Του Αδάμ Γιαννίκου
Κάπως έτσι κλείνει μια χρονιά. Ξεκίνησε με το χάσμα δύο γυναικών που ως άλλες ηρωίδες του Σέξπιρ διεκδίκησαν μια θέση στον κόσμο των εμπόρων, πέφτοντας στην παγίδα του άντρα που δημιούργησαν. Γεμάτη αντιφάσεις η άλλοτε κραταιά προοδευτικότητα αναζητά εκλογικό ακροατήριο. Το κοινό αναρωτιέται αν οι Εργατικοί τραγουδάνε ακόμα. Εν τούτοις το ερώτημα μοιάζει από παλιά απαντημένο. Γιατί, μπορεί να έχει περάσει ένας αμετανόητος αιώνας, όμως τα εγγόνια των κόκκινων ηρώων δηλώνουν περήφανα για τους αγώνες εκείνων. Σ’ αυτό το πορτρέτο ενός κόσμου όπου το παλιό πεθαίνει και το καινούριο δεν μπορεί να γεννηθεί, υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που, αν και στο περιθώριο, ακόμη ελπίζουν για το ωραίο χωρίς να χάνουν τη ψυχή τους. Είναι που μετά την καταστροφή η ιστορία συνεχίζεται χωρίς θέσφατα και αυθεντίες. Είτε βγούμε από την κρίση ως γήινες μορφές του Στάινμπεκ είτε ως κινηματογραφικές φιγούρες ενός διαστημικού έπους, τα σπίτια μας θα τα ξαναστήσουμε, ακόμα κι αν χρειαστεί να φύγουμε μακριά. Απ’ την άλλη, πάντα γνωρίζαμε ότι η ζωή (δεν) είναι ωραία για αυτούς που γλυτώνουν αλλά βλέπουν τους δικούς τους να χάνονται. Και το βιώσαμε τούτο για πολλοστή φορά στα υγρά σύνορα της Ευρώπης, όπου το παιχνίδι για έναν καλύτερο κόσμο μοιάζει να έχει χαθεί. Πάνω στην απελπιστία εμφανίζονται εκείνα τα αγόρια στην Καλιφόρνια που γίνονται ο φίλος του καθενός από εμάς, ο καλύτερός μου φίλος. Κάπως έτσι η λίστα των τελευταίων επιθυμιών ενός άρρωστου παιδιού αναδεικνύει την πρώτη και σημαντικότερη επιθυμία κάθε ανθρώπου. Όλοι, σε ανατολή και δύση, πασχίζουν να σώσουν τα παιδιά τους. Αλλού αυτά καταγράφονται ως τα μωρά του χιονιού και αλλού ως τα παιδιά του πολέμου. Αλλού είναι ένα ιατρικό θαύμα που τα φέρνει στη ζωή, αλλού είναι η συγκίνηση που κρατά τη μνήμη τους ζωντανή. Ξετυλίγοντας την πραγματικότητα δεν φανταζόμαστε πόση δύναμη μπορεί να έχουν τα λόγια ενός μικρού παιδιού, σαν εκείνον τον ανέστιο Βρετανό που ζητά ένα κανονικό σπίτι για τα Χριστούγεννα. Οι παιδαγωγοί του Διαφωτισμού μίλησαν για το πεπερασμένο του πραγματικού κόσμου, οι στοχαστές του Ρομαντισμού βασανίστηκαν από την τρομακτική βεβαιότητα του θανάτου. Αν και το περιμένουμε, το τέλος της ανθρωπότητας θα αργήσει να έρθει. Γιατί, οι άνθρωποι εξακολουθούν να ερωτεύονται και αγαπούν πέρα από κάθε εμπόδιο, όπως οι δύο νέοι από το Κονέκτικατ. Ακόμα κι αν το σύστημα παίξει το χαρτί των ρομπότ, η συνείδηση της ζωής παραμένει το πιο ισχυρό κοινωνικό συμβόλαιο. Ο δρόμος ποτέ δεν είναι εύκολος. Παίρνοντας τη μορφή ενός παγωμένου απ’ το κρύο αγοριού στα βάθη της Κίνας, η επιλογή του να ζεις υπερτερεί κάθε πατροπαράδοτης τύχης. Όχι για το μικρό κορίτσι από το Πακιστάν που έπεσε θύμα απίστευτης βίας, κάνοντας τους συμπατριώτες της να βγουν στους δρόμους. Σε ποιον θα το πω; Το μοναδικό ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο είναι η γνώση των άλλων. Το τρίτο ημίχρονο μιας αναμέτρησης μαζί τους δεν είναι παρά ένας αγώνας με τη μνήμη που δεν έχει λήξει και αφορά τους απόντες της ιστορίας. Κι αυτό είναι το μάθημα που πρέπει να θυμόμαστε όταν οι διωκόμενοι στα σύνορα των ΗΠΑ περιμένουν για έναν ακόμη χρόνο το τέλος της οδύσσειάς τους. Κάπου εκεί η Αμερική θρηνεί ξανά για τους μαθητές της. Η τσάντα της αγοράς ξεπουλά, όμως στην πραγματικότητα –από το Τέξας έως τη Γκάνα– είναι μερικοί δάσκαλοι που αντιστέκονται. Στην οργουελική Ευρώπη πάλι εξακολουθείς να έχεις δύο αγελάδες κατά το γνωστό ανέκδοτο περί οικονομίας. Το παζλ της αλήθειας για τον πολιτικό χωροχρόνο παραμένει ασυμπλήρωτο, όμως η φωτογραφία ενός ζευγαριού Κινέζων αποδεικνύει ότι ο χρόνος γυρίζει πίσω μόνο όταν οι ιστορίες μπορούν να ξαναειπωθούν καλύτερες. Ακόμα κι αν είμαστε οι ξένοι ενός ατομικιστικού σύμπαντος, όπου οι πρωτόπλαστες ειδήσεις μάς κάνουν να ανακράζουμε ο tempora o mores, η πόλη μας είναι εκεί όπου δεν ξεχνάμε να ελπίζουμε. Απορούμε που σε οκτώ λεπτά μπορεί να κριθεί το επαγγελματικό μας μέλλον. Βλέπετε, τα κόκκινα πανεπιστήμια δεν είναι πια ο δρόμος του Μαΐου του ’68 αλλά τα δάνεια του 2018. Όπως απέδειξε ο γάμος της χρονιάς στη Βρετανία, όπου προπορεύεται το χρήμα ανοίγουν όλοι δρόμοι. Η ανταλλαγή αφορά για άλλη μια φορά ζωές που σταματούν εν μέσω πυροβολισμών. Κάπου εκεί εμφανίζεται ο γάλλος ήρωας, ένας μετανάστης από το Μάλι, και αποτρέπει την πτώση. Για όσους δεν ζουν με τα κεφάλια κάτω εγκλωβισμένοι σε μια οθόνη, δεν παρασύρονται από τα τουρουτουτού της ενσωματωμένης είδησης, για όσους βγαίνουν από το κλουβί των φυλακισμένων συνειδήσεων, φωνάζοντας ποτέ ξανά για τα νεκρά παιδιά των προσφύγων. Για όσους το πρώτο παιδί είναι το ξεκίνημα ενός καλύτερου κόσμου. Στο ίδιο πνεύμα.
