Η μεγάλη εικόνα είναι το πολυετές και εξοργιστικό σκάνδαλο με τη φαρμακευτική και τις δαπάνες. Η μεγάλη εικόνα είναι μια εντοπισμένη αιτία κατάχρησης δημόσιου και παραγωγικού χρήματος πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Η μεγάλη εικόνα είναι, η ανάγκη τίμιας, ψύχραιμης, βαθιάς, επαγγελματικής έρευνας, χωρίς εμπάθειες. Η μικρή, όμως, εικόνα μπορεί να είναι ένας κούφιος «κινηματισμός» και η αγωνία αυτοπροβολής. Η μικρή εικόνα επίσης είναι τα παλιά μίση, επαγγελματικά, ακόμα και συντροφικά, που αναδύονται και μεταμφιέζονται σε πολιτικά. Η μικρή εικόνα είναι μια χαμηλή πολιτική κρότου - λάμψης.
Μια πολιτική συμπεριφορά αντιπερισπασμών, διαρκούς θορύβου. Για παράδειγμα, τοπικά οικονομικά σκάνδαλα, ομηρείες και εκδικητικά πάθη που στοιχειώνουν και αναδύονται με την πρώτη ευκαιρία. Τέως στελέχη Αυτοδιοίκησης, τέως παράγοντες υγείας ή διοίκησης, παθιασμένοι γιατί «τους πήραν τη θέση», τέως εργολάβοι, λυσσάνε, τρέχουν, διεκδικούν μια «αποκατάσταση», διεκδικούν το δικαίωμα στη δολοφονία ενός «παλιού καθάρματος», θέλουν να «πάρουν το αίμα τους πίσω», θέλουν να επανενταχθούν σε μια πραγματικότητα που νιώθουν ότι τους ξεπερνάει. Αλλά και ενεργά μέλη τού επί μέρους συστήματος το ίδιο (σε μονάδες υγείας, σχολικές μονάδες, στην αυτοδιοικητική δομή, στον διοικητικό μηχανισμό κ.λπ.). Κάποτε έμπλεξαν, έχουν αβλεψίες, έδωσαν μια «δουλειά», έκαναν μια «πιτσικουλιά». Πολλοί θέλουν να διορθώσουν, να επιβεβαιωθούν, να τιμωρήσουν.
Αυτά που περιγράφω είναι μια αόριστη ίσως, αλλά νομίζω ακριβής περιγραφή μιας καθημερινής κόλασης, που ουσιαστικά, ενώ είναι ζώσα και υπαρκτή, επειδή είναι άτυπη, επειδή βρίσκεται στα «παρεμπίπτοντα», δεν καταγράφεται, δεν περιλαμβάνεται στη μεγάλη πολιτική και κοινοβουλευτική ατζέντα, στη μεγάλη πολιτική εκφώνηση. Συχνά δε τα υφέρποντα και υποκείμενα στοιχειοθετούν και τον τύπο κοινοβουλευτικής πρακτικής και παραγωγής. Η άτυπη πλευρά της πραγματικότητας δεν βρίσκει χώρο στον δημόσιο λόγο, δεν βρίσκει θέση στη ρητορική των κομμάτων. Συμβαίνει όμως. Απλώς συμβαίνει επεκτεινόμενη ως ισχυρό, διαρκές, ανθεκτικό φαινόμενο.
Παραπολιτική πολιτική. Μια παρακοινωνική εκδήλωση της κοινωνίας. Καυγάδες, μίση, «εγώ δεν πάω εκεί, να στείλεις τον άλλον που λουφάρει».
Όταν υπηρετούσα φαντάρος, είχα παρουσιαστεί με τις καλύτερες προθέσεις. «Είκοσι ένας μήνες, θα περάσουν» είπα. Γρήγορα ανακάλυψα ότι σε όλες τις νυχτερινές ασκήσεις (π.χ.) μπορεί να αναδυόταν ακόμα και το 40% της δύναμης του λόχου ως «κωλυόμενα» (σ.σ.: συνυπηρετούντες): πλακάδες που περνούσαν πλακάκια στις δέκα το βράδυ, ταχυδρόμοι, καψιμιτζήδες, αποθηκάριοι, ελεύθεροι υπηρεσίας, γραφιάδες κ.ο.κ. Όλως τυχαίως ανέκυπταν σημαντικές υπηρεσιακές υποχρεώσεις λίγα λεπτά πριν την εκκίνηση της πορείας. Η δύναμη και το αξιόμαχο ορίζονταν από την ισχυρότερη παράδοση που διατρέχει τον δημόσιο βίο της χώρας. Τη λούφα. Και η λούφα, η εξαίρεση, γεννάει την πίεση για «αποκατάσταση αδικιών», γεννάει και αναπαράγει τις ασυμμετρίες, γεννάει τα μίση, τον παραπολιτικό θόρυβο για τον οποίο έγραφα προηγουμένως.
Αν αγγίξει κανείς το καυτό φαινόμενο, κάποιον θα θίξει, κάποιον θα αγγίξει. Ο «κάποιος» τότε θα γίνει δυσάρεστος ως καταγγέλλων, θα ξεκινήσει έναν πόλεμο. Και ο πόλεμος της μικρότητας είναι ανίκητος, ατέλειωτος, αδυσώπητος. Με αυτούς τους όρους η πολιτική σύγκρουση έχει την ιδιότυπη διπλότητα: Την επική πλευρά που είναι η καθημερινή (και τηλεοπτική) υψιφωνία και τη χαμηλή που είναι ο ψίθυρος: «μπορεί να γίνει μια κατ’ εξαίρεση ρύθμιση;».
