Γυναίκα, 40, Απόφοιτος Πανεπιστημίου, Σοσιαλδημοκράτισσα
Ποιοι είναι οι πραγματικοί λόγοι για την απόφαση του Ερντογάν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές;
Θεωρώ ότι τα αποτελέσματα του συνταγματικού δημοψηφίσματος και η τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας είναι οι κύριοι λόγοι των πρόωρων εκλογών. Το 2017, αν και τα αποτελέσματα του συνταγματικού δημοψηφίσματος ήταν υπέρ του Ερντογάν, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι αυτός και η ομάδα του έχασαν υποστήριξη στις μητροπολιτικές περιοχές, μεγάλες πόλεις και ειδικά μεταξύ των μορφωμένων ψηφοφόρων. Τα αποτελέσματα επίσης μείωσαν τη νομιμοποίησή του εξαιτίας των ανήθικων αποφάσεων της τελευταίας στιγμής εκ μέρους του Ανωτάτου Εκλογικού Συμβουλίου. Και οι κινήσεις που έκανε μετά την «αποτυχημένη νίκη», όπως ότι ενεργούσε ως πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος και όχι ως Πρόεδρος όλων, υποχρεώνοντας τους μητροπολιτικούς δημάρχους να παραιτηθούν, παρόλο το γεγονός ότι ήταν εκλεγμένοι, απλώς μεγάλωσε τις αμφιβολίες της κοινής γνώμης. Έτσι, θεωρώ ότι σκέφτεται πως, σε περίπτωση που περιμένει μέχρι το 2019, δεν θα είναι σε θέση να αποσπάσει το 50%+1, όπως προβλέπεται στη νέα νομοθεσία.
Ο δεύτερος λόγος είναι φυσικά τα οικονομικά. Η Τουρκία έχει 80 εκατομμύρια και, σύμφωνα με τις στατιστικές, σχεδόν το 60% ζει στη φτώχεια ή στο όριο της φτώχειας. Όλοι οι κυβερνητικοί μιλούν για την ισχυρή ανάπτυξη, πόσο τα μεγάλα έργα αλλάζουν το πρόσωπο της χώρας, αλλά στο τέλος της ημέρας ο κόσμος υποφέρει από την πτώση της αγοραστικής του δύναμης. Αν και η κυβέρνηση και οι περισσότεροι από τους οπαδούς του κυβερνώντος κόμματος κατηγορούν τις «ξένες» δυνάμεις για την υποτίμηση της τουρκικής λίρας, ο Ερντογάν γνωρίζει ότι δεν θα μπορέσει να καλύψει τα προβλήματα στην οικονομία για ένα ακόμη έτος. Η Τουρκία έγινε μια χώρα εισαγωγών. Τίποτα -εννοώ τίποτα, ακόμα και αγροτικά προϊόντα- δεν παράγεται στη χώρα. Δεν εξάγουμε τίποτα. Και τίποτα στο εκπαιδευτικό, οικονομικό και κοινωνικό προφίλ δεν δείχνει ότι μπορεί να αντισταθμίσει το υπάρχον έλλειμμα.
Πιστεύετε ότι η εκλογική διαδικασία θα είναι δίκαιη;
Οι εκλογές στην Τουρκία δεν είναι δίκαιες εδώ και πολύ καιρό. Οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται το αν είναι «δίκαιη» η εκλογική διαδικασία, αλλά πριν από αυτή, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής διαδικασίας, υπάρχουν εμφανείς περιορισμοί για τα αντιπολιτευόμενα κόμματα. Έτσι ήταν κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος, το 2017, και έτσι είναι και τώρα. Οι υποψήφιοι των αντιπολιτευόμενων κομμάτων προσπαθούν να διεξάγουν εναλλακτικές καμπάνιες, αλλά τα ΜΜΕ αγνοούν τις ομιλίες τους και εστιάζουν στις συγκεντρώσεις του Ερντογάν. Ακούμε όλη την ώρα από διάφορες μεριές ότι κάποιος μετακίνησε προπαγανδιστικά υλικά των κομμάτων της αντιπολίτευσης από τους δρόμους ή ότι έγινε επίθεση στα εκλογικά τους περίπτερα. Και παρόλο το γεγονός ότι κάθε κόμμα έχει το συνταγματικό δικαίωμα να λάβει χρηματοδότηση από το κράτος, το κυβερνόν κόμμα χρησιμοποιεί αυτή τη χρηματοδότηση σε συνδυασμό με κάθε είδος δημόσιων πόρων. Επομένως, με όρους προεκλογικής διαδικασίας, οι εκλογές δεν είναι δίκαιες εδώ και πολύ καιρό και δεν είναι και σήμερα.
Σχετικά με την ψηφοφορία, υπάρχουν μερικά κινήματα πολιτών που σκοπεύουν να αυξήσουν την ενημέρωση του κοινού, ώστε να καταλάβει τη σημασία της ψήφου, και γι αυτό προσπαθούν να δημιουργήσουν κοινότητες που θα παρατηρήσουν την εκλογική διαδικασία και την καταμέτρηση των ψήφων. Ωστόσο, στην προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο ενέκρινε και μέτρησε τα ασφράγιστα ψηφοδέλτια. Κοντολογίς, πιστεύω ότι, ακόμα και οι ψήφοι να είναι υπέρ της αντιπολίτευσης, μπορεί να αλλάξουν από το Ανώτατο Συμβούλιο.
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το διακύβευμα αυτών των εκλογών;
Αυτές οι εκλογές θα θέσουν πολλά πράγματα υπό διακύβευση, σε διαφορετικά επίπεδα. Τα αποτελέσματα, φυσικά, θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στους Τούρκους πολίτες, αλλά θα επηρεάσουν και τις κρατικές και διακρατικές σχέσεις. Ως πολίτης είναι πιθανό να ξυπνήσεις ένα πρωί και να συνειδητοποιήσεις ότι έχεις χάσει όλα τα θεμελιώδη δικαιώματά σου. Δεν υπάρχει και δεν θα υπάρχει πλέον ένα σύστημα αμοιβαίων πολιτικών ελέγχων. Αυτό μπορεί να τελειώσει με ένα νέο κύμα μετανάστευσης. Αυτό, σίγουρα, θα επηρεάσει και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο κρατικό επίπεδο, υπάρχει πιθανότητα το κράτος να χρεοκοπήσει λόγω της επερχόμενης οικονομικής κρίσης. Αναλόγως δε με τα αποτελέσματα των εκλογών, ο κόσμος μπορεί να μην είναι ποτέ σε θέση να ρωτήσει την κυβέρνηση ή τον εκλεγμένο πρόεδρο τι συνέβη με όλες αυτές τις ιδιωτικοποιήσεις, τους φόρους κοκ. Και φυσικά μια τόσο ριζική αλλαγή στην Τουρκία μπορεί να σημαίνει ότι κάθε κράτος που γειτονεύει με την Τουρκία ίσως χρειαστεί να συνδιαλέγεται με ένα ασταθές κράτος για πολύ καιρό.
Ποιες κοινωνικές διαιρετικές τομές θα επηρεάσουν με αποφασιστικό τρόπο το εκλογικό αποτέλεσμα;
Αν αναλογιστούμε ότι η τουρκική δημοκρατία είναι νέα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές δημοκρατίες, δεν μπορούμε να πούμε ότι οι ταξικές διαφορές συνιστούν μια διαχωριστική γραμμή που να καθορίζει τους πολιτικούς προσανατολισμούς. Η θρησκεία, από την άλλη, ήταν πάντα ένα κριτήριο για την πολιτική συμπεριφορά, ειδικά για τη δεξιόστροφη πολιτική. Οι θρησκευόμενοι έχουν την τάση να ακολουθούν τις εντολές των αρχηγών τους. Πολλοί ιμάμηδες θρησκευτικών ομάδων έχουν ήδη ανακοινώσει την υποστήριξή τους στον Ερντογάν. Η εθνικότητα είναι ένας άλλος παράγοντας, αλλά μόνο οι Κούρδοι έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τα εκλογικά αποτελέσματα. Ωστόσο, στις κουρδικές περιοχές της Τουρκίας οι πολιτικές απόψεις δεν προκύπτουν μόνο από την εθνικότητα, αλλά και από άλλους παράγοντες, όπως θρησκεία, ηλικία, τάξη (καθώς έχουν ακόμα μια φεουδαρχική δομή στις αγροτικές περιοχές). Για παράδειγμα, οι νεότερες γενιές Κούρδων είναι πιο πρόθυμες να προσπαθήσουν και να αγωνιστούν για τη δημιουργία κουρδικού κράτους, ενώ οι παλιότερες γενιές πιο πρόθυμες να διατηρήσουν την εδαφική ακεραιότητα (της Τουρκίας) και να ψάξουν για πολιτικές λύσεις στα προβλήματα των δικαιωμάτων τους. Αυτός ο διαχωρισμός ισχύει και για τα θέματα της θρησκείας επίσης, καθώς οι νεαροί Κούρδοι, ειδικά μετά τα ζητήματα τα σχετικά με τον ISIS και το Κομπάνι, δείχνουν μεγαλύτερη τάση να εγκαταλείψουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Ωστόσο, οι μεγαλύτεροι ακόμα αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους κυρίως ως Μουσουλμάνους Κούρδους. Εξαιτίας αυτών των διαχωρισμών στο τέλος οι Κούρδοι μπορεί να χάσουν τη δυνατότητά τους να επηρεάσουν. Παρόλα αυτά, είναι σίγουρο ότι η παρουσία του HDP στο κοινοβούλιο θα τα αλλάξει όλα. Αν δεν καταφέρει να περάσει το όριο του 10%, αυτό σημαίνει ότι 60 έδρες ακόμα θα πάνε στο AKP.
Πιστεύετε ότι η αντιπολίτευση έχει αρκετή δυναμική ώστε να κερδίσει τις εκλογές;
Υπάρχει η γενική άποψη μεταξύ των υποστηρικτών της αντιπολίτευσης στην Τουρκία ότι ο Ερντογάν κέρδισε τόσο μεγάλη εξουσία μόνο επειδή δεν υπήρχε δυνατή αντιπολίτευση όπως σήμερα. Καθώς ο κόσμος στην Τουρκία δεν έχει μια στιβαρή κατανόηση των κοινωνικών τάξεων, η ιστορία περί Αριστεράς και Δεξιάς δεν εφαρμόζεται πραγματικά εδώ. Αν και το CHP (Κεμαλικό κόμμα) έχει αναγνωριστεί ως Αριστερά από τους περισσότερους ανθρώπους, ειλικρινά το CHP δεν έχει αρκετά επιχειρήματα ή υποσχέσεις ή οτιδήποτε χρειάζεται για να κάνει τους αριστερούς και επιπλέον τους δημοκράτες να πιστέψουν σ’ αυτό. Σχεδόν όλοι θεωρούν ότι το CHP είναι καθεστωτικό. Ο Deniz Baykal, ο οποίος κάποτε ήταν ηγέτης του κόμματος