ΤΟΥ ΜΑΚΗ ΚΑΒΟΥΡΙΑΡΗ
Στις 29 Μαΐου, στα 10 χρόνια από τον θάνατο του Άγγελου Ελεφάντη, ανάρτησα στο Διαδίκτυο το ακόλουθο κείμενο:
"Σαν σήμερα, πριν 10 χρόνια, πέθανε ο Άγγελος Ελεφάντης, ο φίλος και σύντροφος που σε όλη του τη ζωή πάλεψε για να μας απαλλάξει από τις ιδεολογικές και πολιτικές παραμυθίες και να μας μιλήσει για 'εκείνη την υπόθεση του σοσιαλισμού' και 'εκείνη την υπόθεση του κομμουνισμού' (βλ. 'Η Εποχή', 22 Νοεμβρίου 1992).
Στην ύλη του τελευταίου τεύχους του 'Πολίτη' (Μάρτιος του 2008), συμπεριέλαβε, ενδεχομένως ως τελευταία του παρακαταθήκη, την απάντηση του Αλτουσέρ στον Μισέλ Βερρέ, που δημοσιεύτηκε στην 'Pensée'1 τον Ιούνιο του 1969 με τον τίτλο 'Μάης φοιτητικός ή εργατικός'2.
Η μετάφραση αυτού του κειμένου από τον Άγγελο πρωτοδημοσιεύτηκε στο αφιέρωμα του 'Πολίτη' στα 20 χρόνια του Μάη (τ.χ. 91, Μάης 1988). Η επαναδημοσίευσή του, στα 40 χρόνια του Μάη, πιστεύω ότι δεν είναι τυχαίο γεγονός".
Με την επιλογή του κειμένου του Αλτουσέρ το 1988 στο αφιέρωμα για τον Μάη και την επαναδημοσίευσή του, ως μοναδική υπόμνηση του γεγονότος, το 2008 (όταν το τέλος ήταν κοντά), ο Άγγελος θέλησε (πιστεύω), ακολουθώντας τον Αλτουσέρ, να προβάλει τον εργατικό χαρακτήρα της εξέγερσης και τον ρόλο της γενικής απεργίας στην εξέλιξη του γεγονότος και στο τέλος του.
Για τον Αλτουσέρ, ο Μάης του '68 στη Γαλλία ήταν η συνάντηση της μεγαλύτερης γενικής απεργίας με τη γενικευμένη δράση όχι μόνο των φοιτητών, αλλά και των μαθητών και των νέων εργαζόμενων διανοουμένων.
Σ' αυτή τη συνάντηση η γενική απεργία ήταν το απολύτως καθοριστικό γεγονός, ενώ η δράση των φοιτητών, των μαθητών και των διανοουμένων ήταν ένα νέο γεγονός υποκείμενο στο πρώτο, έστω κι αν προηγήθηκε της γενικής απεργίας των εργατών.
Όμως η συνάντηση δεν αρκεί. Όπως γράφει ο Αλτουσέρ, το θεμελιώδες ερώτημα είναι το αν και κατά πόσο η εξεγερμένη νεολαία θα μπορέσει με έργα και όχι με λόγια να πραγματοποιήσει τη συγχώνευσή της με το εργατικό κίνημα και πώς θα βοηθηθεί στην υλοποίηση αυτού του στόχου.
Κατά τον Αλτουσέρ, τα κομμουνιστικά κόμματα σημαδεύτηκαν από διαδοχικές κρίσεις και έχασαν την επαφή με τη μάζα της σπουδάζουσας νεολαίας. Ο Αλτουσέρ δεν αντιμετώπισε τον φοιτητικό Μάη τόσο δογματικά, όσο αναμενόταν, λόγω της επιστημονικής αυστηρότητας που χαρακτηρίζει τα έργα του. Προσπάθησε να διαμορφώσει μια θεωρία των θεωρητικών κενών του φοιτητικού Μάη.
Όπως έγραψα στο αφιέρωμα της "Ουτοπίας" για τα 40 χρόνια του Μάη, οι μαρξιστές διανοούμενοι υποδέχτηκαν τη φοιτητική φάση του Μάη με εξαιρετική αμηχανία. Τίποτα δεν κόλλαγε στη θεωρία της προλεταριακής επανάστασης. Μόνο όταν άρχισαν οι εργατικές κινητοποιήσεις, "όταν ξύπνησε η Μπιγιανκούρ", όταν άρχισαν οι απεργίες και οι καταλήψεις των εργοστασίων, τότε, όπως επισημαίνει ο Ντομινίκ Λεκούρ, "στον θεωρητικό καθρέφτη τους" άρχισαν να παρελαύνουν οι μεγάλες στιγμές της πάλης των τάξεων το 1936, το 1871, το 1848... Ο Μάης των νέων φοιτητών και εργατών, που δεν αναγνωριζόντουσαν σε καμιά οργάνωση και κανένα κίνημα, εκ προοιμίου δεν υπάκουε στην άλγεβρα της επανάστασης.
Η ανάγκη επιστημονικής ανάλυσης και αυτοκριτικής
Ο Μάης έθεσε ένα πραγματικό πρόβλημα. Το πρόβλημα της επεξεργασίας μιας μαρξιστικής θεωρίας των μηχανισμών της ιδεολογίας. Που περιλαμβάνει την ανάλυση των βαθύτερων αιτιών, εθνικών και διεθνών, της ιδεολογικής εξέγερσης της σπουδάζουσας νεολαίας και των νέων εργαζομένων διανοουμένων.
Το δύσκολο έργο της ανάλυσης των αιτιών που οδήγησαν τα κομμουνιστικά κόμματα στην απώλεια της πολιτικής και ιδεολογικής επαφής με τη σπουδάζουσα και διανοούμενη νεολαία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Το αναγκαίο πολιτικό θάρρος για να περάσουμε από την ανάλυση στην αυτοκριτική. Και όλα αυτά με πειθώ και όχι αντιπαλότητα και πνεύμα συνεργασίας που θα οδηγήσει πέρα από τη συνάντηση στους κοινούς αγώνες και στη συγχώνευση των πολλαπλών κοινωνικών και πολιτικών υποκειμένων.
1. Το περιοδικό "La Pensée" ήταν το θεωρητικό όργανο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος.
2. Λουί Αλτουσέρ, "Μάης 'φοιτητικός' ή 'εργατικός'. Σχετικά με τη μελέτη του Μ. Βερρέ για τον 'φοιτητικό' Μάη", μτφρ. Άγγελος Ελεφάντης, "Ο Πολίτης", τχ. 164, Μάρτιος 2008, σελ. 21-28. Το τεύχος αυτό έφτασε στα γραφεία του περιοδικού (Ζωναρά 10) μόλις πέθανε ο Άγγελος Ελεφάντης 29.5.2008. Εκείνη τη μέρα όσοι βρέθηκαν εκεί είχαν και τον άχαρο ρόλο να πρέπει να βάλουν το τεύχος σε φακέλους για να μπορέσει να ταχυδρομηθεί στους συνδρομητές του (ΣτΕ).
