Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.2°C25.8°C
2 BF 33%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.4°C26.8°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.0°C24.8°C
2 BF 49%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.0°C
2 BF 69%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
25 °C
24.0°C24.9°C
2 BF 33%
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Άλλο αρχαία και άλλο νέα Μακεδονία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Άλλο αρχαία και άλλο νέα Μακεδονία

Placido Costanzi, "Ο Μέγας Αλέξανδρος ιδρύει την Αλεξάνδρεια", 1736-1737

Του Δημήτρη Παπανικολόπουλου*

Η εθνική γραμμή πρέπει να σέβεται τόσο το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού όσο και την ιστορική επιστημονική αλήθεια.

Η Αριστερά δεν είναι δυνατόν να «παίζει» με το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού και εθνικής ταυτότητας ενός λαού. Είναι αναφαίρετο δικαίωμα των γειτόνων να αυτοπροσδιορίζονται όπως θέλουν. Από την άλλη, αυτός ο αυτοπροσδιορισμός πρέπει να σέβεται την επιστημονικά τεκμηριωμένη ιστορική αλήθεια. Όχι γιατί η εθνική ταυτότητα κάθε λαού δεν στηρίζεται σε ιδρυτικούς μύθους και ανακρίβειες, αλλά γιατί η ιστορική αλήθεια μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος που προκύπτει όταν η προσπάθεια αυτοπροσδιορισμού του ενός λαού πλήττει την αντίστοιχη προσπάθεια ενός άλλου. Εν προκειμένω, η επιστημονικά τεκμηριωμένη ιστορική αλήθεια δεν συνάδει με τη διεκδίκηση της κληρονομιάς της αρχαίας Μακεδονίας εκ μέρους της ηγεσίας της ΠΓΔΜ, καθώς επίσης δεν συνάδει με την αποκλειστικότητα επί του ονόματος της Μακεδονίας που διεκδικούν διάφοροι πολιτικοί και κοινωνικοί παράγοντες εντός της Ελλάδας.

Οι αρχαίοι Μακεδόνες μιλούσαν ελληνικά, μοιράζονταν τον ίδιο πολιτισμό με τους νοτιότερους Έλληνες και κατοικούσαν συντριπτικά σε περιοχές της σημερινής ελληνικής Μακεδονίας. Οι γείτονές μας μιλούν μια σλαβική γλώσσα και, ως γνωστόν, οι Σλάβοι κατέβηκαν από τον Βορρά στην περιοχή των Βαλκανίων μόλις τον 5οαιώνα μ.Χ., δηλαδή οκτακόσια χρόνια μετά τον θάνατο του Αριστοτέλη και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα εδάφη της γείτονος εντάχθηκαν στο κράτος του τελευταίου ως κατακτήσεις, οι οποίες άλλωστε έφταναν ώς τον Δούναβη και ώς τον Ινδό. Στην περίπτωση των γειτόνων φαίνεται πως ένας λαός του οποίου η γλώσσα δεν υπήρχε στην αρχαιότητα πήγε την ελληνική γλώσσα «ώς τους Ινδούς». Και διεκδικεί να εντάξει αυτή την ιστορική κατάκτηση στο εθνικό της αφήγημα, παρόλο που και ο ίδιος αποτελούσε μια κατακτημένη περιφέρεια. Είναι σαν να ισχυρίζονται οι Έλληνες ότι έκαναν τη Μεσόγειο «ρωμαϊκή λίμνη», αφού ήταν πολίτες του ρωμαϊκού κράτους. Πρόκειται σαφώς για αστείους ισχυρισμούς που δεν αντέχουν στη βάσανο της ιστορικής τεκμηρίωσης. Οι γείτονες όχι μόνο δεν μπορούν να λογιστούν ως οι μοναδικοί κληρονόμοι της αρχαίας Μακεδονίας, όπως ισχυρίζεται η μετριοπαθής νέα κυβέρνηση της γείτονος, αλλά δεν μπορούν καν να λογιστούν κληρονόμοι της. Πρόκειται για μια κατακτημένη περιφέρεια της αρχαίας Μακεδονίας που κατά τον 5ο αιώνα μ.Χ. άρχισε ο ραγδαίος εκσλαβισμός της.

Έκτοτε όμως ο γεωγραφικός χώρος της Μακεδονίας συμπεριελάμβανε εκτεταμένες περιοχές που σήμερα τις μοιράζονται η Ελλάδα, η ΠΓΔΜ και η Βουλγαρία. Για αιώνες στη μεσαιωνική γεωγραφική (και διοικητική) περιοχή της Μακεδονίας κατοικούσαν ομού Έλληνες, Σλάβοι και άλλοι λαοί. Οι σλαβικές εθνότητες όμως με τον καιρό άρχισαν να διαφοροποιούνται μεταξύ τους. Μία από τις λαότητες που προέκυψε και στην πορεία του 20ού αιώνα άρχισε να διεκδικεί εθνική αυθυπαρξία (αν και όχι το ίδιο δυναμικά με τους γειτονικούς της λαούς) ήταν οι «Σλαβομακεδόνες». Η ταύτισή τους με τον γεωγραφικό/διοικητικό χώρο της Μακεδονίας τους πρόσφερε ένα αναπόσπαστο στοιχείο της εθνικής τους ταυτότητας. Αυτό δεν μπορεί να το αναιρέσει κανένας αρχαιόπληκτος γείτονας. Οι γείτονές μας είναι κάτοικοι της ιστορικής Μακεδονίας εδώ και αιώνες. Δεν έχουν σχέση με τους αρχαίους Μακεδόνες, είναι όμως Μακεδόνες. Αν είναι νέοι Μακεδόνες, Σλαβομακεδόνες ή κάποιοι άλλοι Μακεδόνες, αυτό πρέπει να μπορούν να το αποφασίσουν μόνοι τους. Δεν είναι δυνατόν να αλλάξει τον αυτοπροσδιορισμό του ένας λαός επειδή το θέλει κάποιος άλλος.

Επομένως, η εθνική γραμμή καλό θα ήταν να απαιτεί όχι την αλλαγή της εθνικής συνείδησης των γειτόνων ούτε την αποκλειστικότητα του ονόματος της Μακεδονίας, αλλά την απαίτηση να αλλάξουν τα σχολικά βιβλία, οι χάρτες και τα σύμβολα που ιδιοποιούνται στοιχεία αυτοπροσδιορισμού της Ελλάδας και διαστρεβλώνουν την ιστορική πραγματικότητα. Η εθνική γραμμή πρέπει να υπηρετεί πανανθρώπινες αξίες, όπως το δικαίωμα του εθνικού αυτοπροσδιορισμού και της επιστημονικά τεκμηριωμένης ιστορικής αλήθειας. Για να το πω μπακαλίστικα: η αρχαία Μακεδονία ανήκει στην Ελλάδα, όχι όμως και η νέα.

* Ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος είναι δρ Πολιτικής Επιστήμης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL