Του Φίλιππου Νικολόπουλου*
Είναι γνωστό ότι εδώ και χρόνια το Θεατρικό Μουσείο και η βιβλιοθήκη του δεν λειτουργούν, αφού από το 2011 η σχετική κρατική επιχορήγηση έπαυσε. Θύματα και αυτά της μνημονιακής πολιτικής. Ένα ακόμη πλήγμα στον πνευματικό πολιτισμό της χώρας, δεδομένου ότι αποτελούσαν για χρόνια χώρους συστηματικής σπουδής και έρευνας (σε φοιτητές θεατρολογικών τμημάτων, σε ερευνητές - θεατρολόγους, θεατρικούς συγγραφείς, ηθοποιούς κ.λπ.) της ιστορίας του ελληνικού θεάτρου.
Το αρχειακό υλικό, τα εκθέματα (π.χ. καμαρίνια διάσημων Ελλήνων καλλιτεχνών) και η τεράστια ποσότητα βιβλίων, συγγραμμάτων ή ακόμη και σημαντικών χειρογράφων καθιστούν τον πολιτιστικό του πλούτο ανεκτίμητης αξίας.
Αυτή τη στιγμή το συνολικό υλικό του Θεατρικού Μουσείου βρίσκεται κλειδωμένο στο υπόγειο του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων σε κακή κατάσταση, ενώ η βιβλιοθήκη του, κλειστή για όλους, στεγάζεται σε κτήριο της οδού Καραμανλάκη σε δυσμενέστατες κτηριακές συνθήκες, που φυσικά δεν εγγυώνται την καλή διατήρηση των βιβλίων και οποιουδήποτε αρχειακού υλικού. Ουσιαστικά είναι πλέον εγκαταλελειμμένα, αφού το Διοικητικό Συμβούλιο του Κέντρου Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου - Θεατρικού Μουσείου (ΚΜΕΕΘ-ΘΜ) δεν έχει πλέον κανένα έσοδο, ώστε να μπορεί να επιτελεί τις απαραίτητες λειτουργίες για τη διατήρηση σε καλή κατάσταση του αρχειακού υλικού, των εκθεμάτων και των βιβλίων και να δίνει τη δυνατότητα στον ερευνητή και τον επισκέπτη να έχει πρόσβαση σε αυτά, όπως παλαιότερα.
Κάποτε είχαν υπαλλήλους που εξυπηρετούσαν τους μελετητές και τους επισκέπτες, όπως και σύστημα ηλεκτρονικών υπολογιστών για τη διευκόλυνση του ερευνητή. Όλα αυτά λειτουργούσαν ενόσω υπήρχαν κρατικές επιχορηγήσεις. Όταν οι επιχορηγήσεις κόπηκαν, λόγω Μνημονίων, τα πάντα κατέρρευσαν. Κι όχι μόνον αυτό. Το Θεατρικό Μουσείο είναι επιπλέον καταχρεωμένο (οφειλές στους υπαλλήλους, στον ιδιοκτήτη του κτηρίου της βιβλιοθήκης, στην εφορία, στο ΙΚΑ κ.λπ.). Η οποιαδήποτε επαναλειτουργία του δεν νοείται χωρίς εξόφληση των οφειλών. Απαιτείται, λοιπόν, άμεση και γρήγορη λύση.
Είναι αλήθεια ότι με την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αναλήφθηκαν πρωτοβουλίες για το ξεπέρασμα του αδιεξόδου. Επί υπουργικής θητείας Αρ. Μπαλτά επιδείχθηκε σπουδή επί του ζητήματος και προετοιμάστηκε η απομάκρυνση της βιβλιοθήκης από το κτήριο της οδού Καραμανλάκη (με απογραφή των βιβλίων) και η μετακόμισή της σε άλλον δημόσιο χώρο, ώστε να μην καταβάλλονται παραπέρα ενοίκια. Τη σκυτάλη πήρε η νέα υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, που όντως επέδειξε και επιδεικνύει ευαισθησία επί του ζητήματος, συνεπικουρούντος και του γεγονότος ότι είναι η ίδια διακεκριμένη ηθοποιός του ελληνικού θεάτρου.
Αυτό το τελευταίο μπορώ να το βεβαιώσω και ως δικηγόρος που χειρίζεται την όλη υπόθεση. Έχουμε ήδη υπογράψει ιδιωτικό συμφωνητικό με την ΕΡΤ, με τη μεσολάβηση του υπουργείου Πολιτισμού, και η Θεατρική Βιβλιοθήκη θα μεταφερθεί σε χώρο της ΕΡΤ. Ωστόσο επείγει η συνολική λύση του προβλήματος, συμπεριλαμβανομένης και της εξόφλησης των χρεών.
Η πρόταση που έγινε από το ΚΜΕΕΘ-ΘΜ είναι το υπουργείο Πολιτισμού να αναλάβει την εξόφληση όλων των χρεών του και σε αντάλλαγμα να περιέλθει στο Δημόσιο το σύνολο του αρχειακού υλικού, των εκθεμάτων και της βιβλιοθήκης, ενώ ταυτόχρονα αυτό ως νομικό πρόσωπο θα αυτοδιαλυθεί, αφού δεν θα έχει λόγο ύπαρξης. Ενδεχομένως επ’αυτού απαιτείται και νομοθετική ρύθμιση. Έτσι ουσιαστικά με μικρό τίμημα θα περιέλθει στο Δημόσιο μία ανεκτίμητης αξίας πολιτιστική κληρονομιά που θα μπορέσει και πάλι ν’ αναδειχθεί και να γίνει προσιτή σε ερευνητές, επισκέπτες ή ακόμη και τουρίστες, δεδομένου ότι τα εκθέματα αποτελούσαν προορισμό πολιτιστικού τουρισμού.
Με αυτή την πρόταση συμφώνησε και η Εταιρεία Θεατρικών Συγγραφέων, που τυπικά έχει χρησιδανείσει προς το ΚΜΕΕΘ-ΘΜ το μεγαλύτερο μέρος των βιβλίων. Είναι προς τιμήν της ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού το ότι συναίνεσε προς την ίδια κατεύθυνση και παράλληλα αναζητά έναν νέο χώρο, όπου θα μπορούσε αυτό να στεγαστεί και να λειτουργήσει εκ νέου. Και νομίζω ότι προς την ίδια κατεύθυνση θα συμφωνήσουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας, δεδομένου ότι πρόκειται για ένα ζήτημα εθνικής πολιτισμικής σημασίας. Το πρόβλημα όμως είναι η υλοποίηση αυτών των πρωτοβουλιών, προτάσεων και σχεδίων πέρα από την αρχική θεωρητική συναίνεση. Δυστυχώς οι γραφειοκρατικές διαδικασίες προκαλούν καθυστερήσεις και εμπλοκές. Και ακριβώς επ’ αυτού απαιτείται συνεχής επιμονή του υπουργείου Πολιτισμού, όπως φυσικά και όλων των εμπλεκομένων φορέων.
* Ο Φίλιππος Νικολόπουλος είναι κοινωνιολόγος - νομικός
