του Πέτρου Πολυμένη*
Ίσως η χρονική απόσταση για μια «ανάγνωση» της μεταπολίτευσης με σκοπό να φτιαχτεί η αφήγησή της είναι ακόμα βραχεία. Εν τούτοις, ορισμένες περίοδοί της θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως περίοδοι μιας ολιγαρχικής κλεπτοκρατίας. Ένας στενός πυρήνας (εξού και το ολιγαρχικό στοιχείο) επιχειρηματιών, τραπεζιτών, χέρι-χέρι με εκπροσώπους της πολιτικής εξουσίας, απέκτησαν τεράστια οικονομικά οφέλη μέσα από ένα πέπλο νομιμοφάνειας, μέσα από διάτρητους θεσμούς με πλήθος αφημένες κερκόπορτες για την κατά βούληση άλωσή τους. Όσο κι αν οι ενέργειες αυτής της ολιγαρχίας ήταν στο όριο νομιμότητας και παρανομίας, αποδείχτηκε ουκ ολίγες φορές ότι ήταν προς την πλευρά της παρανομίας (εξού και το κλεπτοκρατικό στοιχείο). Όμως, δεν ήταν η μεταπολίτευση και μία περίοδος αλματώδους ευμάρειας για την πλειοψηφία του κοινωνικού σχηματισμού; Πώς “κολλάει” εδώ το ολιγαρχικό στοιχείο, στο οποίο συνήθως πλουτίζουν οι λίγοι και καταβαραθρώνονται οι πολλοί; Δεν μοιάζουν όλοι ωφελημένοι, κι ας μην “τα έφαγαν” όλοι μαζί; Όμως η ευμάρεια των πολλών ήταν σε ξύλινα πόδια, φτιαγμένη με δανεικά κι αγύριστα, που αίφνης έσκασαν στην πλάτη των πολλών και τούτοι φτωχοποιήθηκαν μαζικά. Ιδού, λοιπόν, κι οι συνέπειες του ολιγαρχικού στοιχείου.
Η έλευση του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβερνητική εξουσία έχει ως σκοπό να εδραιώσει ένα δημοκρατικό άνοιγμα. Τούτο το δημοκρατικό άνοιγμα μπορεί να φωτιστεί όντας στον αντίποδα της ολιγαρχικής κλεπτοκρατίας. Γι’ αυτό και, μεταξύ άλλων, έχει δύο κρίσμες συνιστώσες, τουλάχιστον προγραμματικά: παραγωγική ανασυγκρότηση και διοικητική ανασυγκρότηση. Η παραγωγική ανασυγκρότηση επιδιώκει την οικονομική ανάταξη που δεν θα στηρίζεται σε σχέσεις διαπλοκής εργολάβων, μεγαλοτραπεζιτών και πολιτικής εξουσίας. Η διοικητική ανασυγκρότηση επιδιώκει τη θεσμική θωράκιση του κράτους, κλείνοντας τις κερκόπορτες της κρατικής μηχανής που επέτρεπαν την άλωσή της με πελατειακούς όρους. Το δε θεσμικό αποτύπωμα ήδη αρχίζει να διακρίνεται σε νομοθετικές πρωτοβουλίες των υπουργών Γεροβασίλη και Βερναρδάκη, εισάγοντας εξορθολογισμό και διαφάνεια στη στελέχωση της κρατικής μηχανής.
Παραμένει όμως μια τεράστια ομιχλώδης ζώνη, η οποία εντέλει ίσως αποδειχτεί η κερκόπορτα για την άλωση του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ. Και τούτη δεν είναι παρά η περιοχή των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, ποικίλων οργανισμών, των κρατικών επιχειρήσεων -των πάλαι ποτέ ΔΕΚΟ-, με συχνά χαλαρό θεσμικό πλαίσιο και λογής-λογής αφημένες κερκόπορτες: ΚΕΕΛΠΝΟ, Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, ΟΣΕ, ΟΑΣΘ κι άλλα πολλά. Ο θεσμικός χαλινός σε αυτή την ομιχλώδη ζώνη, το επιδιωκόμενο θεσμικό αποτύπωμα της κυβέρνησης, αφορά εν πρώτοις απλά πράγματα: με ποιον τρόπο γίνονται οι προσλήψεις, οι αναθέσεις, η συγκρότηση επιτροπών, η στελέχωση, ποιες είναι οι αποφάσεις, ποιο το σχέδιο.
Ναι μεν αυτή η ομιχλώδης ζώνη είθισται να έχει μια ευελιξία για να λειτουργεί με όρους της αγοράς, αλλά αυτοί οι «όροι της αγοράς» είναι πολλαχώς ερμηνευόμενοι. Διότι αν από εκεί αρχίσει και πάλι ν’ αναδίδεται η αποφορά του σάπιου, η οσμή της αυθαιρεσίας, αν εκεί επικρατήσει η ακόρεστη δίψα για εξουσία και χρήμα, αν αφεθεί χωρίς θεσμικό χαλινό αυτό το κομμάτι που εκπροσωπεί τεράστια πίτα της εγχώριας οικονομίας, η ζημιά για την κυβέρνηση ίσως αποδειχτεί μη αναστρέψιμη. Γιατί ακριβώς θα εδραιωθεί η εντύπωση ότι «έχουμε μία από τα ίδια». Θ’ αρχίσει να χάνεται για την κυβέρνηση το ηθικό πλεονέκτημα στη διαχείριση της κρατικής μηχανής -όπως εμπράκτως αποτυπώνεται στην απουσία σκανδάλων-, κάτι που δίνει ακόμα το φιλί της ζωής σε ένα περιβάλλον με δυσμενείς μνημονιακές επιταγές.
* Ο Πέτρος Πολυμένης εργάζεται ως μηχανικός στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε.
