Του Ανδρέα Παρασκευά*
Ένα από τα πιο σταθερά πεδία διαπραγμάτευσης ανάμεσα στην Ελλάδα και στους θεσμούς στα χρονιά της κρίσης είναι η απαίτηση για αύξηση της φορολογίας τον Ελλήνων εφοπλιστών και ναυτικών. Οι άνθρωποι που σχετίζονται με το αντικείμενο γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο «καημός» των Ευρωπαίων, και κυρίως των Γερμανών, δεν είναι τα έσοδα του προϋπολογισμού της Ελλάδας, αλλά η καλυτέρευση της θέσης της χώρας τους στην παγκόσμια ναυτιλία. Οι χρεοκοπημένες γερμανικές ναυτιλιακές εταιρείες, που υποχρεωθήκαν τελικώς να ξεπουλήσουν τα πλοία τους, δημιουργώντας μια τεραστία μαύρη τρύπα στις γερμανικές τράπεζες, απαίτησαν από την κυβέρνησή τους προστασία και αυτή προσπάθησε με κάθε τρόπο να την παρέχει. Αυτό άλλωστε παραδέχτηκε ευθαρσώς και πριν μερικούς μήνες ο υπουργός Μεταφορών της Γερμανίας Αλεξάντερ Ντομπρίντ μιλώντας στο ετήσιο δείπνο της Ένωσης Γερμανών Εφοπλιστών Verband Deutscher Reeder, όπου δεσμεύτηκε στους Γερμανούς εφοπλιστές για κρατική στήριξη σε θέματα επανδρώσεων και εισφορών!
Το αν η φορολογία των Ελλήνων εφοπλιστών είναι επαρκής, αν πρέπει να αυξηθεί ή όχι είναι ένα μεγάλο θέμα συζήτησης. Χρειάζεται να βρεθεί η χρυσή τομή. Αν προσέξατε, στην υπόσχεση του Γερμανού υπουργού, που αναφέρεται παραπάνω, υπάρχει και η λέξη «επάνδρωση». Για να καταλάβουν και οι αναγνώστες που δεν έχουν επαφή με τα ναυτιλιακά ζητήματα, θα δώσω μερικούς αριθμούς και κάποια βασικά στοιχειά.
Η ποντοπόρος ναυτιλία είναι ίσως από τα ελάχιστα επαγγέλματα τα οποία παρουσιάζουν έντονες ελλείψεις επάνδρωσης (σε θέσεις αξιωματικών) παγκοσμίως. Οι πιο γνώστες και πρόσφατες αναλύσεις ανεβάζουν τον αριθμό των ελλείψεων αυτών στην παγκόσμια ναυτιλία σε 17.000 με 22.000 αξιωματικούς γέφυρας και μηχανής, ενώ για την ελληνική/ελληνόκτητη ναυτιλία οι αριθμοί αυτοί ανέρχονται περίπου στους 3.000 με 5.000 αξιωματικούς. Οι αναλύσεις αυτές προέρχονται από διεθνείς οίκους (Bimco, Deloitte) και είναι μάλλον υπεραισιόδοξες, αφού υπάρχουν πολλές μελέτες συνδικαλιστικών οργάνων ναυτικών (στις χώρες που αυτοί ανταποκρίνονται στο καθήκον τους) αλλά και πανεπιστημίων που αυξάνουν τις παγκόσμιες ελλείψεις σε πάνω από 70.000. Αν δε στην εξίσωση εντάξουμε και την ποιότητα των αξιωματικών που απαιτεί ο ναυτιλιακός ανταγωνισμός, ποιότητα που αποδεδειγμένα και πανθομολογούμενα έχουν αποκτήσει πλέον οι Έλληνες αξιωματικοί, τότε οι ελλείψεις των εταιρειών με ποντοπόρα πλοία είναι τραγικές.
Αυτοί οι αριθμοί εξηγούν το γιατί ο Σόιμπλε απαιτούσε συνεχώς αυξήσεις στη φορολογία των Ελλήνων ναυτικών, φορολογία η όποια αυξήθηκε περίπου 400% από το 2009 έως σήμερα. Στην πραγματικότητα, σχεδόν καμιά επίδραση δεν είχε αυτό στα έσοδα του κράτους, αφού ο αριθμός των αξιωματικών είναι τόσο μικρός που, παρά την εκτίναξη του φόρου τους, μόνο λίγα εκατομμύρια (25-30) παραπάνω μπήκαν στα ταμεία.
Αυτό όμως δεν αρκεί για να εξηγήσει το πώς οι Γερμανοί θα έλυναν το πρόβλημα επάνδρωσης αφού μέχρι και το 2015 δεν υπήρχε καμιά σύνδεση των Ελλήνων ναυτικών με τις εταιρείες του εξωτερικού. Σε μια συντονισμένη κίνηση λοιπόν, κάθε φορά που το 2015 και το 2016 ακούγονταν οι φήμες για περαιτέρω αύξηση της φορολογίας, τα e-mail των Ελλήνων αξιωματικών γέμιζαν με επίσημες επιστολές από ολλανδικές, αλλά κυρίως γερμανικές εταιρείες, που υπόσχονταν καλύτερες (ή και πολύ καλύτερες) απολαβές και, κυρίως, υπόσχονταν να λύσουν το μεγαλύτερο πρόβλημά τους, τη διάρκεια του ταξιδίου. Βλέπετε, λόγω της έλλειψης αξιωματικών, αυτοί σε κάποιες περιπτώσεις υποχρεωθήκαν να ταξιδεύουν 7 με 8 ίσως και 10 μήνες συνεχόμενα. Ακόμα, εμφανίστηκαν μεσάζοντες και ηλεκτρονικές πλατφόρμες όπου, κρατώντας πολύ χαμηλούς τόνους, προσπαθούσαν να «τραβήξουν» κόσμο μέσα από τις σχολές και κυρίως το ΚΕΣΕΝ (τη σχολή από την οποία οι αξιωματικοί παίρνουν τα διπλώματα του πλοιάρχου και πρώτου μηχανικού μεταξύ άλλων).
Από την άλλη, (οι σοβαροί) εφοπλιστές, οι οποίοι αναζητούν την ανώτερη ποιότητα με το λιγότερο δυνατό κόστος, ήθελαν και θέλουν και τον Έλληνα αξιωματικό και την ελληνική σημαία. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των Ελλήνων αξιωματικών είναι αυτά που μέσα σε καθεστώς κρίσης και με τεράστιες διακυμάνσεις στην αγορά έδωσαν τη δυνατότητα στις εταιρείες τους να αναπτυχθούν τόσο δυναμικά, που τελικώς ξεγύμνωσαν την αδύναμη αλλά και χωρίς την απαιτουμένη τεχνογνωσία και ναυτική κουλτούρα γερμανική ναυτιλία. Η ποιότητα του Έλληνα ναυτικού, αλλά και η ικανότητά του σε βασικές οικονομικές πτυχές της ναυτιλίας, όπως συντήρηση και επισκευές, καθώς και η άριστη έξωθεν μαρτυρία πλοίων και αξιωματικών είναι καταγεγραμμένες στις επίσημες επιθεωρήσεις, αλλά και στους ίδιους τους ναυλωτές. Ίσως όμως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Έλληνα πλοιάρχου και μηχανικού να είναι το ενδιαφέρον που δείχνει για το πλοίο του. Αυτή η κουλτούρα του αξιωματικού, που έρχεται μέσα από τις δεκαετίες, είναι ίσως αυτό που προστάτευσε και τους εφοπλιστές από τη διαρροή των πληρωμάτων τους στο εξωτερικό τα τελευταία τρία χρόνια.
Οι εφοπλιστές λοιπόν, θέλοντας να κρατήσουν τους αξιωματικούς τους, έκαναν κάποιες αυξήσεις με σκοπό να καλύψουν τη βαριά φορολογία, ενώ πρόσθεσαν διάφορα προγράμματα, όπως η ιδιωτική ασφάλιση ή η προσφορά συμβολαίων μακράς διάρκειας, καθώς και τα επιδόματα πολυετούς παραμονής, χωρίς όμως να κάνουν πραγματικά τη διαφορά. Σε μια περίπτωση ένας εφοπλιστής έδωσε ακόμα και στεγαστικά δάνεια στους ναυτικούς του. Δυστυχώς, όμως, οι Έλληνες αξιωματικοί παραμένουν στην πόρτα της εξόδου. Όχι μόνο γιατί θέλουν αυξήσεις ή γιατί προσπαθούν να αποφύγουν τη φορολογία, αλλά γιατί οι ξένες εταιρείες τους προσφέρουν μικρά συμβόλαια. Χαρακτηριστικά, ένας πλοίαρχος σε πλατφόρμα εξόρυξης της ιταλικής ΕΝΙ, δίνοντάς μου ένα διαφημιστικό φυλλάδιο της εταιρείας του, μου πρότεινε να δουλεύω μήνα παρά μήνα με πολύ καλύτερο μισθό, απορώντας μάλιστα γιατί ταξιδεύω 7 με 8 μήνες συνεχόμενα τη στιγμή που οι ναυτιλιακές εταιρείες στην Ευρώπη δουλεύουν με πολύ μικρότερες διάρκειες συμβολαίων.
Είναι σίγουρο ότι ο πόλεμος των πληρωμάτων δεν θα σταματήσει, ενώ είναι τουλάχιστον αστείο κάποιοι εν έτει 2017 να τρομάζουν τους Έλληνες ναυτικούς με «ξένους που θα σας πετάξουν στον δρόμο», όπως συνήθιζαν να κάνουν τα τελευταία είκοσι χρόνια. Ο ναυτικός άλλωστε δεν δουλεύει στην Ελλάδα, αλλά οπουδήποτε στον κόσμο, ενώ ο Έλληνας αξιωματικός έχει πλέον αξία στην αγορά, εκπαίδευση και γνώση που πληρώνεται. Ο Έλληνας εφοπλιστής όμως είναι ο μοναδικός που μπορεί να κερδίσει κάτι παραπάνω από το φιλότιμο των Ελλήνων ναυτικών και την αγάπη τους για το καράβι.
* Ο Ανδρέας Παρασκευάς είναι Πλοίαρχος Ε.Ν.