και έπαθε εγκεφαλικό ένα χρόνο πριν, ανακοινώθηκε ως υποψήφιος για το κοινοβούλιο. Βασικά δεν μπορεί να κουνηθεί, κανένας δεν τον έχει δει για μήνες, αλλά ακόμα φέρεται ως υποψήφιος του κόμματος. Ο σεβασμός στο πρόσωπό του είναι σημαντικός, αλλά το μέλλον της χώρας είναι πιο σημαντικό. Υπάρχουν πολύ νέοι, λαμπροί άνθρωποι, με αρκετή ενέργεια, ώστε να δώσουν έναν καλό αγώνα, που όμως χάνουν την ευκαιρία τους με τέτοιου είδους άνωθεν αποφάσεις. Το HDP το οποίο δημιουργήθηκε για να αγωνιστεί για κάθε εθνική μειονότητα στην Τουρκία, έγινε ένα κουρδικό κόμμα στο μυαλό των πολιτών. Αν και έχουν αντιπροσώπους από διαφορετικές ομάδες και λαούς, ειδικά οι «λευκοί Τούρκοι» πιστεύουν ότι πρόκειται για μια αποσχιστική ομάδα ή κάτι χειρότερο. Υπάρχει ένας νέος παίχτης σ’ αυτές τις εκλογές, το IYI (το Καλό Κόμμα της Ακσενέρ). Είναι πιθανόν να κλέψουν ψήφους από το MHP (Κόμμα των Γκρίζων Λύκων) και μπορεί και από το AKP. Αλλά πως μπορεί να περιμένει κανείς αυτός που ήταν υπουργός εσωτερικών υποθέσεων την δεκαετία του ’90 να πείσει τους Κούρδους ή τους αριστερούς ότι η ιστορία δεν θα επαναληφθεί. Με τέτοια σύνθεση, δεν συνιστά απαισιοδοξία να πει κανείς ότι η αντιπολίτευση έχει λίγες πιθανότητες να κερδίσει. Ωστόσο, είναι σίγουρο ότι ο υποψήφιος του CHP για τις προεδρικές εκλογές έχει κάνει εντύπωση στον κόσμο. Το IYI χρησιμοποιεί εναλλακτικές μεθόδους στην καμπάνια του προκειμένου να επικοινωνήσει με τον κόσμο. Το ΗDP κάνει ό,τι μπορεί δεδομένου του γεγονότος ότι ο υποψήφιος του είναι τώρα στην φυλακή. Αν υπάρξει δεύτερος γύρος, και αν οι υποστηρικτές όλων των υποψηφίων ενωθούν και υποστηρίξουν έναν υποψήφιο ενάντια στον Ερντογάν, τότε μπορεί να υπάρξει μια ευκαιρία. Αλλά ήδη υπάρχουν πολλά «εάν».
Τι μπορεί να σηματοδοτήσει μια νίκη της ενωμένης αντιπολίτευσης για την τουρκική κοινωνία;
Για τον λαό της Τουρκίας μπορεί να σημάνει μια βαθειά ανάσα. Το λέω γιατί ο λαός έχει υπάρξει πολύ αγχωμένος και φοβισμένος για καιρό. Αν κάποιος είναι υποστηρικτής του Ερντογάν, αυτό σημαίνει ότι άλλοι υποστηρικτές θα τον παρακολουθούν και, αν πιστεύεται ότι αυτός δεν υποστηρίζει πολύ ένθερμα, τότε μπορεί να χάσει τα προνόμια ή ακόμα και τα εισοδήματα του. Αν κάποιος δεν είναι υποστηρικτής του Ερντογάν, τότε φοβάται να πει οτιδήποτε εναντίον του ή να μοιραστεί τις σκέψεις του ή ακόμα και να ρωτήσει για οτιδήποτε θεωρεί ότι πάει στραβά στην χώρα. Γι’ αυτό ακριβώς μια νίκη της αντιπολίτευσης θα δώσει στους πολίτες μια ευκαιρία να πάρουν μια βαθιά ανάσα, αλλά στην συνέχεια η αντιπολίτευση θα πρέπει να αντιμετωπίσει πραγματικά δύσκολα προβλήματα στην οικονομία, στις διεθνείς σχέσεις, τις κοινωνικές εντάσεις, τη διαφθορά, την εκπαίδευση κ.ο.κ. Και επιπλέον θα σημάνει την επανεγκαθίδρυση του κράτους δικαίου στη χώρα.
