Του Πάνου Τριγάζη*
«Η Ρωσία θα πάψει να είναι μεγάλη δύναμη όταν δεν θα έχει ρόλο στα Βαλκάνια» είχε επισημάνει ο πολύπειρος Ρώσος ακαδημαϊκός Γκεόργκι Ζαχναζάροφ, στενός συνεργάτης του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, μιλώντας σε διεθνή διάσκεψη του ΣΥΝ για την ειρήνη στα Βαλκάνια το 1995.
Αναμφίβολα, η Μόσχα θέλει να διατηρήσει και, ει δυνατόν, να ανακτήσει την επιρροή της στην περιοχή των Βαλκανίων. Γι’ αυτό και δεν επιθυμεί τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην περιοχή αυτή. Ωστόσο, στα Βαλκάνια έχουν ιστορικά ρόλο και άλλες μεγάλες δυνάμεις ή πρώην αυτοκρατορίες. Δεδομένες είναι οι φιλοδοξίες της Τουρκίας στην περιοχή, αλλά και χωρών όπως η Γαλλία, η Βρετανία και η Γερμανία, πρωτίστως δε οι ΗΠΑ.
Εννοείται ότι η Ελλάδα έχει πολλούς λόγους να μην επιθυμεί τη συνέχιση της παράδοσης που θέλει τα Βαλκάνια «πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης», αν και σήμερα αυτό δύσκολα μπορεί να συμβεί, διότι δεν είμαστε στην εποχή των αυτοκρατοριών. Επιπλέον, η κατάργηση του Ψυχρού Πολέμου σήμανε την κατάργηση και της αντίστοιχης διαχωριστικής γραμμής στα Βαλκάνια. Αυτό σημαίνει ότι η Βαλκανική μπορεί να αναδειχτεί -και αυτό συμβαίνει ήδη με πρωτοβουλία της Ελλάδας- σε περιφερειακή οντότητα στην ευρωπαϊκή προοπτική. Στην κατεύθυνση αυτή κινείται η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για ένα σχέδιο βαλκανικής συνανάπτυξης και κοινής ασφάλειας, με συστατικό του και μια απολύτως απαραίτητη βαλκανική οικολογική χάρτα.
Αποτελεί θετική εξέλιξη ότι σταδιακά οι βαλκανικές χώρες εντάσσονται στην Ε.Ε. Αυτό εξυπηρετεί και τα εθνικά συμφέροντα της Ελλάδας και πολύ περισσότερο τα συμφέροντα της ειρήνης και ασφάλειας στα Βαλκάνια. Η αντιπαλότητα της Ρωσίας με την ένταξη χωρών των Βαλκανίων στο ΝΑΤΟ δεν είναι τόσο έντονη και απόλυτη όσο εμφανίζεται, εν αντιθέσει με τα σχέδια διεύρυνσης της Ατλαντικής Συμμαχίας με την ένταξη πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, σαν τη Γεωργία και την Ουκρανία. Άλλωστε, και η Ρωσία συνεργάζεται με το ΝΑΤΟ, αποτελώντας μέλος του λεγόμενου Συνεταιρισμού για την ειρήνη (Partnership for Peace).
Δεν πρέπει, λοιπόν, να υπερβάλλεται τυχόν αντίθεση της Μόσχας στην ιστορική συμφωνία των Πρεσπών, δεδομένου ότι, μετά την υπογραφή της εν λόγω συμφωνίας, ο Έλληνας ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς επισκέφτηκε τη ρωσική πρωτεύουσα αποσπώντας από τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ δήλωση υποστήριξης της συμφωνίας.
Όμως, μια πτυχή του ενδιαφέροντος της Μόσχας για τις σχέσεις Ελλάδας - FYROM που δεν πρέπει να υποτιμηθεί είναι η εκκλησιαστική. Όπως είναι γνωστό, ο οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως έχει ενδιαφερθεί για την επιστροφή της ορθόδοξης Εκκλησίας της FYROM στους κόλπους του Πατριαρχείου. Γι’ αυτό και έχει τηρήσει θετική στάση στη συμφωνία των Πρεσπών, εν αντιθέσει προς ορισμένους θερμοκέφαλους ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδας που το παίζουν «μακεδονομάχοι».
Αποτελεί κοινό μυστικό ότι το Πατριαρχείο της Μόσχας διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία της ορθοδοξίας από εκείνο της Κωνσταντινουπόλεως, ενώ έχει βλέψεις και στο Άγιο Όρος. Δεδομένης της στενής σχέσης του Προέδρου Πούτιν με το Πατριαρχείο της Μόσχας, επαναλαμβάνω ότι η εκκλησιαστική διάσταση της συμφωνίας των Πρεσπών δεν πρέπει να υποτιμάται. Αυτή η πτυχή, όπως και πολλές άλλες, δυστυχώς, δεν απασχολούν την ηγεσία της Ν.Δ., η οποία «παίζει εν ου πακτοίς» και στο "Μακεδονικό". Ευτυχώς, έχουν γνώση οι φύλακες.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
