Live τώρα    
13°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αυξημένες νεφώσεις
13 °C
9.6°C15.2°C
1 BF 86%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
12 °C
8.5°C13.5°C
1 BF 60%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
12.0°C14.4°C
3 BF 78%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
9 °C
8.8°C14.7°C
3 BF 76%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
6 °C
5.9°C9.1°C
0 BF 100%
Η σπορά της ευρωπαϊκής αποσύνθεσης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η σπορά της ευρωπαϊκής αποσύνθεσης

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Δεν είναι σαφές αν ο ακροδεξιός υπουργός Εσωτερικών της Ιταλίας Ματέο Σαλβίνι, όταν αναρωτήθηκε αν θα υπάρχει του χρόνου η Ε.Ε., εξέφραζε απλή εκτίμηση, βαθιά επιθυμία ή πολιτικό σχέδιο. Μικρή σημασία έχει. Στον συγκεκριμένο συνυπάρχουν και τα τρία. Το «πολιτικό σχέδιο» έγκειται στο απλούστατο γεγονός ότι η κυβέρνησή του και αρκετές άλλες έχουν την ευχέρεια να αδρανοποιήσουν πλήρως την Ε.Ε. ως διακρατική οντότητα, όπως έγινε στην τελευταία σύνοδο για το προσφυγικό, εξωθώντας τους υπόλοιπους σε απελπισμένες «συμφωνίες προθύμων».

Η επιθυμία του Σαλβίνι και αρκετών άλλων, ομοϊδεατών και μη, είναι η απο-ομοσπονδιοποίηση της Ε.Ε., η υποβάθμισή της σε μια ένωση α λα καρτ, σε τέτοιο βαθμό ώστε η υπό διαπραγμάτευση -μετά Brexit- εταιρική σχέση Βρετανίας - Ε.Ε. να φαίνεται μια ελκυστική εναλλακτική. Και , τέλος, η εκτίμηση Σαλβίνι για τον κίνδυνο διάλυσης της Ε.Ε. είναι ο διαρκής και ρεαλιστικός φόβος όλων των Ευρωπαίων ηγετών -και των πιο φανατικά φεντεραλιστών- τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία από το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Φόβος που οι Μέρκελ, Σαρκοζί, Γιούνκερ, Ρέντζι και άλλοι χρησιμοποίησαν επανειλημμένα και εκβιαστικά για να επιβάλλουν ad hoc συμβιβασμούς, εκτός συνθηκών της Ε.Ε., κατασκευάζοντας ένα ευρωπαϊκό «παρασύνταγμα», μια κουρελού διακρατικών συμφωνιών, διάστικτη από αυτοεξαιρέσεις ή εξαναγκαστικές εξαιρέσεις χωρών. Απαύγασμα αυτής της πρακτικής ήταν τα Μνημόνια.

Εκτίμηση, επιθυμία ή σχέδιο, ο κίνδυνος διάλυσης της Ε.Ε. είναι ο καρπός του βηματισμού που επέβαλε στη μέχρι τώρα ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ο κατά συνθήκη γαλλογερμανικός άξονας -με την έμφαση στο «γερμανικός». Το προσφυγικό είναι το πρόσχημα και όχι η αιτία της τελευταίας υπαρξιακής κρίσης της Ε.Ε. που παρακάμπτεται με ερμητική σφράγιση των εξωτερικών της συνόρων.

Πριν από δυο χρόνια ο ακροδεξιός εθνικιστής Όρμπαν της Ουγγαρίας κατακεραυνωνόταν ως ντροπή της Ευρώπης. Σήμερα το πρόγραμμά του αποτελεί ουσιαστικά τη βάση της «ευρωπαϊκής λύσης» που επιστρατεύεται για να διασώσει τον κυβερνητικό συνασπισμό της Μέρκελ. «Λύσης» που καταλήγει σε ένα αντιφατικό μείγμα παλινόρθωσης των εσωτερικών συνόρων της Ε.Ε. και ομοσπονδιοποίησης των εξωτερικών της. Είναι συνταγή διάλυσης, όχι λύσης.

