Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.0°C25.9°C
3 BF 34%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.4°C26.5°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.0°C24.4°C
2 BF 51%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.7°C21.0°C
2 BF 71%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
24.0°C24.0°C
1 BF 40%
Η εθνική μας ανασφάλεια και το «Μακεδονικό»
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η εθνική μας ανασφάλεια και το «Μακεδονικό»

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΟΥΤΑΡΗ*

Το τελευταίο διάστημα, με αφορμή το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, γινόμαστε για ακόμη μια φορά μάρτυρες της συλλογικής παρανοϊκής διαταραχής που μας κατατρέχει. Μιας διαταραχής, που εδράζεται στην πεποίθηση ότι ο «περιούσιος» ελληνικός λαός διαρκώς καταδιώκεται από τους ξένους που τον επιβουλεύονται, υποδαυλίζοντας έτσι θεωρίες συνωμοσίας. Το ζήτημα είναι γιατί συμβαίνει αυτό. Αν δεν καταλάβουμε τα αίτια, δεν θα μπορέσουμε να γιατρέψουμε την αρρώστια. Γιατί, άραγε, πιστεύουμε ότι κινδυνεύουν η εθνική μας ακεραιότητα, η ταυτότητά μας και η Ιστορία μας από την ονοματολογική συζήτηση που αφορά το μικρό γειτονικό μας κράτος;

Η δημιουργία «εθνικών αφηγημάτων» σχετίζεται περισσότερο με εννοιολογική κατασκευή και λιγότερο με αντικειμενική ή επιστημονική θεώρηση της Ιστορίας. Όσο πιο νέα και ανασφαλή είναι τα έθνη - κράτη, τόσο πιο επιρρεπή γίνονται σε χονδροειδείς εθνικές εννοιολογικές κατασκευές και μύθους. Είναι σαφές ότι οι γείτονές μας δεν αποτελούν εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Το ζήτημα είναι ότι η Ελλάδα και η πολιτική που ακολούθησε τις τελευταίες δεκαετίες τους εξώθησαν ακόμα περισσότερο προς αυτή την κατεύθυνση.

Σε αντίθεση με τους γείτονές μας, εμείς δεν έχουμε το ελαφρυντικό της νεόκοπης κρατικής οντότητας για να αντιδρούμε σπασμωδικά. Έχουμε, όμως, ακόμη φοβικά αντανακλαστικά, χωρίς να είμαστε ούτε νέο έθνος, ούτε νέο κράτος. Γιατί λοιπόν είμαστε τόσο επιρρεπείς σε θεωρίες συνωμοσίας με βάση τις οποίες «οι ξένοι» και οι εγχώριοι σύμμαχοί τους -κατά κύριο λόγο οι πολιτικοί- έχουν σχέδιο πνευματικής και φυσικής εξόντωσής μας; Μήπως και εμείς πάσχουμε από συλλογική ανασφάλεια σε σχέση με το ποιοι είμαστε και πού πάμε; Μήπως αυτό οφείλεται, σε κάποιο βαθμό, στη δική μας -επίσης χονδροειδή- κατασκευή ενός υπερφίαλου εθνικού μύθου και ταυτότητας; Ενός μύθου που αποσιωπά το πρόσφατο παρελθόν μας και υπογραμμίζει υπερβολικά το «αρχαίο πνεύμα αθάνατο»; Αν ο ειδυλλιακός εθνικός μύθος μας, που αντλεί τα βασικά συστατικά του από την κλασική αρχαιότητα, δεν συνάδει με τη μίζερη σημερινή πραγματικότητά μας, κάποιος πρέπει να φταίει γι’ αυτό. Και οι συνήθεις αποκλειστικοί ένοχοι είναι γνωστοί: Εβραίοι, Τούρκοι, Σλάβοι, Αμερικάνοι και εσχάτως Γερμανοί.

Αν δεν συμφωνήσουμε στους όρους ενός εθνικού συλλογικού αναστοχασμού που θα μας συμφιλιώνει τόσο με την πραγματικότητα όσο και με τον στόχο της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών, δεν υπάρχει σωτηρία. Και ο αναστοχασμός αυτός πρέπει οπωσδήποτε να ξεκινήσει από τον χώρο της εκπαίδευσης και της Παιδείας γενικότερα, τον χώρο όπου κατά βάση διαμορφώνεται το εθνικό προφίλ και η συλλογική εικόνα.

Έχω την ελπίδα πως αν είμαστε σοβαροί, θα ανακαλύψουμε ότι δεν υπάρχουν «έθνη ανάδελφα». Είμαστε μέρος της κοινωνίας των εθνών και, το κυριότερο, του ανθρώπινου γένους. Δουλειά μας είναι να συνεργαζόμαστε και να προσπαθούμε να βρίσκουμε φίλους παντού: στη γειτονιά μας, στην ήπειρό μας και στον κόσμο όλο. Στην οικοδόμηση της ταυτότητάς μας πρέπει να δώσουμε έμφαση σε αυτή την ανθρώπινη πλευρά και όχι στην υποτιθέμενη εθνική μας μοναξιά.

Μέχρι, όμως, να θεραπευτεί τελεσίδικα η αρρώστια, έχουμε υποχρέωση να αδράξουμε την ιστορική ευκαιρία. Πρέπει να βρεθεί λύση με τη γείτονα στη βάση σύνθετης ονομασίας, η οποία θα δίνει μια αξιοπρεπή δυνατότητα προσδιορισμού της ιθαγένειας στους κατοίκους του νεότευκτου κράτους. Μιας ονομασίας που ιδανικά θα κάνει εθνολογικό (π.χ. Νέα Μακεδονία) και όχι μόνο γεωγραφικό διαχωρισμό των δύο πλευρών. Η πολιτική συγκυρία και στις δύο χώρες είναι ιδιαιτέρως ευνοϊκή, αρκεί οι πολιτικοί ηγέτες να μην υποχωρήσουν υπό τον φόβο του πολιτικού κόστους. Μένει, λοιπόν, να επιβεβαιωθεί το πολιτικό ανάστημα και ο καλώς εννοούμενος πατριωτισμός τους, αυτός που οδηγεί σε λύσεις και αμοιβαία οφέλη. Θα πρέπει να μην ενδώσουν σε εκ του ασφαλούς μαγκιές, λαϊκισμό και αδιέξοδα ούτε στον πειρασμό της εκμετάλλευσης των -αγνών πολλές φορές- προθέσεων του ανενημέρωτου και επιρρεπούς σε διαδεδομένα και φθηνά στερεότυπα ακροατηρίου.

Το ζήτημα πρέπει οπωσδήποτε να λυθεί τώρα στις γενικές του γραμμές και κατευθύνσεις. Γιατί η διαδικαστική πορεία μέχρι την εφαρμογή της λύσης σε όλο της το εύρος θα διαρκέσει αναπόφευκτα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα δύο μέρη πρέπει καλή τη πίστη και με δεσμευτικές ρήτρες να προχωρήσουν άμεσα στην υπογραφή συμφωνίας ενός οδικού χάρτη. Η εξασφάλιση της εφαρμογής του είναι σήμερα το κύριο ζητούμενο για το καλό πόλης μας, της ευρύτερης περιοχής και των Βαλκανίων γενικότερα.

* Δήμαρχος Θεσσαλονίκης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL