Του Νίκου Δόικου*
Όσο αποτρόπαιες και βάρβαρες είναι οι διαδοχικές τρομοκρατικές δολοφονικές επιθέσεις, άλλο τόσο προβάλλει επιτακτικά η ανάγκη να συγκροτηθούν ισχυρές συμμαχίες εναντίον όσων με τις πολιτικές τους γεννούν, υποθάλπουν, χρηματοδοτούν και εν τέλει «αξιοποιούν» τα χαοτικά επακόλουθα της διεθνούς τρομοκρατίας.
Γνωστοί οι πάτρωνες των Μουτζαχεντίν, της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους. Οι «ειρηνοποιοί» και «εραστές της δημοκρατίας» στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική, τη Λατινική Αμερική και στα δυτικά Βαλκάνια. Οι ίδιοι που ισοπέδωσαν (για να ανοικοδομήσουν απ’ αρχής με τεχνικές εταιρείες δικών τους συμφερόντων) το Αφγανιστάν, το Ιράκ, οι ίδιοι που χρηματοδότησαν και εξόπλισαν τους «αντικαθεστωτικούς αντάρτες» στη Συρία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο, «δωρίζοντας» έτσι στην ανθρωπότητα το γνωστό Χαλιφάτο Αντ-νταουλάτ αλ-ισλαμίγια.
Χωρίς να απειληθούν κατ’ ελάχιστον οι δημοκρατικές ελευθερίες, συμφωνούμε, φαντάζομαι, πως απαιτούνται μέτρα ενίσχυσης της δημόσιας ασφάλειας. Να αντιμετωπιστεί πολυεπίπεδα η τρομοκρατική απειλή. Όμως αυτό που προέχει, εάν θέλουμε να μην είμαστε ο ανόητος που του δείχνουν το φεγγάρι και κοιτάει το δάχτυλο, είναι να αντιληφθούμε πως η τρομοκρατία είναι το «δάχτυλο» και πως το «φεγγάρι» ήταν πάντοτε και παραμένει η δι-εθνική ελίτ των κερδοσκόπων, η οποία κινεί τα νήματα της τρομοκρατίας και συγχρόνως, με την κτηνώδη βουλιμία και αδιαφορία για κάθε ανθρώπινη πτυχή της κοινωνικής ζωής, προκαλεί περιφερειακές συρράξεις και ανθρωπιστικές κρίσεις, όπου γης, με στόχο να ελέγξει ξένες πλουτοπαραγωγικές πηγές και να πουλήσει (μαζί με το πετρέλαιο, τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και το ντισνεϊκό πολιτιστικό μοντέλο) τα οπλικά της συστήματα.
Μην γελιόμαστε, βρισκόμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση με τη συμπυκνωμένη έκφραση ενός επιθετικού οικονομικού και πολιτισμικού ολοκληρωτισμού. Εάν απέμειναν ίχνη πολιτικής αυτονομίας και κοινωνικής εγρήγορσης, είναι η ώρα της αντεπίθεσης. Όχι αύριο. Τώρα. Και στο βατό για μας και κρίσιμο γι’ αυτούς πεδίο της οικονομίας. Με θεσμίσεις (αρκετές από τις οποίες απασχολούν το Ευρωκοινοβούλιο και ζωντανές ακαδημαϊκές πρωτοβουλίες και στις δυο ακτές τού Ατλαντικού) όπως:
Αποτοξίνωση των οικονομικών δράσεων
1. Διαρκής ελεγκτική παρουσία κράτους και κοινωνίας.
Οικονομία ιδιωτικής πρωτοβουλίας με τον ρυθμιστικό έλεγχο κράτους και κοινωνικών δομών.
2. Αυτοματισμός μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.
3. Διαφάνεια και ρυθμιστική νομιμότητα των οικονομικών συναλλαγών.
Ανασυγκρότηση εθνικών μηχανισμών εποπτείας στη διεθνή κεφαλαιακή διακίνηση.
4. Σύσταση οργανισμών αξιολόγησης διακυβερνητικού χαρακτήρα.
5. Σταδιακή εξισορρόπηση μεταξύ απαιτήσεων και τραπεζικών διαθεσίμων. Ο ελάχιστος συντελεστής κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών να μην αντιμετωπίζεται ως λογιστικό πρόβλημα και κρυφή ευκαιρία κερδοσκοπίας, αλλά ως απόθεμα τού σωματικού και πνευματικού ιδρώτα των πολιτών.
6. Απόσυρση των τοξικών προϊόντων από τις χρηματιστηριακές και χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, οι οποίες θα αποκτήσουν τον ρόλο κοινωνικής χρηματοδότησης διαφανών επιχειρηματικών δράσεων.
7. Να εξοβελιστούν τα γνωστά επικίνδυνα «παίγνια» όπως, παράγωγα, CDS (Credit Default Swaps, τιτλοποιημένα προϊόντα κατά της επισφάλειας των υποχρεώσεων μιας χώρας), ABS-CDO (Asset Backed Securities - Collateralized Debt Obligation, προϊόντα τιτλοποιημένων απαιτήσεων έναντι χορηγούμενων δανείων), αναφέρομαι μονάχα σε εκείνα τα εγκληματικά «προϊόντα» της ασύδοτης αγοράς, τα οποία επανειλημμένα έχουν θέσει σε κίνδυνο κρατικές οικονομίες σπέρνοντας ανθρωπιστικές κρίσεις διαρκείας.
