Του Πάνου Τριγάζη*
Στην πολιτική δεν μετρούν τόσο οι διακηρύξεις και προθέσεις όσο οι πραγματικές δυνατότητες. Αυτό ισχύει και για τη συζήτηση που γίνεται τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας «περί αλυτρωτισμού των Σκοπίων».
Κατ’ αρχάς, ο αλυτρωτισμός δεν είχε πάντοτε αρνητική φόρτιση. Ειδικότερα στα Βαλκάνια, όπου η ίδρυση εθνικών κρατών πραγματοποιήθηκε διαδοχικά, αφήνοντας εκτός συνόρων ομοεθνείς πληθυσμούς, ο αλυτρωτισμός επί πολλές δεκαετίες είχε νόημα και αντικειμενική βάση. Για παράδειγμα, η ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους αρχικά κάλυπτε μικρό μέρος των σημερινών εδαφών της Ελλάδας, με αποτέλεσμα μεγάλοι ελληνικοί πληθυσμοί να παραμείνουν υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Γι’ αυτό ο μετά το 1828 ελληνικός αλυτρωτισμός ήταν σύγχρονος και δίκαιος για τις τότε συνθήκες. Άλλα έθνη των Βαλκανίων δημιούργησαν τις εθνικές τους εστίες, αφήνοντας εκτός συνόρων μεγάλα τμήματα ομοεθνών τους, όπως συνέβη με την Αλβανία και τη Ρουμανία.
Με την ίδρυση του ΟΗΕ ως επιστέγασμα της αντιφασιστικής νίκης στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο θεσμοθετήθηκε ως θεμέλιο για την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια το απαραβίαστο των διεθνών συνόρων, δηλαδή η μη αλλαγή τους με πολέμους και βία. Παράλληλα, αναγνωρίστηκαν και κατοχυρώθηκαν τα δικαιώματα των εθνικών μειονοτήτων, με στόχο αυτές να μη χρησιμοποιούνται ως το «μακρύ χέρι» αποσταθεροποίησης των «μητέρων πατρίδων», όπως συνέβη στην Κύπρο.
Σήμερα, θεωρούνται απειλή για την ειρήνη ιδεολογήματα του τύπου «μεγάλη Αλβανία» και «μεγάλη Ρουμανία», ενώ και η Ελλάδα εγκατέλειψε τη «Μεγάλη Ιδέα» μετά την καταστροφική Μικρασιατική εκστρατεία. Έτσι το να λέει κανείς σήμερα ότι «θα πάρουμε την Κωνσταντινούπολη» είναι παράνομο, θα έλεγα και κωμικό, διότι τέτοια διεκδίκηση δεν έχει αντικειμενική βάση, εκτός των άλλων διότι η Κωνσταντινούπολη σήμερα κατοικείται από τουλάχιστον δέκα εκατομμύρια Τούρκους και περίπου τρεις χιλιάδες Έλληνες. Ακόμα και αν επιστρέψουν οι εκδιωχθέντες Έλληνες του 1955 ή οι απόγονοί τους, η πραγματικότητα αυτή δεν μπορεί να αλλάξει. Ελάχιστα μπορεί να διαφοροποιηθεί.
Όταν λέγεται ότι η FYROM έχει αλυτρωτικές βλέψεις εις βάρος της Ελλάδας, είναι σαν να δεχόμαστε ότι το γειτονικό κράτος αναφέρεται σε αλύτρωτους ομοεθνείς εντός της ελληνικής επικράτειας. Και αν αυτό ίσχυε, με ποιο τρόπο θα έκανε πράξη τον αλυτρωτισμό, μήπως με επίθεση στην Ελλάδα; Από ό,τι ξέρουμε, η FYROM έχει σοβαρό πρόβλημα αλυτρωτισμού από τη μεριά των γειτόνων της, πλην της Ελλάδας. Η ύπαρξή της μπορεί να απειληθεί από τον αλβανικό και βουλγαρικό εθνικισμό.
Κόντρα στους ακραίους Έλληνες εθνικιστές, σαν κι αυτούς που επιτέθηκαν στον δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, παραμονές της 55ης επετείου της δολοφονίας του Λαμπράκη, η σύγχρονη Αριστερά και άλλοι δημοκράτες θεωρούν ότι η επιβίωση του κράτους που σήμερα ονομάζεται FYROM αποτελεί εγγύηση ασφάλειας και σταθερότητας στα Βαλκάνια, υπηρετώντας έτσι και το εθνικό συμφέρον της Ελλάδας.
Τέλος, καμία ονομασία και κανένα σύνταγμα δεν επιλύουν αυτομάτως τα διεθνή προβλήματα. Η πιο σταθερή βάση για την ειρήνη είναι οι οικονομικές αλληλεξαρτήσεις, καθώς και οι κοινές πολιτιστικές και αγωνιστικές παραδόσεις. Στη βάση αυτή, ορθότατα η σημερινή κυβέρνηση της Ελλάδας προτείνει ένα σχέδιο Βαλκανικής Συνανάπτυξης και κοινής ασφάλειας.
*Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
