Δεν είμαι σίγουρος ότι η διαφθορά αφορά πρωτίστως την ανθρωπογεωγραφία του πολιτικού συστήματος ή αφορά κυρίως, την αιχμαλωσία του. Αν δηλαδή είναι πολλοί οι διεφθαρμένοι πολιτικοί ή απλώς το βουλώνουν, αφού εξαρτώνται από τις αυλές, τα δίκτυα, τα πλεγμένα και πυκνά κυκλώματα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ίσως δεν είναι τόσο τα εμβληματικά και προβεβλημένα πρόσωπα, όσο η διασπορά της διαφθοράς.
Οι δαιδαλώδεις διαδρομές εργολαβιών, τα αλληλοκρατήματα, οι ομηρείες και ένας ευρύτατος λουμπενισμός, που επινοθεύει τον δημόσιο λόγο, καταστρέφει μεγάλο μέρος της οικονομίας, αφού αφαιρεί σημαντικό μέρος της παραγωγικής και οικονομικής ύλης της. Τα «παίρνουν»: μια αντιπολιτική, αντιδραστική γενίκευση, που αφενός κρύβει τους πράγματι ενόχους, αφετέρου διαχέει τον ήδη υφιστάμενο αντικοινοβουλευτισμό. Στον τόπο μας ο ένας φορτώνεται τα βάρη του άλλου, σε μια χαώδη ανταλλαγή, αντιμετάθεση. Ή αν δεν φορτώνεται, πείθεται ότι κάποιος άλλος τού αφαιρεί αυτό που δικαιούται. Στον τόπο μας, δηλαδή, είναι δύσκολο να υπάρξει και δικαιοσύνη και αυτοσυνείδηση.
Ένας αποταμιευτής φορτώθηκε τα κόκκινα δάνεια κάποιου επηρμένου λήπτη (όχι του απλού δανειολήπτη που μπάταρε), φορτώθηκε την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, την εξυγίανση αυτού του συστήματος, στην αρρώστια του οποίου δεν συνέβαλε. Αυτός που δεν υπερέβαλε στη ζωή του, που «μέτρησε το μπόι του», που έζησε συγκρατημένα και σεμνά, φορτώνεται το βάρος αυτού που «ξεβλάχεψε», που τυλίχτηκε σε μια καταναλωτική και βουλιμική αποθράσυνση. Καμιά νομοθέτηση δεν αμείβει τον διαυγή, τον σταθερό, τον συνεπή, τον εγκρατή. Θεωρείται αυτονόητος. Αγκιστρωμένο ψάρι. Το ψαχνό όμως, η διεφθαρμένη βραδύτητα και αναποτελεσματικότητα, η αχανής μικροδιαφθορά, πιθανόν δεν αφορά τόσο τα διαφεύγοντα ποσά όσο το ότι δημιουργεί ένα σύννεφο ενοχών, ένα σύννεφο μιθριδατισμού, ένα αίσθημα εξοικείωσης με τη διάσπαρτη αμαρτία.
Ο κόσμος έχει πεποίθηση «αυτών που τα πιάνουν», μια ασαφή βεβαιότητα για το βάθος και την έκταση της διαφθοράς, αλλά δεν έχει προσδιορίσει ούτε που στραβώνει τη δημόσια οικονομία η διαφθορά ούτε, κατ’ επέκταση, πώς φθείρει την τσέπη του. Ο κόσμος έχει μίσος στον κλέφτη, συγχρόνως, όμως κατανοεί μοιρολατρικά την πραγματικότητά του. Αυτή η συμφιλίωση είναι χειρότερο στοιχείο από την ίδια την απαλλοτρίωση δημόσιων πόρων. Επομένως η τιμωρία είναι μια πλευρά της πάλης και ίσως όχι η πιο βαθιά. Η τιμωρία έστω ελάχιστων από τους εμπλεκόμενους στα παλαιά σκάνδαλα δεν δίδαξε, δεν άλλαξε τους ηθικούς κώδικες. Σχεδόν το αντίθετο. Ανανέωσε τις στρατηγικές διαφθοράς. Π.χ. τα δημόσια έργα, τα χιλιάδες μικρά αόρατα στο δημόσιο μάτι έργα, υπερτιμολογημένα, αναξιόπιστα, άστοχα, τεχνικά ατελή. Συνταγογραφήσεις, προκηρύξεις, δουλίτσες, εξυπηρετήσεις, από τοπικούς παρόχους, από τύπους με εκτελεστικές αρμοδιότητες που μοιράζουν παιχνίδι, που δημιουργούν μικροστρατούς ευνοημένων, κρατημένων ομήρων. Αυτή η μορφή παραμόρφωσης, αυτή η λεπτεπίλεπτη και συνηθισμένη εκδοχή της διαφθοράς, δεν αίρεται με τους αργούς και πολυκερματισμένους μηχανισμούς. Μένουν, νικούν, διδάσκουν. Ποιος θα είναι ο νικητής του παιχνιδιού, ποιος παρέχει αξιακά όχι τον διεφθαρμένο, αλλά κυρίως συγκροτεί τον διαφθορέα.
Σκέψεις με αφορμή τα της διαφθοράς στον χώρο της Υγείας, τους λαθρέμπορους των αντικαρκινικών, τους εκμαυλιστές και μεταπωλητές. Σκέψεις με αφορμή τις βλάβες και αστοχίες έργων, σκέψεις με αφορμή τη δυσκολία, δεσμευμένοι δημόσιοι πόροι να χρησιμοποιηθούν άμεσα, καίρια, τίμια, αγαθά. Σκέψεις που με μελαγχολούν, που καμιά φορά με απελπίζουν. Αλλά που προσπαθώ και να με πεισμώνουν.