8. Αντιμονοπωλιακοί, αντικαρτέλ κανονισμοί με στόχο την κινητροδότηση της επιχειρηματικής αποκέντρωσης, των περιφερειακών οικονομιών και μιας επιχειρηματικότητας ταυτοποιημένης, με διακριτά νομικά πρόσωπα στη θέση των σημερινών απρόσωπων και άυλων πομφόλυγων που χάνονται σε ατέρμονες σειρές θυγατρικών και υπεράκτιων (off shore) «επιχειρήσεων».
Για να καταδειχθεί πως αυτά τα πλανητικά ζητήματα έχουν προ πολλού ξεφύγει από τη σφαίρα των θεωρητικών συζητήσεων και προβληματισμών, θεωρώ απαραίτητο εδώ να σημειώσω πως συγκεκριμένα ακαδημαϊκά κινήματα έχουν ήδη καταθέσει και περάσει ανάλογες κοστολογημένες προτάσεις στα νομοθετικά σώματα των χωρών τους με θετική ανταπόκριση στις προοδευτικές πολιτικές ομάδες.
Χαρακτηριστικά, αναφέρω τον κύκλο τού Columbia στη Νέα Υόρκη, όπου συμμετέχει και η Graciela Chichilnisky (Νόμπελ Οικονομίας και κορυφαία σε θέματα κλιματικής αποδόμησης) και την πρόταση για την ίδρυση πράσινου Bretton Woods και αναβάθμιση του ρόλου τού Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σε «κοινωνικό χρηματοδότη», πρόταση που σταθερά κερδίζει έδαφος στα χωρικά κινήματα και στα νομοθετικά σώματα των ΗΠΑ.
Όπως έχουμε ξανασυζητήσει, κεντρικός στόχος των κοινωνιοκεντρικών ανατρεπτικών δυνάμεων είναι μια οικονομική ανάπτυξη όχι των δεικτών (growth), αλλά της ποιότητας της κοινωνικής ζωής. Μια ανάπτυξη που θα διαχέεται μέσα στο κοινωνικό σώμα. Πρόκειται ασφαλώς για αγώνα διαρκείας που θα απαιτήσει σκληρές και αποφασιστικές συγκρούσεις.
Εδώ περιορίζομαι απλώς στην αναφορά μερικών πεδίων ρήξης τού οικονομικού πεδίου. Και γι’ αυτήν την ασυμβίβαστη αγωνιστική εξόρμηση, στο εθνικό πλαίσιο χρειάζεται πανεθνική συστράτευση όλων των υγειών δυνάμεων της χώρας, δηλαδή όσων δεν ευθύνονται για το κατάντημα της τελευταίας δεκαετίας, όσων δεν έπαιξαν συνειδητά τον ρόλο των τοπικών «αντιπροσώπων» της ελίτ.
Σε διεθνές επίπεδο να επιδιωχθεί η διακοινωνική συμμαχία πέραν του ευρωπαϊκού Νότου, κινητοποιώντας τις υπαρκτές ανατρεπτικές δυνάμεις, τις σχετικώς αυτόνομες πολιτικές «νησίδες», τα δυναμικά κινήματα της Ε.Ε. και των ΗΠΑ, καθώς και ενώσεις εναλλακτικής επιχειρηματικότητας που συνολικά επιδιώκουν μιαν οικονομία συντονισμένη με τις ανάγκες της κοινωνικής συνοχής. Υφίστανται περιφερειακές συσπειρώσεις ανυπολόγιστου δυναμισμού και παρεμβατικής ισχύος. Μόνο που λείπει έως τώρα ο συστηματικός συντονισμός τους.
Οι κοινωνιοκεντρικές πολιτικές δυνάμεις εκ των πραγμάτων ηγούνται αυτής της αναπόφευκτης ρήξης. Ακόμα και αν διαπιστωθεί πως η ελίτ ήδη ελέγχει το σύνολο των δομών ισχύος, τότε ίσως με ακόμη μεγαλύτερο πείσμα να αγωνιστούν, με τη βεβαιότητα πως είναι αδύνατη η ολοκληρωτική αλλοτρίωση των κοινωνιών, με την πίστη πως με τους κοινωνικούς αγώνες η Ιστορία πάντοτε εξοβελίζει τη βαρβαρότητα.
* Ο Νίκος Δόικος είναι αρχιτέκτονας - συγγραφέας (rudoikos@gmail. com)
Προηγούμενες δημοσιεύσεις της ενότητας «Αλφαβητάρι Κοινωνικής Απελευθέρωσης»:
1) “Κοινωνική απελευθέρωση και διανόηση”, "Η Αυγή", 24.1.2018
2) “Ο πλούτος την εποχή του νεοφιλελευθερισμού”, "Η Αυγή", 1.2.2018
3) “Ο ρόλος των νησίδων αυτονομίας στην παραδοσιακή Φιλελεύθερη Δημοκρατία”, "Η Αυγή", 13.2.2018
4) “Ο σύντομος «θρίαμβος» και η κατάρρευση τού νεοφιλελευθερισμού”, "Η Αυγή", 23.2.2018
