ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΓΩΝΗ
Με την ισλαμική επανάσταση του 1979 επικράτησε στο Ιράν ένα ριζοσπαστικό θεοκρατικό καθεστώς που ενέπνευσε και πυροδότησε το πολιτικό Ισλάμ σε όλο τον κόσμο, ενώ, σε πλήρη αντίθεση με τους προκάτοχους του, στράφηκε από την αρχή αποφασιστικά ενάντια στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ, αμφισβητώντας την ηγεμονική τους παρουσία στη Μέση Ανατολή.
Οι δραματικές εξελίξεις των τελευταίων ετών στην περιοχή, λόγω της έκρηξης της ισλαμικής τρομοκρατίας, συνοδεύτηκαν από μια εντυπωσιακή αύξηση της πολιτικής επιρροής του Ιράν. Η χώρα έχει δημιουργήσει σήμερα μια ισχυρή σιιτική συμμαχία, που περιλαμβάνει το Ιράκ, τη Συρία και τη λιβανέζικη Χεσμπολάχ (σιιτικό τόξο), υποστηρίζεται από τη Ρωσία και προκαλεί την έντονη ανησυχία των Αμερικανών και των συμμάχων τους.
Στις 28.12.2017 ξέσπασε στο βoρειοανατολικό Ιράν μια σειρά αντικυβερνητικών διαδηλώσεων που εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλη τη χώρα, προσλαμβάνοντας έναν βίαιο και αντικαθεστωτικό χαρακτήρα, που τους έδωσε τη μορφή της εξέγερσης. Προς το παρόν, δεν δείχνουν ότι θα έχουν συνέχεια. Το καθεστώς φαίνεται πως κατάφερε να αντεπεξέλθει και σε αυτή την κρίση, που ήταν η σοβαρότερη από το 2009, όταν η αμφισβήτηση του αποτελέσματος της προεδρικής εκλογής είχε προκαλέσει σειρά αιματηρών ταραχών.
Για την επικράτηση του καθεστώτος ήταν αποφασιστική η κινητοποίηση των οπαδών του. Μετά το αρχικό μούδιασμα, ξεχύθηκαν κατά χιλιάδες στους δρόμους από την Τετάρτη 3.1.2018, κρατώντας πορτρέτα του ανώτερου θρησκευτικού ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμεϊνί και φωνάζοντας "Θάνατος στους στασιαστές", " Θάνατος στην Αμερική", "Θάνατος στο Ισραήλ"!
Το ιρανικό καθεστώς δεν βγαίνει αλώβητο από την κρίση, αφού για την καταστολή των διαδηλώσεων αναγκάστηκε να καταφύγει ξανά στην ένοπλη βία. Ο απολογισμός των ταραχών ήταν και πάλι αιματηρός, αφού υπήρξαν 21 νεκροί. Το πόσοι από αυτούς έπεσαν από πυρά των διαβόητων επαναστατικών φρουρών, που πήραν ενεργό μέρος στην καταστολή, δεν το ξέρει κανείς. Κάτι δεν πάει καλά στο Ιράν. Η κρίση απέδειξε ότι ειδικά στη νεολαία σιγοβράζει ο θυμός. Αποδείχτηκε όμως επίσης, ότι το καθεστώς τού Ιράν:
- Δεν στερείται λαϊκής υποστήριξης. Η θεοκρατία και η δημοκρατία δεν είχαν ποτέ τις καλύτερες σχέσεις, η κατάσταση στη χώρα όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα δημιουργεί ερωτήματα, ενώ τα κομμουνιστικά κόμματα είναι παράνομα. Παρ’ όλα αυτά, μεγάλο τμήμα του πληθυσμού είναι σταθερά στο πλευρό του.
- Διαθέτει τη δυνατότητα της ενεργού συμπαράστασης των οπαδών του. Τη δυνατότητα αυτή δεν την έχουν τα δικτατορικά καθεστώτα. Δεν την είχαν τα καθεστώτα του Μπεν Άλι στην Τυνησία και του Mουμπάρακ στην Αίγυπτο το 2011 και αυτό τα έκανε ιδιαίτερα ευάλωτα απέναντι στους διαδηλωτές. Ο στρατός και κρατική καταστολή δεν ήταν αρκετά για να τα σώσουν.
- Απολαμβάνει σημαντικής διεθνούς υποστήριξης και ανοχής. Οι διαδηλώσεις αντιμετωπίστηκαν από τους περισσότερους με σκεπτικισμό. Η Τουρκία, με την οποία διανύει “μήνα του μέλιτος” λόγω του κοινού τους προβλήματος με τους Κούρδους, στάθηκε στο πλευρό του. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ υπογράμμισε την ανάγκη για "κοινωνική ειρήνη και σταθερότητα στο φιλικό και αδελφικό Ιράν", ενώ ο Ερντογάν μίλησε για εξωτερική προβοκάτσια, κατονομάζοντας τις ΗΠΑ και το Ισραήλ και παρομοιάζοντας τις ταραχές με αυτές του 2013 στην Τουρκία. Αν εξαιρεθεί το Ισραήλ, με καχυποψία τις είδαν όλοι στη Μέση Ανατολή. Φοβούνται πως είναι μεταδοτικές.
- Αποτελεί έναν πόλο δημιουργίας διεθνούς απομόνωσης για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Ο Τραμπ ξεσπάθωσε εναντίον του. Δείχνει να το θεωρεί "αυτοκρατορία του κακού'', όπως αποκάλεσε παλιότερα ο προκάτοχός του Ρόναλντ Ρίγκαν τη Σοβιετική Ένωση. Μίλησε για διεφθαρμένο και βάναυσο καθεστώς, υποσχόμενος στους αντιφρονούντες "μεγάλη βοήθεια στον κατάλληλο χρόνο". Η συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποτέλεσε για τον Ομπάμα τη ναυαρχίδα της εξωτερικής του πολιτικής. Ο Τραμπ απειλεί επίμονα να την ακυρώσει. Αν το κάνει, μόνο το Ισραήλ θα είναι μαζί του. Τα ευρωπαϊκά κράτη, η Ρωσία, η Κίνα και όλος ο άλλος κόσμος θα είναι εναντίον του. Η αξιοπιστία και το κύρος των ΗΠΑ θα πέσουν στο ναδίρ. Αυτή η ακύρωση, αν τελικά γίνει, τίποτε το καλό δεν θα προμηνύει.