Ανέφερα ότι το προσφυγικό είναι πρόσχημα και όχι αιτία. Και σ’ αυτό συνηγορούν οι αριθμοί. Το θεμελιώδες ψεύδος είναι ότι η Ε.Ε. αιφνιδιάστηκε από το ισχυρότερο προσφυγικό ρεύμα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πράγματι, την τριετία 2015-2017 κλήθηκε να υποδεχθεί περίπου 3 εκατομμύρια πρόσφυγες που ζητούσαν άσυλο.

Αλλά έναν ανάλογο αριθμό υποδέχθηκε, χωρίς πολλή φασαρία, μετά την κατάρρευση των χωρών του ανατολικού μπλοκ, μεταξύ 1989 και 1994, σε μια περίοδο που η Ε.Ε. αριθμούσε μόλις 12 κράτη - μέλη, με τον μισό από τον σημερινό πληθυσμό και χωρίς ίχνος κοινής μεταναστευτικής πολιτικής ή πολιτικής ασύλου. Κι αυτό χωρίς να υπολογίζεται το τεράστιο ρεύμα οικονομικών μεταναστών από την ανατολική Ευρώπη προς την τότε ΕΟΚ.

Ουσιαστικά αυτό το τεράστιο μεταναστευτικό κύμα αποτέλεσε ένα από τα οχήματα της διεύρυνσης της Ε.Ε. με 16 νέες χώρες. Έγινε δεκτό όχι απλώς αδιαμαρτύρητα, αλλά συχνά ενθουσιωδώς, με αλλεπάλληλες αποφάσεις μαζικής νομιμοποίησης «παράτυπων» μεταναστών (3 στην Ελλάδα, 5 στην Ιταλία σε μια δεκαετία), γιατί ήταν φθηνά εξασφαλισμένη προστιθέμενη αξία στον αναπτυξιακό πρωταθλητισμό που πυροδότησε η διεύρυνση.

Οι εθνικές ελίτ είχαν τη δυνατότητα να προσφέρουν στους εγχώριους πληθυσμούς ένα μερίδιο ευημερίας και ταυτόχρονα μια ευκαιρία επιβίωσης στους μετανάστες, χωρίς να προσφεύγουν στη βολική καλλιέργεια ανταγωνισμών και, τελικά, εξόφθαλμου ρατσισμού.

Αυτή η επιλογή έχει σήμερα εκλείψει. Η Ε.Ε. και κυρίως η Ευρωζώνη ενοποιήθηκαν στη βάση του Μάαστριχτ και του «ηλίθιου» Συμφώνου Σταθερότητας καθιστώντας την «αειφόρο λιτότητα» όρο ύπαρξής τους. Οι εγχώριες οικονομικές και πολιτικές ελίτ αδυνατούν να ελιχθούν, να εξαγοράσουν την υποστήριξη ή ανοχή των υποτελών τάξεων. Η κατασκευή αποδιοπομπαίων τράγων μοιάζει σχεδόν αναπόφευκτη.

Αυτή είναι η μοιραία βάση της ρατσιστικής στροφής των ευρωπαϊκών ηγεσιών, αλλά και το σπέρμα της αποσύνθεσης της Ε.Ε. μέσα από διαδοχικά επεισόδια ρήξης. Κάποια στιγμή, κάποιο απ’ αυτά θα αποβεί μοιραίο, όσα ιντερμέτζα συμβιβασμών κι αν παρεμβληθούν. Η εναλλακτική, για όσους θεωρούν την Ε.Ε. μη αναστρέψιμη, θα ήταν η επανίδρυσή της από μηδενική βάση. Αλλά αυτό, εξ όσων γνωρίζω, δεν υπάρχει σε κανενός την ατζέντα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL