοήθεια της TED X Talk, της αμερικανικής ΜΚΟ για την προώθηση νέων και καινοτόμων ιδεών όπου η ιδέα του Σλάτ είχε 2,5 εκατομμύρια προβολές, το Ocean Cleanup συγκέντρωσε από δωρεές 31,5 εκατομμύρια δολάρια (!), εκ των οποίων τα δύο τρίτα μόλις από τον Νοέμβριο του 2016 κι ύστερα. Μεγάλα ποσά προσέφεραν ο επενδυτής της Σίλικον Βάλεϊ Πίτερ Θιέλ και η χημική βιομηχανία Royal DSM. Αυτή τη στιγμή το Ocean Cleanup απασχολεί 65 ανθρώπους, μηχανικούς και άλλο προσωπικό. Για να σχεδιάσει τους συλλέκτες - «φράγματα», η ομάδα του Σλατ μελέτησε επισταμένα τη συμπεριφορά των πλαστικών απορριμάτων στη θάλασσα σε περιοχές του βόρειου Ειρηνικού με ειδικά ερευνητικά σκάφη. Το 2015, η ομάδα διοργάνωσε μια πολύ μεγαλύτερη αποστολή με την συμμετοχή ενός στόλου τριάντα πλοίων, ανάμεσά τους κι ενός παλιού ερευνητικού της αμερικανικής Εθνικής Διοίκησης Ωκεανών και Ατμόσφαιρας, με σκοπό να μελετήσουν τη συμπεριφορά μεγαλύτερων πλαστικών σκουπιδιών, όπως αλιευτικών εργαλείων και διχτυών.

Δοκιμές

Τον Ιούνιο του 2016, η ομάδα άρχισε να δοκιμάζει τη δομική αντοχή ενός πρωτότυπου σπειροειδούς συλλεκτήρα μήκους 100 μέτρων «ξεδιπλώνοντάς» τον στα ανοιχτά της Βόρειας Θάλασσας, 16 χιλιόμετρα από τις ακτές. Έπειτα από δύο μήνες, οι συνδετήρες που κρατούσαν τους βραχίονες στο αγκυροβόλιο, άρχισαν να χαλαρώνουν και να καταστρέφονται. Παρόλο που το πρωτότυπο δοκιμάστηκε κάτω από καιρικές συνθήκες πολύ χειρότερες εκείνων που επικρατούν συνήθως στον Ειρηνικό, τα τεστ ανέδειξαν ως μέγιστη πρόκληση το πώς θα επιτευχθεί η πρόσδεση των συλλεκτήρων στο αγκυροβόλιο στον πυθμένα της θάλασσας σε βάθη που μπορεί να φτάνουν ακόμη και τα 5.000 μέτρα.

Έτσι, οι μηχανικοί του Ocean Cleanup κατέληξαν σε έναν νέο, πιο προχωρημένο σχεδιασμό. Αντί για αγκυροβόλιο, αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν βάρη τα οποία θα κρέμονται από τους βραχιόνες του συλλεκτήρα για μερικές εκατοντάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, όπου σύμφωνα με τα δεδομένα η ταχύτητα των ρευμάτων είναι περίπου το ένα πέμπτο εκείνης στην επιφάνεια. Τα βάρη αποτελούνται από μεταλλικούς πύργους δώδεκα μέτρων σε σχήμα κάθετων σταυρών. Η διαφορά ταχύτητας των ρευμάτων στην επιφάνεια της θάλασσας με εκείνα κάτω από την επιφάνεια θα είναι η κινητήρια δύναμη που θα βοηθά τους συλλεκτήρες να «ψαρεύουν» τα πλαστικά.

Επικρίσεις

Πάντως, οι επικριτές της προσπάθειας εκφράζουν τον σκεπτικισμό τους βλέποντας σε αυτήν καλές προθέσεις, αλλά λανθασμένους χειρισμούς. Όπως λένε, η συλλογή των πλαστικών πιο κοντά στην ακτή θα ήταν πιο αποδοτική από πλευράς κόστους. «Η εστίαση στη μέθοδο των συλλεκτήρων, κατά την άποψη της πλειονότητας της επιστημονικής κοινότητας, είναι σπατάλη προσπαθειών» σημειώνει ο βιολόγος Θαλάσσιας Ζωής Γιαν Βαν Φράνεκερ του Θαλάσσιου Ερευνητικού Κέντρου Βαγκένινγκεν στην Ολλανδία. «Θα δώσεις πολλά χρήματα για να μειώσεις κάτι που μπορείς να εξαφανίσεις σε δέκα-είκοσι χρόνια από τη στιγμή που θα σταματήσεις να ρίχνεις πλαστικά στις θάλασσες» συμπληρώνει ο Φράνεκερ.

Οι επικριτές του Ocean Cleanup ανησυχούν επίσης ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα υψηλής τεχνολογίας για τον καθαρισμό των ωκεανών θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή από τις λιγότερο «γοητευτικές» προσπάθειες ώστε να μειωθεί η χρήση του πλαστικού. Υπάρχει επίσης προβληματισμός για τους τεχνικούς περιορισμούς του εγχειρήματος αλλά και ανησυχίες ότι μπορεί να βλάψει τη θαλάσσια ζωή. «Δεν είναι η καλύτερη λύση. Στην πραγματικότητα, προκαλεί απόσπαση της προσοχής από το έργο που γίνεται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας» τονίζει ο Μάρκους Έρικσεν της Μη Κερδοσκοπικής Οργάνωσης The 5 Gyres Institute που εδρεύει στο Λος Άντζελες. «Οι περισσότερες περιβαλλοντικές οργανώσεις που ασχολούνται με τη ρύπανση των ωκεανών επικεντρώνονται στη μείωση της ποσότητας του πλαστικού που εισέρχεται στον ωκεανό και τελικά στην ανάδειξη σε κυρίαρχο θέμα του τέλους της κουλτούρας των απορριπτόμενων προϊόντων μιας χρήσης».

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL