Ήδη από τις αρχές του καλοκαιριού και πριν ξεκινήσουν τις διακοπές τους οι ξένοι ανταποκριτές στην Ελλάδα είχαν τις παραγγελίες τους από τους αρχισυντάκτες τους στο Βερολίνο και το Λονδίνο, την Άγκυρα και τις Βρυξέλλες, τη Μαδρίτη και τη Νέα Υόρκη. Έπρεπε να προετοιμάσουν ένα μεγάλο αφιέρωμα για την έξοδο της Ελλάδας από τα Μνημόνια στις 20 Αυγούστου, για την πολιτική και την κοινωνία, το σκληρό παρελθόν και το μεταμνημονιακό μέλλον. Όπως και έκαναν.
Πολλά από αυτά τα αφιερώματα, συμπληρωμένα με άρθρα και σχόλια, έκαναν χθες την εμφάνισή τους πρωτοσέλιδα, π.χ. στους "Financial Times" και τη "Frankfurter Allgemeine", άλλα υποχώρησαν στις μέσα σελίδες λόγω των αναγκών της επικαιρότητας στις διάφορες χώρες.
Το πιο... στοχαστικό πρωτοσέλιδο σε σχέση με την ελληνική έξοδο το έκανε χθες η "Tageszeitung" του Βερολίνου, ίσως η μοναδική γερμανική εφημερίδα που δεν μπήκε ούτε μια φορά στον πειρασμό τα τελευταία οκτώ χρόνια να γράψει για τους “τεμπέληδες” Έλληνες. Ο τίτλος είναι “Η προστασία συνεχίζεται”, τον εικονογραφεί με μια κοινοτική ομπρέλα κάτω από τη βροχή των Βρυξελλών και επισημαίνει:
“Μετά από 8 χρόνια κάτω από την 'ευρωομπρέλα διάσωσης' η Ελλάδα από σήμερα θα πρέπει να σταθεί μόνη στα πόδια της. Το εάν θα τα καταφέρει μένει να φανεί. Όχι μόνο εξαιτίας των δισεκατομμυρίων του χρέους της. Αλλά κι επειδή η απαίτηση για λιτότητα συνεχίζεται”.
Ενδιάμεσος σταθμός για την Ιθάκη
Σε ανάλογο μήκος κύματος κινείται και ο ανταποκριτής της "FAZ" στην Αθήνα Μίχαελ Μάρτενς επισημαίνοντας ότι το τέλος των Μνημονίων είναι απλώς “ένας ενδιάμεσος σταθμός στον δρόμο για την Ιθάκη”:
Η διαδικασία αυξημένης εποπτείας, σημαίνει ότι “για τα επόμενα χρόνια οι Έλληνες πρωθυπουργοί θα δέχονται υποδείξεις. Πράγμα που δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικό και για τον Κυριάκο Μητσοτάκη σε περίπτωση που κέρδιζε τις εκλογές το 2019, όπως δείχνουν αυτή τη στιγμή τα πράγματα. Μια διαφορά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια υφίσταται στο ότι δεν θα υπάρχει πλέον τρόικα ή κουαρτέτο θεσμών, η οποία να μπορεί να προκαθορίζει ποια μέτρα θα πρέπει να λάβει”.
Για τον σχολιαστή του Reuters Πολ Γουάλας είναι νωρίς για πανηγυρισμούς: “Η Ευρώπη έχει επιτέλους στα χέρια της μια έξοδο που της επιτρέπει να πανηγυρίζει αντί να φοβάται” γράφει και συνεχίζει: “Μετά από οκτώ χρόνια η Ελλάδα αφήνει σήμερα πίσω της το τρίτο πρόγραμμα στήριξης. Πρόκειται για ένα καλοδεχούμενο Grexit, όμως πριν ανοίξουν οι σαμπάνιες είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η Αθήνα παραμένει δέσμια των πιστωτών, που απέτυχαν να θέσουν την ελληνική οικονομία σε βιώσιμη τροχιά”.
Η απροθυμία για την αλήθεια
Ο Γουάλας παραθέτει τα λάθη της αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης και τη “λαθραία”, όπως τη χαρακτηρίζει πολιτική της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, αντί μιας γενναίας απομείωσής του, και καταλήγει:
“Εκτός από το βάρος του χρέους, υπάρχει μια κληρονομία πικρίας και στις δύο πλευρές. Οι Βόρειοι πιστωτές αποδίδουν τα βάσανα της χώρας στη δημοσιονομική ασωτία των Ελλήνων. Οι Έλληνες κατηγορούν τους σωτήρες τους για τη λιτότητα και τις δυσάρεστες μεταρρυθμίσεις που αναγκάστηκαν να υποστούν. Όπως έχουν τα πράγματα, χρειάζεται ένα οικονομικό θαύμα -όπως μια διαρκής περίοδος ισχυρής ανάπτυξης- για να δραπετεύσει η Ελλάδα από τα δεσμά του χρέους.
Μετά τη μεγάλη πτώση του ΑΕΠ, η ανάκαμψη φαίνεται πιθανή, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Όμως οι προβλέψεις για το μέλλον είναι απογοητευτικά χαμηλές και δείχνουν πως η χώρα δεν θα μπορέσει να ξεπεράσει τα προβλήματά της. Το ΔΝΤ προβλέπει μακροπρόθεσμη αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ στο 1% ετησίως. Ακόμη και αυτή η μέτρια εκτίμηση ίσως αποδειχθεί αισιόδοξη.
Τα δημογραφικά στοιχεία της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα αρνητικά. Η απροθυμία της Ευρωζώνης να αντιμετωπίσει την αλήθεια και να διαγράψει ορισμένα από τα δάνειά της αποτελεί σφάλμα κατανόησης. Οι πολιτικές της θα κλείσουν την Ελλάδα σε μια φυλακή χρέους επί δεκαετίες με δεσμοφύλακες τους πιστωτές. Δεν είναι τρόπος αυτός να οικοδομηθεί μια νέα σχέση μεταξύ της Ευρωζώνης και του άσωτου παιδιού της”.
Η στιγμή των αισιόδοξων
Στο αντίποδα αυτών που αντιμετωπίζουν με επιφυλάξεις την ελληνική έξοδο εμφανίζεται ο κεντρικός οικονομικός σχολιαστής του Πρώτου Προγράμματος της γερμανικής τηλεόρασης Μίχαελ Λέμαν:
“Υπάρχει και η στιγμή των αισιόδοξων, οι οποίοι δικαίως ισχυρίζονται ότι έχουν συμβεί πολλά στη χώρα, πληρώνονται περισσότεροι φόροι και διενεργούνται αυστηρότεροι έλεγχοι, καθώς και ότι σημειώνεται μια μικρή οικονομική ανάπτυξη. Και ότι ο πληθυσμός έχει αποδείξει για χρόνια ότι είναι διατεθειμένος να σφίξει τα δόντια του σε μεγάλες περικοπές και συνεχώς αυξανόμενους φόρους.
Το ερώτημα είναι τι θεωρείται ότι αξίζει η Ελλάδα για τις άλλες πιο ευημερούσες βορειοευρωπαϊκές χώρες, ποιοι φόβοι τους δικαιολογούνται και ποιοι είναι περιττοί.
Η Ελλάδα έχει γίνει ακόμα πιο δημοφιλής ως τουριστικός προορισμός κατά τη διάρκεια της κρίσης και τόπος επενδύσεων. Δεν διαμαρτύρονται όλοι για την κουραστική γραφειοκρατία και τις δυσκολίες, αλλά είναι χαρούμενοι που ανταμείβονται για το επιχειρηματικό τους ρίσκο. Είναι επίσης αλήθεια ότι η Γερμανία έχει ξεπεράσει τη χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία έχει κλονίσει ιδιαίτερα την Ελλάδα, πολύ γρήγορα και πολύ έντονα, γεγονός που, παρεμπιπτόντως, σχολιάζεται στην Ελλάδα, όχι μόνο με φθόνο αλλά και με εκτίμηση.
Και είναι επίσης αλήθεια ότι πολλοί Έλληνες γνωρίζουν τα λάθη που έχουν σημειωθεί στη χώρα τους τις τελευταίες δεκαετίες καθώς και τις βελτιώσεις που επείγουν τα επόμενα χρόνια. Οι πλουσιότερες χώρες της βόρειας Ευρώπης θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την Ελλάδα ως αυτό που εξακολουθεί να είναι -ένας σημαντικός εταίρος στη ΝΑ Ευρώπη, ένας όμορφος ταξιδιωτικός προορισμός με υπέροχους ανθρώπους.
Και μια χώρα που έχει σχεδόν αυτόματα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. δεδομένων των ολοένα και πιο δύσκολων ευρωπαϊκών σχέσεων με την Τουρκία”.
