ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΓΩΝΗ
Με το δόγμα Μονρόε, οι ΗΠΑ έβαζαν στον πυρήνα της εξωτερικής τους πολιτικής την αρχή του απομονωτισμού. Μιλώντας στο Κογκρέσο στις 2.12.1823, ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζέιμς Μονρόε διακήρυξε την αποφασιστικότητά του για την υπεράσπιση ολόκληρης της αμερικανικής ηπείρου έναντι οποιασδήποτε ευρωπαϊκής επεμβάσεως, τόνισε όμως επίσης ότι δεν ήταν στις προθέσεις του η ανάμειξη στις υποθέσεις των ευρωπαϊκών χωρών και των αποικιών τους. Έπρεπε να περάσουν περίπου εκατό χρόνια, να ξεσπάσει ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και να υποστούν την υποβρυχιακή απειλή της Γερμανίας, για να αναγκαστούν οι ΗΠΑ να εγκαταλείψουν την ουδετερότητά τους και να τεθούν στο πλευρό της Αντάντ.
Με τη διακήρυξη Ουίλσον, οι ΗΠΑ εκδήλωναν την υποστήριξή τους στην αρχή των εθνοτήτων, παραμένοντας σταθερά σε αντιιμπεριαλιστική και απομονωτική τροχιά. Σε ραδιοφωνική του ομιλία στις 8.1.1918, ο Αμερικανός Πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον εξήγγειλε την υποστήριξή του στα συμφέροντα των λαών που ευρίσκονταν υπό αποικιοκρατικό καθεστώς και στην αυτόνομη ανάπτυξη των εθνών που βρίσκονταν υπό τουρκική κυριαρχία. Παρά την απέχθειά τους προς τον φασισμό, έπρεπε οι ΗΠΑ να υποστούν την αιφνιδιαστική επίθεση από τους Ιάπωνες στο Περλ Χάρμπορ, για να βρεθούν στο πλευρό των δυτικών συμμάχων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Aντιπαθούσαν τις ιμπεριαλιστικές τους εμμονές.
Με το δόγμα Τρούμαν, οι ΗΠΑ, κάνοντας στροφή 180 μοιρών, εγκατέλειπαν την αρχή του απομονωτισμού ορθώνοντας το ανάστημά τους απέναντι στην επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης και τον "κομμουνιστικό κίνδυνο". Μιλώντας στο Κογκρέσο στις 12.3.1947 ο Αμερικανός Πρόεδρος Χάρι Τρούμαν τόνισε ότι ήταν "καθήκον των ΗΠΑ να βοηθήσουν τους ελεύθερους λαούς να παραμείνουν ελεύθεροι". Ο υπουργός του των Εξωτερικών, Τζορτζ Μάρσαλ, ήταν ακριβέστερος: “Πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να αντιμετωπίσουμε με τη σειρά μας τη μομφή του ιμπεριαλισμού που είχαμε αποδώσει στους Άγγλους...”. H κουρασμένη Αγγλία έφευγε. Οι ρωμαλέες ΗΠΑ έπαιρναν τη σκυτάλη. Το δόγμα Τρούμαν αποτέλεσε το ιδεολογικό υπόβαθρο για τις αμερικανικές επεμβάσεις σε όλο τον κόσμο καθ' όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίας του 1990 κάθε άλλο παρά εμείωσε τις ιμπεριαλιστικές ορέξεις των ΗΠΑ. Παρ’όλο που το δόγμα Τρούμαν έχασε τον ιδεολογικό πυρήνα του, ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός συνεχίστηκε αμείωτος στο πλαίσιο της "νέας τάξης πραγμάτων". Οι ΗΠΑ επενέβησαν στο Ιράκ το 1991 και στη Γιουγκοσλαβία το 1999, αυτοανακηρυσσόμενες αλαζονικά σε παγκόσμιο χωροφύλακα.
Η τρομοκρατική επίθεση στους δίδυμους πύργους στις 11.9.2001 τις προσγείωσε οδυνηρά και απότομα. Εχθρός τώρα ήταν η ισλαμική τρομοκρατία. Οι ΗΠΑ επενέβησαν στρατιωτικά στέλνοντας δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες στο Αφγανιστάν το 2001 και στο Ιράκ το 2003, ανατρέποντας τα τότε καθεστώτα, τα οποία θεωρούσαν προπύργια και καταφύγια τζιχαντιστών τρομοκρατών, και εγκαθιστώντας κυβερνήσεις τις αρεσκείας τους.
Ο Ντόναλντ Τραμπ συνόψισε στις 29.3.2018 τα αποτελέσματα των αντιτρομοκρατικών επεμβάσεων των ΗΠΑ στον χώρο της Μέσης Ανατολής. “Ξοδέψαμε επτά τρισεκατομμύρια δολάρια στη Μέση Ανατολή και ξέρετε τι κάναμε; Τίποτε.”, είπε μιλώντας στο Οχάιο. Στην ίδια ομιλία προανήγγειλε την απόσυρση των περίπου 2.000 Αμερικανών στρατιωτικών που βρίσκονται σήμερα στη Συρία. "Ας φροντίσουν άλλοι γι’ αυτήν τώρα", είπε. Επανήλθε στις 4.4.2018 υποσχόμενος μια απόφαση "πολύ γρήγορα".
Είναι σαφές ότι οι Αμερικανοί είναι σε αδιέξοδο στη Συρία. Κουράστηκαν. Ακροβατούν εδώ και πολύ καιρό μεταξύ Τούρκων και Κούρδων και πρέπει να διαλέξουν. Η απόσυρσή τους θα σημάνει ότι διαλέγουν τους Τούρκους και εγκαταλείπουν τους Κούρδους. Θα σημάνει όμως μάλλον και σταδιακή απόσυρσή τους από το Ιράκ, ίσως και το Αφγανιστάν, όπου επίσης βρίσκονται σε αδιέξοδο και πελαγοδρομούν. Επανέρχονται στο καβούκι του απομονωτισμού; Συνεπές θα είναι αυτό με την όλη ρητορική και πολιτική Τραμπ. Το "Πρώτα η Αμερική", τον οικονομικό προστατευτισμό και τις επιθέσεις του στους διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του ΝΑΤΟ.
H απόσυρση αυτή πάντως δεν σηκώνει φτιασιδώματα. Η δικαιολογία που επικαλούνται περί ήττας του ISIS, είναι έωλη και το ξέρουν. Ταπεινωμένες θα φύγουν οι ΗΠΑ από τη Συρία. Και με καταρρακωμένο το ηθικό τους κύρος, λόγω της εγκατάλειψης των Κούρδων που τις βοήθησαν στα δύσκολα. Η ιστορία του ιμπεριαλισμού όμως διδάσκει, ότι για όλους έρχεται κάποια στιγμή η ώρα της αποχώρησης και όσο πιο γρήγορα το καταλαβαίνουν τόσο καλύτερα για τους ίδιους. Για τους άλλους, το μέλλον είναι αβέβαιο.
